Του Δημήτρη Μαρκόπουλου
Η ελληνική βερσιόν είναι η κωμική. Ολοι θυμόμαστε τον αξέχαστο Θανάση Βέγγο να φωνάζει το περίφημο «ξέρεις από Vespa;» στην ταινία του «Τρελός και παλαβός Βέγγος» ή τον ραλίστα Αλέκο Τζαννετάκο που στα τέλη της δεκαετίας του ’70 μόστραρε για γαμπρός πάνω στην ιταλική μηχανή. Στη διεθνή σκηνή ήταν ο Γκρέγκορι Πεκ. Το 1952 ο γόης του αμερικανικού σινεμά και η Οντρεϊ Χέπμπορν πρωταγωνιστούσαν στην ταινία «Διακοπές στη Ρώμη», όπου εκείνος υποδυόταν τον δημοσιογράφο και εκείνη τη συνεπιβάτιδά του στη σκηνή της οδήγησης της Vespa στους δρόμους της Ρώμης. Η Vespa θεωρήθηκε τότε ο τρίτος πρωταγωνιστής στην ταινία μετά τους ηθοποιούς. Κι όντως. Από τότε και έπειτα η ιταλική μοτοσικλέτα εξελίχθηκε σε ένα παγκόσμιο σήμα με μεγάλη επιτυχία, εκτός των άλλων, και στην Ελλάδα.
Η Vespa ήρθε στη χώρα μας νωρίς. Πολύ πιο πριν από το 1993, χρονιά κατά την οποία ο ιταλικός όμιλος Piaggio αποφάσισε να επενδύσει με άμεση θυγατρική. Ηδη από τις αρχές του ’50 οι πιο προχωρημένοι Ελληνες άρχισαν να κυκλοφορούν με τα μοδάτα μηχανάκια τους στην Αθήνα και την Πάτρα, μία από τις πρώτες πόλεις υποδοχής του οχήματος που έγινε μια τεράστια μόδα λόγω της γειτνίασης με την Ιταλία.
Στη δεκαετία του ’60 η Vespa ήταν το πρώτο μηχανάκι (κατά την προσφιλή έκφραση της νεολαίας στην Αθήνα), με εκτίναξη πωλήσεων στις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Η Piaggio Hellas Α.Ε. δημιουργήθηκε πριν από 23 χρόνια και είναι θυγατρική της Piaggio & C. SpA. Στόχος των Ιταλών ήταν η αξιοποίηση της ανόδου του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα, κάτι που έγινε χάρη σε στοχευμένες επενδύσεις. Η εταιρεία σήμερα διατηρεί γραφεία στην Αθήνα και αποθήκες διακίνησης στη Μάνδρα Αττικής με εισαγωγές και εμπορία των εμπορικών σημάτων Aprilia, Scarabeo, Piaggio, Vespa, Gilera, Derbi και Moto Guzzi, καθώς και των επαγγελματικών τρίτροχων και τετράτροχων Ape, Porter και Quargo.
Με τη μαζική της είσοδο όμως στη χώρα μας η εταιρεία κατόρθωσε να κάνει αμέσως τα δίτροχα προσβάσιμα και φιλικά στο μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού, διευρύνοντας σημαντικά την αγορά των δύο τροχών. Παράλληλα με το ευρύ δίκτυο συνεργατών της ανά την επικράτεια κατόρθωσε να παράσχει εξυπηρέτηση πελατών και μετά την πώληση, κάτι που της αποδίδει σημαντικούς εμπορικούς καρπούς. Κάπως έτσι και παρά τις απώλειες λόγω της κρίσης η Piaggio Hellas κατόρθωσε να ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 30 εκατ. ευρώ (αν και σήμερα κινείται ελαφρώς χαμηλότερα, στο όριο των 25 εκατ. ευρώ) με κέρδη και διαρκείς επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και δίκτυο συνεργατών.
Από τις πολιτικές επιστήμες στη Vespa
Αν ένα πρόσωπο έπαιξε κομβικό ρόλο στην ελληνική πορεία της εταιρείας, αυτό σίγουρα είναι ο διευθύνων σύμβουλός της Φώτης Δράκος. Με σπουδές στις Πολιτικές Επιστήμες και τις Διεθνείς Σχέσεις στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, ανήκει στο δυναμικό της Piaggio από το 1994. Ξεκίνησε από τις πωλήσεις, έγινε εμπορικός διευθυντής και από το 2001 είναι ο άνθρωπος που τρέχει την εταιρεία με επιτυχία και ασφάλεια για τους Ιταλούς μετόχους. Εκείνος που γνωρίζει την εταιρεία και τη δυναμική της πιο καλά από τον καθέναν.
