Τι θα κάνατε εάν κερδίζατε βραβείο ενός εκατομμυρίου δολαρίων; Πιθανότατα θα ευχαριστούσατε την ακαδημία, θα παίρνατε τα χρήματα και θα αγοράζατε ένα γιοτ. Αυτό μοιάζει με ένα καλό σχέδιο για τους περισσότερους ανθρώπους, αλλά όχι για τον Γκριγκόρι Πέρελμαν, έναν μαθηματικό ιδιοφυΐα, ο οποίος προσβεβλημένος από το βραβείο του… το απέρριψε!
Ο Γκριγκόρι Πέρελμαν γεννήθηκε το 1955 στην Αγία Πετρούπολη, η οποία ονομάστηκε Λένινγκραντ κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν ήταν 16 ετών, μπήκε στην σχολή Μαθηματικών και Μηχανικών στο δημόσιο πανεπιστήμιο του Λένινγκραντ. Μέχρι το 1990, ο Πέρελμαν είχε ολοκληρώσει το διδακτορικό του. Μετά από κάποια άρθρα που έκαναν επιτυχία τόσο στον σοβιετικό όσο και στον διεθνή επιστημονικό κόσμο, ο Πέρελμαν προσκλήθηκε στις ΗΠΑ. Εκεί συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον διάσημο μαθηματικό Ρίτσαρντ Χάμιλτον. Όταν ο Πέρελμαν ρωτήθηκε γιατί απέρριψε το βραβείο του του ενός εκατομμυρίου δολαρίων, ανέφερε τον Χάμιλτον…
Μπορεί η εμφάνισή του να παραπέμπει σε άστεγο, αλλά η συνεισφορά του Ρώσου μαθηματικού στη γεωμετρία κατά Ρίμαν και γεωμετρική τοπολογία είναι τεράστια αφού είναι αυτός που έλυσε το περίφημο μαθηματικό πρόβλημα που είναι γνωστό ως «εικασία του Πουανκαρέ».
Μέσω της απόδειξης αυτής γνωρίζουμε πότε ένα συμπαγές αντικείμενο είναι τοπολογικά ισοδύναμο με μία σφαίρα.
Ο Πέρελμαν απέδειξε το 1994 την «εικασία του Πουανκαρέ» που είχε τεθεί το 1904 και η οποία πριν από τη λύση της θεωρούνταν ως ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα στην τοπολογία.
Για αρκετά χρόνια πολλοί εργάστηκαν πάνω στην Εικασία Πουανκαρέ, ένα από τα επτά «επικηρυγμένα» προβλήματα – που ταλάνιζε τους σημαντικότερους μαθηματικούς από τις αρχές του 20ού αιώνα. Είχαν περάσει σχεδόν είκοσι χρόνια από το τελευταίο σημαντικό βήμα στην πορεία της επίλυσής της, το 1982, τότε που ο Αμερικανός Ρίτσαρντ Χάμιλτον παρουσίασε ένα προσχέδιο για την επίλυση του προβλήματος. Τελικά, το 2002, το πρόβλημα βρήκε τον «δάσκαλό» του. Έπειτα από οκτώ χρόνια προσπαθειών, ο Πέρελμαν κατέληξε σε μια απόδειξη 473 σελίδων, προκαλώντας φρενίτιδα στην παγκόσμια μαθηματική κοινότητα.
