Το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης με στόχο -και- την σύνδεσή του με την ανάπτυξη της οικονομίας παρουσιάζει ο καθηγητής και αρμόδιος Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνος Τσακλόγλου. Με τη συνέντευξή του στο newmoney.gr ο κ. Τσακόγλου τονίζει ότι το νέο σύστημα θα ψηφιστεί στις αρχές του 2021, θα τεθεί σε ισχύ από την 1/1/22 και θα είναι υποχρεωτικό για όλους τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας.
Εξηγώντας τους λόγους «ανατροπής» του υφιστάμενου συστήματος ο υφυπουργός καλεί το σύνολο της αντιπολίτευσης και των κοινωνικών εταίρων «σε πραγματικό, λεπτομερή (και όχι προσχηματικό) διάλογο επί της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης». Άλλωστε πρόσφατα, όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τσακλόγλου, διαπρεπή στελέχη της αντιπολίτευσης – όπως ο Νίκος Χριστοδουλάκης και ο Νίκος Παπανδρέου – τάχθηκαν υπέρ της εισαγωγής στοιχείων κεφαλαιοποίησης στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
Η χώρα, σύμφωνα με τον υφυπουργό, έχει στην παρούσα φάση επείγουσα ανάγκη σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και φορέας υλοποίησης αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο κ. Τσακλόγλου που ήταν μέχρι την υπουργοποίησή του μέλος της Επιτροπής Πισσαρίδη, μιλά για τις αναπτυξιακές προοπτικές, την πανδημία, το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και τον ρόλο σήμερα της Κεντροαριστεράς – απ’ όπου προέρχεται.
Εντός του πρώτου τριμήνου του 2021 αναμένεται, όπως έχετε δηλώσει, να νομοθετηθεί το νέο δημόσιο σύστημα επικουρικής ασφάλισης για τους νέους εργαζόμενους. Τι προβλέπει;
Πρόθεσή μας είναι η σταδιακή μετατροπή του συστήματος επικουρικής ασφάλισης από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό. Δηλαδή, οι εισφορές των νέων ασφαλισμένων θα μπαίνουν σε προσωπικούς λογαριασμούς και θα επενδύονται, σύμφωνα με τις προτιμήσεις των ασφαλισμένων, από στελέχη με κατάλληλη τεχνογνωσία του φορέα που θα δημιουργηθεί. Στο τέλος του εργασιακού τους βίου, η επικουρική τους σύνταξη θα είναι ανάλογη των ασφαλιστικών τους εισφορών και της απόδοσης των επενδύσεών τους. Οι ασφαλιστικές εισφορές θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα με αυτά του υφισταμένου διανεμητικού συστήματος, ενώ οι συνταξιούχοι του υφιστάμενου συστήματος επικουρικής ασφάλισης θα λαμβάνουν τη σύνταξή τους με τους ίδιους ακριβώς κανόνες όπως και τώρα.
Ποιους αφορά;
Το νέο σύστημα θα τεθεί σε ισχύ την 1/1/2022. Θα είναι υποχρεωτικό για όλους τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας που έχουν υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης και προαιρετικό για όσους το επιθυμούν από τους ασφαλισμένους κάτω των 35 ετών που είτε δεν έχουν επικουρική ασφάλιση είτε έχουν με βάση το υφιστάμενο σύστημα και θέλουν να μεταφερθούν στο νέο.