Με γνώση της αγοράς και πολύ κοντά στο δίκτυο πωλήσεων και εξυπηρέτησης, το οποίο ανέπτυξε προσωπικά, ο κ. Δράκος κατόρθωσε να δημιουργήσει τις βάσεις ώστε η Piaggio Hellas να αντεπεξέλθει στην κρίση παρά τις αντιξοότητες. Ο ίδιος έδωσε έμφαση στο πρόγραμμα Prime Service, δηλαδή το πιστοποιημένο Δίκτυο Εξουσιοδοτημένων Σημείων Τεχνικής Εξυπηρέτησης. Παράλληλα, δίνοντας έμφαση στο μάρκετινγκ, ανέδειξε τις νέες σειρές που σε μεγάλο βαθμό εξασφάλιζαν στους Ελληνες οικονομική μετακίνηση σε καιρό μεγάλης κρίσης. Κάπως έτσι, η εταιρεία παρά τη συνολική πτώση των ταξινομήσεων, κυρίως, στα αυτοκίνητα παρέμεινε ζωντανή. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο το 2012 όσο και το 2013 ήταν κερδοφόρα, με την πρώτη χρονιά να έχει κέρδη 524.000 ευρώ και τη δεύτερη 169.000 ευρώ, αν και με πτώση πωλήσεων από τα 27 εκατ. στα 23,5 εκατ. ευρώ.
Στην πορεία «αντοχής στην κρίση» βοήθησαν όμως και άλλοι παράγοντες. Ο πρώτος έχει να κάνει με τη στήριξη της Ιταλίας. Η ιταλική διοίκηση κατανόησε άμεσα το τι συνέβη στη χώρα μας λόγω και των εκεί εγγενών προβλημάτων. Η εκεί αγορά υπέφερε εξίσου με την ελληνική, άρα δεν χρειάζονταν από την πλευρά του κ. Δράκου πολλές εξηγήσεις. Ο δεύτερος αφορά τη σχέση εμπιστοσύνης της Piaggio στην Ελλάδα με τους πελάτες της. Η εταιρεία έχει καταφέρει να δημιουργήσει σχέση αγάπης, καθώς η Vespa έχει μέχρι και συλλόγους φίλων της, καθώς και ένα εξειδικευμένο δίκτυο συνεργατών σε όλη τη χώρα που υποστηρίζει τις μηχανές των πελατών της. Αυτή η σχέση είναι που κρατά την Piaggio όρθια, καθώς και μια σειρά καινοτομιών και νέων μηχανών που παρουσιάστηκαν όλο αυτό το διάστημα.
Vespa, μια ιστορία βγαλμένη από τον χρόνο
Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η Piaggio, η εταιρεία που εκτινάχθηκε λόγω της Vespa, έχει ζωή από τη δεκαετία του ’40 και μετά. Κι όμως, η Piaggio ιδρύθηκε στη Γένοβα το 1884 από τον 20χρονο τότε Ρινάλντο Πιάτζιο. Αρχικά ασχολήθηκε με πολυτελή πλοία και στη συνέχεια άρχισε να κατασκευάζει σιδηροδρομικές άμαξες, φορτηγά, πολυτελή πούλμαν και μηχανές, τραμ και ειδικά αμαξώματα. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η εταιρεία ξεκίνησε να παράγει αεροπλάνα και υδροπλάνα, με αποτέλεσμα μαζί με τη Fiat να γίνει συνώνυμη του ιταλικού καπιταλισμού. Πριν αλλά και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου, η Piaggio υπήρξε από τους κορυφαίους κατασκευαστές αεροσκαφών της Ιταλίας. Γι’ αυτόν τον λόγο τα εργοστάσια της Piaggio στη Γένοβα υπήρξαν στρατιωτικοί στόχοι και καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου από τους συμμάχους.