Ο Διδάκτωρ των μαθηματικών Πέρελμαν έγινε ο πρώτος επιστήμονας που αρνήθηκε να παραλάβει το θεωρούμενο ως Νόμπελ των μαθηματικών Μετάλλιο Φιλντς το 2006 λέγοντας: «Τα χρήματα ή η δόξα δεν με ενδιαφέρουν. Δεν θέλω να με επιδεικνύουν όπως ένα ζώο σε ζωολογικό κήπο. Δεν είμαι ένας ήρωας των μαθηματικών. Δεν είμαι καν επιτυχημένος· γι’ αυτό δεν θέλω να βρεθώ στη θέση του να πρέπει να με κοιτάνε όλοι»
Για να αντιληφθεί κανείς πόσο περίπλοκη ήταν η Υπόθεση του Πουανκαρέ, αρκεί να αναφέρουμε ότι ιδιοφυείς μαθηματικοί χρειάστηκε να εργαστούν επί τέσσερα χρόνια για να ελέγξουν την εγκυρότητα της απόδειξης του Πέρελμαν. Εκτιμάται ότι η επιβεβαίωση της λύσης του γρίφου συμβάλει καθοριστικά στην κατανόηση που έχουμε για το χώρο, ακόμη και στη γνώση μας για το «σχήμα» του σύμπαντος.
Ο ίδιος εξήγησε επίσης ότι αρνήθηκε την αμοιβή του ενός εκατομμυρίου δολαρίων του Ινστιτούτου Clay Mathematics για τη λύση του προβλήματος του Ανρί Πουανκαρέ, γιατί όπως είπε «γνωρίζω πώς να κυβερνήσω το σύμπαν· γιατί να τρέξω πίσω από ένα εκατομμύριο δολάρια;».
Ο ιδιόρρυθμος Ρώσος επιστήμονας, με τη μακριά γενειάδα και το αφηρημένο ύφος, κατέπληξε τους πάντες, ως το πρώτο πρόσωπο που αρνήθηκε να δεχθεί την ύψιστη αυτή τιμητική διάκριση. Όπως αποδείχθηκε, η μετριοφροσύνη του δεν ήταν υποκριτική. Το μεγάλο βραβείο για αυτόν ήταν να αποδείξει το θεώρημα. Ο Πέρελμαν, σε μια σπάνια συνέντευξή του, το καλοκαίρι του 2006, είπε στο New Yorker : «Δεν μου είναι καθαρό ποια ήταν η συμβολή που έκανα.». Εξήγησε την στάση του – εξήγησε το “αδιανόητο”: απογοητεύτηκε απ’ την ηθική στάθμη των επιστημόνων. Όταν κατέθεσε την απόδειξή του “κάποιοι” (έγκυροι μέσα στους επιστημονικούς κύκλους) προσπάθησαν να την μειώσουν “πασάροντας” τις βασικές της θέσεις σαν δουλειά “άλλων”. “Δεν θα έλεγα ότι προσβλήθηκα” είπε σ’ εκείνη τη συνέντευξη ο Πέρελμαν. “Άλλοι έχουν κάνει χειρότερα. Εντάξει, υπάρχουν πολλοί μαθηματικοί που είναι λίγο πολύ έντιμοι. Αλλά σχεδόν όλοι τους είναι κομφορμιστές. Mπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο έντιμοι, αλλά είναι βέβαιο ότι ανέχονται αυτούς που δεν είναι καθόλου”. Για να καταλήξει: “Τελικά δεν περνάνε για παράξενοι αυτοί που δεν έχουν ηθικούς φραγμούς. Παράξενοι θεωρούνται εκείνοι που, σαν εμένα, είναι απομονωμένοι απ’ τους πολλούς”.
Όταν ένας δημοσιογράφος κατάφερε να τον βρει τυχαία στο τηλέφωνο για μια δήλωση, του απάντησε “μη με ενοχλείτε τώρα μαζεύω μανιτάρια”.
Ο Πέρελμαν ήξερε ποιος ήταν, αγαπούσε αυτό που ήταν, είχε κατανοήσει ότι το να λύνει μαθηματικούς γρίφους και να μαζεύει μανιτάρια ήταν ό,τι του έδινε χαρά στη ζωή του και δεν ασχολήθηκε ποτέ με το να ετεροπροσδιοριστεί από κάποιον τρίτο. Ζει ακόμη σε ένα υπόγειο σπίτι με την μάνα του και την αδελφή του.