Μιλάτε για τη δημιουργία ενός νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης κεφαλοποιητικού χαρακτήρα. Γιατί το αποφασίσατε;
Υπάρχουν τέσσερεις, κυρίως, λόγοι που καθιστούν αυτή την αλλαγή επιθυμητή, αν όχι επιτακτική. Πρώτον, η κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα είναι αποκλειστικά διανεμητική – δηλαδή, οι εισφορές των τωρινών εργαζομένων πληρώνουν τις συντάξεις των τωρινών συνταξιούχων – χωρίς καμία «διαφοροποίηση κινδύνου». Τα διανεμητικά συστήματα δουλεύουν καλά όταν υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι και σχετικά λίγοι συνταξιούχοι, αλλά αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες όταν αυτή σχέση αντιστραφεί, όπως στην περίπτωση της χώρας μας. Με την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα περιορίζουμε τον «δημογραφικό κίνδυνο» και επιτυγχάνουμε την επιθυμητή «διαφοροποίηση κινδύνου». Δεύτερον, το σημερινό ασφαλιστικό σύστημα δεν συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας. Μεγάλο μέρος των εισφορών των ασφαλισμένων του νέου συστήματος θα επενδυθεί στην ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα ταχύτερους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, περισσότερες δουλειές, υψηλότερη παραγωγικότητα, υψηλότερους μισθούς και, εν τέλει, υψηλότερα δημόσια έσοδα για τον προϋπολογισμό. Τρίτον, παρότι οι αποδόσεις των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων έχουν διακυμάνσεις, η εμπειρία πολλών χωρών δείχνει ότι μακροχρονίως έχουν σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις από τα διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα, ιδίως σε χώρες με σχετικά γερασμένη πληθυσμιακή δομή, όπως η δική μας. Επομένως, οι επικουρικές συντάξεις του νέου συστήματος αναμένεται να είναι αρκετά υψηλότερες από τις συντάξεις του τωρινού διανεμητικού συστήματος. Τέταρτον, και πολύ σημαντικό, πολλοί νέοι δεν πιστεύουν ότι θα πάρουν ποτέ σύνταξη, με αποτέλεσμα, αρκετοί από αυτούς να προσπαθούν να αποφύγουν την πληρωμή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης εργαζόμενοι στην άτυπη («μαύρη») αγορά εργασίας. Το νέο σύστημα με τους ατομικούς λογαριασμούς συνδέει άμεσα τη σύνταξη με τις ατομικές εισφορές και, προφανώς, μειώνει τα κίνητρα για «μαύρη» εργασία.
Η αντιπολίτευση έχει ήδη τοποθετηθεί. Πιστεύετε ότι όταν καταθέσετε την πρότασή σας θα εξασφαλίσετε την στήριξη και άλλων κομμάτων από την αντιπολίτευση;
Νομίζω ότι η συζήτηση του ασφαλιστικού θα έπρεπε να γίνεται με νηφάλιο διάλογο πάνω σε επιστημονικά δεδομένα. Η κατάθεση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου που επεξεργαζόμαστε στη Βουλή θα συνοδεύεται για πρώτη φορά στα χρονικά από τρεις οικονομικές μελέτες (αναλογιστική, μακροοικονομική και βιωσιμότητας χρέους) οι οποίες εκπονούνται αυτό το διάστημα. Θα ήθελα να καλέσω το σύνολο της αντιπολίτευσης και των κοινωνικών εταίρων σε πραγματικό, λεπτομερή (και όχι προσχηματικό) διάλογο επί της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης. Είναι οξύμωρο να τοποθετούνται οι πολιτικές δυνάμεις χωρίς να έχουν τα δεδομένα στα χέρια τους. Σε γενικότερο επίπεδο, οι πολιτικές που αφορούν το ασφαλιστικό, λόγω του ότι έχουν μακροχρόνια αποτελέσματα και θέλουν δεκαετίες για να ωριμάσουν και να δούμε τα αποτελέσματά τους, είναι καλό να επιτυγχάνουν μια όσο το δυνατόν πιο ευρεία κοινωνική και πολιτική συναίνεση. Και αυτήν ακριβώς θα επιδιώξουμε.
Σκεφτείτε ότι στη Σουηδία, στα πλαίσια του Κοινοβουλίου, λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια μια επιτροπή η οποία στόχο έχει να εξασφαλίζει τη συναίνεση όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτικών δυνάμεων στα ζητήματα του συνταξιοδοτικού. Μακάρι να φτάναμε ως εκεί, αλλά μία τέτοια προσέγγιση σε κοινωνίες με χαμηλό επίπεδο κοινωνικού κεφαλαίου, όπως η δική μας, μπορεί να οδηγήσει σε πολιτική παράλυση. Πάντως, εμείς θα εξηγήσουμε την πρότασή μας και ελπίζουμε να βρούμε σημεία σύγκλισης με άλλες πολιτικές δυνάμεις. Άλλωστε, πρόσφατα, με δημόσιες τοποθετήσεις τους, διαπρεπή στελέχη της αντιπολίτευσης – όπως ο Νίκος Χριστοδουλάκης και ο Νίκος Παπανδρέου – τάχθηκαν υπέρ της εισαγωγής στοιχείων κεφαλαιοποίησης στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
Η πανδημία έχει ταρακουνήσει το ασφαλιστικό μας σύστημα;
Η πανδημία έχει δημιουργήσει αναταράξεις σε κάθε πτυχή της οικονομικής ζωής, σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο ασφαλιστικό οι επιπτώσεις είναι τόσο βραχυπρόθεσμες, όσο και, ενδεχομένως, μεσοπρόθεσμες. Από τη μία πλευρά έχει πληγεί η εισπραξιμότητα των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ από την άλλη πλευρά είχαμε παρεμβάσεις του κράτους για την κάλυψη των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης εργαζομένων σε κλάδους που επλήγησαν με ιδιαίτερη δριμύτητα από την πανδημία, παρατάσεις καταβολής εισφορών και αναστολές δόσεων ρυθμίσεων. Προφανώς, οι απολύτως δικαιολογημένες αυτές κινήσεις κατέστησαν το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης ακόμα περισσότερο ελλειμματικό και τις ανάγκες μεταφοράς πόρων από τον προϋπολογισμό ακόμα μεγαλύτερες. Πάντως, αυτό δεν ήταν αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Παρατηρήθηκε σε όλες τις ευρωπαϊκές, αλλά και πολλές άλλες χώρες παγκοσμίως. Ωστόσο, επειδή τα μεγέθη και η χρονική κλίμακα του ασφαλιστικού είναι της τάξης μερικών δεκαετιών, ενώ οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας αναμένεται να έχουν περιορισμένη χρονική διάρκεια, τελικά οι επιπτώσεις της πανδημίας στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού εκτιμάται ότι θα είναι διαχειρίσιμες.