Αμέσως μετά τον πόλεμο οι γιοι του Ρινάλντο Πιάτζιο, Ενρίκο και Αρμάντο, ξεκίνησαν τη διαδικασία επανεκκίνησης της βιομηχανικής παραγωγής. Το δυσκολότερο έργο το ανέλαβε ο Ενρίκο, που ήταν υπεύθυνος για το κατεστραμμένο εργοστάσιο της Ποντεντέρα. Αυτός ήταν που έδωσε έμφαση στη φθηνή δίτροχη μετακίνηση, σε μια χώρα που αναδυόταν από τον πόλεμο και της οποίας η οικονομία ήταν ρημαγμένη. Ολοι θυμόμαστε τα νεορεαλιστικά φιλμ του ’50 με μια Ιταλία εξαθλιωμένη και μέσα στην πείνα. Κάπως έτσι ο Ενρίκο Πιάτζιο έδωσε σχήμα στην έμπνευσή του δημιουργώντας ένα όχημα προορισμένο να γίνει διάσημο χάρη στον μοναδικό σχεδιασμό του μηχανικού αεροναυτικής και εφευρέτη Κοραντίνο Ντ’ Ασκάνιο. Η αρχή έγινε στο εργοστάσιο της Μπιέλα, όπου κατασκευάστηκε ένα σκούτερ βασισμένο σε μια μικρή μοτοσικλέτα για αλεξιπτωτιστές. Το πρωτότυπο, γνωστό ως MP5, απέκτησε το ψευδώνυμο «Paperino» (το όνομα του Ντόναλντ Ντακ στα ιταλικά) εξαιτίας του παράξενου σχήματός του: δεν άρεσε όμως στον Ενρίκο Πιάτζιο και ζήτησε από τον Ντ’ Ασκάνιο να το επανασχεδιάσει. Στον σχεδιαστή, από την άλλη, δεν άρεσαν οι μοτοσικλέτες – τις έβρισκε άβολες και ογκώδεις. Ωστόσο η εμπειρία του ως αεροναυπηγού τον βοήθησε.
Από τις ιδέες του, λοιπόν, προέκυψε η Vespa η οποία κατασκευάστηκε στην Ποντεντέρα τον Απρίλιο του 1946. Ο ίδιος ο Ενρίκο Πιάτζιο έδωσε το όνομα στο σκούτερ. Αφού στάθηκε μπροστά στο πρωτότυπο MP6, με το φαρδύ κεντρικό τμήμα και τη στενή μέση, αναφώνησε: «Μοιάζει με σφήκα!» Και έτσι γεννήθηκε η Vespa. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η Vespa παρουσιάστηκε στο κοινό προκαλώντας διαφορετικές αντιδράσεις. Κατασκευαστές και ειδικοί ήταν διχασμένοι: από τη μια ήταν εκείνοι που έβλεπαν τη Vespa ως υλοποίηση μιας εξαιρετικής ιδέας και από την άλλη ήταν οι σκεπτικιστές. Ωστόσο οι πωλήσεις της μηχανής αυτής απογειώθηκαν σύντομα, καθώς το συγκεκριμένο μοντέλο απηχούσε τη νέα εποχή. Μια περίοδο κατά την οποία η ανάγκη για μετακίνηση αυξανόταν, με το αίτημα για χαμηλό κόστος.
Το θαύμα της Vespa είχε γίνει πραγματικότητα και η παραγωγή αυξανόταν συνεχώς: το 1946 η Piaggio έριξε 2.484 σκούτερ στην αγορά. Τον επόμενο χρόνο έγιναν 10.535 και μέχρι το 1948 η παραγωγή έφτασε τα 19.822 κομμάτια. Οταν το 1950 άρχισε να παράγει και η γερμανική αντιπροσωπία, η παραγωγή άγγιξε τα 60.000 οχήματα, ενώ τρία χρόνια αργότερα έβγαιναν από το εργοστάσιο 171.200 μηχανές. Ενδιαφέρον υπήρξε και από την πλευρά των ξένων αγορών, αφού η γέννηση του σκούτερ δημιούργησε τόσο στον Τύπο όσο και στο κοινό ενδιαφέρον και θαυμασμό. Οι «Times» το αποκάλεσαν «αμιγώς ιταλικό προϊόν, που είχε να εμφανιστεί από τον καιρό των ρωμαϊκών αρμάτων».
Ο Ενρίκο Πιάτζιο συνέχισε με επιμονή να ενθαρρύνει την εξάπλωση της Vespa και στο εξωτερικό, δημιουργώντας ευρεία γκάμα υπηρεσιών τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Σύντομα η ιταλική βιομηχανία έκανε επιθετικό μάρκετινγκ λανσάροντας τη μηχανή της σε φιλμ και καθιστώντας διεθνείς ή Ιταλούς αστέρες όπως ο Βιτόριο Γκάσμαν δημόσια εικόνα της. To 1960 η Vespa ξεπέρασε τα 2.000.000 δίτροχα, το 1970 άγγιξε τα 4.000.000, ενώ το 1988 ξεπέρασε τα 10.000.000, καθιστώντας τη Vespa -η οποία πούλησε πάνω από 18.000.000 τεμάχια μέχρι τότε- ένα μοναδικό φαινόμενο στον τομέα των δίτροχων. Το 1996 ήταν η 50ή επέτειος του πιο διάσημου σκούτερ στον κόσμο, της σειράς VespaET4 και ET2. Η ET4 ήταν η πρώτη Vespa στην ιστορία με τετράχρονο κινητήρα. Με το λανσάρισμα της Granturismo 200L και 125L το 2003, η Vespa έφτασε σε επίπεδα άνευ προηγουμένου όσον αφορά το μέγεθος και τη δύναμή της. Και φυσικά το διεθνές σχήμα είχε κοπιαριστεί περισσότερο από κάθε άλλο όχημα κυρίως από βιομηχανικές μονάδες του τέως ανατολικού μπλοκ. Η επιτυχία του ήταν τέτοια που απασχόλησε τις σοβιετικές οικονομίες που ήθελαν να αντιγράψουν τη «λαϊκότητά» του.
Ο γύρος του κόσμου με Vespa
Η Vespa έχει όμως και αγωνιστική καριέρα. Στην Ευρώπη στη δεκαετία του ’50 έλαβε μέρος σε κανονικούς αγώνες μοτοσικλετών καθώς και σε ασυνήθιστα αθλητικά γεγονότα. Ο Τζιανκάρλο Τιρόνι, Ιταλός φοιτητής πανεπιστημίου, έφτασε στον Αρκτικό Κύκλο με Vespa. O Αργεντινός Κάρλος Βέλεθ διέσχισε τις Ανδεις, από το Μπουένος Αϊρες της Αργεντινής στο Σαντιάγο της Χιλής. Χρόνο με τον χρόνο η Vespa γίνεται το δημοφιλέστερο δίτροχο για όσους αγαπούν τις περιπετειώδεις διακοπές: ο Ρομπέρτο Πατρινιάνι οδήγησε Vespa από το Μιλάνο στο Τόκιο. Ο Σόρεν Νίλσεν στη Γροιλανδία, ο Τζέιμς Π. Οουεν από τις ΗΠΑ στη Γη του Πυρός, ο Σαντιάγο Γκουιλέν και ο Αντόνιο Βεκιάνα από τη Μαδρίτη στην Αθήνα, ενώ ο Αυστραλός Τζεφ Ντιν έκανε τον γύρο του κόσμου.
Ο Πιερ Ντελιέρ, λοχίας στη γαλλική Αεροπορία, έφθασε στη Σαϊγκόν σε 51 ημέρες από το Παρίσι, ταξιδεύοντας διαμέσου Αφγανιστάν. Η Vespa όμως δεν είναι απλώς ένα φαινόμενο της αγοράς. Αποτελεί μέρος της κοινωνικής ιστορίας. Στα χρόνια της dolce vita, η Vespa έγινε συνώνυμο του σκούτερ ενώ ξένοι δημοσιογράφοι περιέγραφαν την Ιταλία ως «χώρα της Vespa».
Ολα φυσικά ξεκίνησαν από την ταινία «Διακοπές στη Ρώμη», για να ακολουθήσει μια σειρά από φιλμ στα οποία συμμετείχε το δίτροχο όχημα όπως ο «Ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ», τα «102 Δαλματικά Σκυλιά», ο «Alfie» κ.ά., αλλά και παγκοσμίου κλάσης ηθοποιοί που οδήγησαν τη Vespa, όπως η Ράκελ Γουέλς, η Ούρσουλα Αντρες, ο Χένρι Φόντα, η Τζόαν Κόλινς, η Βίρνα Λίζι, ο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι κ.ά.