Η διάθεση του εμβολίου πώς θα επιδράσει στην ελληνική οικονομία; Πώς θα αντιμετωπιστεί η ύφεση, πότε αναμένετε την αφετηρία του νέου οικονομικού κύκλου; Το δεύτερο εξάμηνο του 2021;
Ελπίζουμε ότι με την έναρξη των εμβολιασμών η κατάσταση σταδιακά θα ομαλοποιηθεί, αν και το πρώτο εξάμηνο της νέας χρονιάς μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο αν δεν τηρηθούν σχολαστικά τα μέτρα υγειονομικής προστασίας. Κατόπιν, τόσο με τη βοήθεια των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και των Διαρθρωτικών Ταμείων, όσο και με την αταλάντευτη συνέχιση της υλοποίησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων – όπως αυτή της επικουρικής ασφάλισης που σας περιέγραψα προηγουμένως – πιστεύουμε ότι η Ελλάδα θα επιστρέψει σε υψηλούς και διατηρήσιμους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, οπότε τα φαινόμενα αυτά θα αποδειχθούν παροδικά.
Τι γίνεται με τις εκκρεμείς συντάξεις; Είναι εφικτές οι πιο γρήγορες ταχύτητες για την καταβολή τους, όπως υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός; Πότε;
Πράγματι, το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων είναι ακανθώδες και χρόνιο και κανείς δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένος με τις παρατηρούμενες καθυστερήσεις στην απονομή συντάξεων. Η ενοποίηση των φορέων κοινωνικής ασφάλισης που κατέληξε στην ίδρυση του ΕΦΚΑ ήταν μία κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά η ουσιαστική ενοποίηση είχε προχωρήσει ελάχιστα. Οι κανόνες των ταμείων που συγχωνεύτηκαν στον ΕΦΚΑ ήταν κάθε άλλο παρά ενιαίοι ενώ οι νομοθετικές αλλαγές της τελευταίας δεκαετίας περιέπλεξαν παραπέρα την κατάσταση. Ορισμένοι από τους ψηφισμένους κανόνες δεν εφαρμόστηκαν ή εφαρμόστηκαν με λανθασμένο τρόπο, ενώ η χρήση νέων τεχνολογιών στην απονομή συντάξεων δεν ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική. Σήμερα, κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες, λόγω της πανδημίας, επιχειρούμε να διορθώσουμε την υφιστάμενη κατάσταση. Επιχειρούμε την εισαγωγή ενιαίων, απλών και οριζόντιων κανόνων υπαγωγής και παροχών ενώ ταυτόχρονα, στον ΕΦΚΑ συντελείται σημαντική πρόοδος στην ψηφιοποίηση της ασφαλιστικής ιστορίας και την παραμετροποίηση των υφισταμένων κανόνων ώστε σταδιακά να καταλήξουμε στη γρήγορη, ψηφιακή απονομή των συντάξεων. Επιπρόσθετα προχωράμε σε κωδικοποίηση της ασφαλιστικής νομοθεσίας, κάτι που επίσης θα βοηθήσει στην απλοποίηση των κανόνων και την οριστική επίλυση του προβλήματος των εκκρεμών συντάξεων. Όπως τόνισε πρόσφατα ο πρωθυπουργός, η εκκαθάριση των εκκρεμών συντάξεων αποτελεί βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης και προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται σημαντικές προσπάθειες από τη Διοίκηση του ΕΦΚΑ, παρά τα προβλήματα που θέτει η κρίση της πανδημίας στη λειτουργία του οργανισμού.
Κύριε υπουργέ, έχετε και εσείς βάλει την υπογραφή σας στο Σχέδιο Πισσαρίδη. Ως πανεπιστημιακός και ως πολιτικός τα ίδια θα προτείνατε;
Πράγματι, μέχρι την ανάληψη των κυβερνητικών μου καθηκόντων συμμετείχα στις εργασίες της Επιτροπής Πισσαρίδη. Η κύρια αποστολή της επιτροπής ήταν η εκπόνηση ενός συνεκτικού σχεδίου για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της, μέσω της ανάδειξης των απαραίτητων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτό το έργο νομίζω ότι το έφερε σε πέρας με επιτυχία. Εδώ και καιρό ήταν εμφανές ότι οι αποσπασματικές μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις σε επιμέρους πεδία έχουν περιορισμένη αποδοτικότητα. Αυτό που χρειάζεται η πατρίδα μας είναι ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο και το πόρισμα της Επιτροπής Πισσαρίδη επιχειρεί αυτό ακριβώς αυτό – μια ολιστική προσέγγιση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας. Το επόμενο σημαντικό βήμα είναι η κατάρτιση ενός αναλυτικού στρατηγικού σχεδίου, το οποίο θα εξειδικεύσει το αναπτυξιακό σχέδιο σε έργα και δράσεις. Κι αυτό είναι κάτι που η κυβέρνηση οφείλει να κάνει και ήδη επιχειρεί μέσω του Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Αρωγός στην προσπάθεια αυτή είναι τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Η κυβέρνηση έχει ήδη αποδείξει ότι προσεγγίζει με σοβαρότητα, επαγγελματισμό και αίσθημα ευθύνης το όλο ζήτημα. Το γεγονός μάλιστα ότι η κυβέρνηση είχε ήδη υιοθετήσει μια λογική εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού, ασχέτως της συγκυρίας του Ταμείου Ανάκαμψης, συνετέλεσε στο να είμαστε από τα πρώτα Κράτη-Μέλη που καταθέσαμε προτάσεις για χρηματοδότηση στο Ταμείο, μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Είστε εξωκοινοβουλευτικός υφυπουργός. Αυτό δίνει περισσότερα ή λιγότερα εφόδια για την επίτευξη των στόχων σας;
Ούτε λιγότερα, ούτε περισσότερα. Η χάραξη και η εφαρμογή μακροπρόθεσμων δημόσιων πολιτικών προϋποθέτει συνδυασμό επιστημονικής επάρκειας, πολιτικής βούλησης και σεβασμού του θεσμικού περιβάλλοντος εντός του οποίου αναπτύσσονται οι νομοθετικές αλλαγές και η εφαρμογή τους. Οι μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα είναι έργο σύνθετο, με ασύμμετρα εμπόδια. Για μια σύγχρονη και αποτελεσματική διακυβέρνηση χρειάζονται και πολιτικοί και τεχνοκράτες. Η ισχύς εν τη ενώσει!
Προέρχεστε από την Κεντροαριστερά. Και τώρα;
Οι αρχές και απόψεις μου δεν έχουν μεταβληθεί. Όμως, στην παρούσα συγκυρία η χώρα έχει επείγουσα ανάγκη σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και φορέας υλοποίησης αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Πολλές δημοσκοπήσεις της τελευταίας διετίας δείχνουν ότι μεγάλο τμήμα των συμπολιτών μας που προέρχονται από το κέντρο ή την κεντροαριστερά υποστηρίζουν την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας κυρίως επειδή θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει να καθυστερήσουν και ο πλέον αξιόπιστος φορέας για την υλοποίησή τους είναι η παρούσα κυβέρνηση. Άλλωστε, σε πολιτικό επίπεδο, αυτό εκφράζεται από σειρά υπουργών.
Διαβάστε ακόμη:
Startups: Ποιες έκαναν απολύσεις και ποιες προσλήψεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας
Στο στόχαστρο της ΑΑΔΕ 10.000 συντάξεις αλλοδαπής
Στα άκρα η μετοχική σύγκρουση στην ΕΛΛΑΚΤΩΡ – Πού οδηγούνται τώρα οι εξελίξεις