«Πλήγμα» που, όμως, δεν θα είναι ικανό να ανατρέψει τα σχέδια των τραπεζών για πιστωτική επέκταση την επόμενη τριετία, επιφέρει στη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων η συνεχιζόμενη άνοδος των επιτοκίων.
Όπως προκύπτει από την Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), η αρνητική συμβολή της μέχρι σήμερα ανόδου των επιτοκίων στον ετήσιο ρυθμό ανόδου της χρηματοδότησης εκτιμάται ότι ήταν περιορισμένη μέχρι το α’ τρίμηνο του 2023, ενώ αναμένεται να αυξηθεί κατά το τρέχον και το επόμενο έτος σε ήπια ετήσια ποσοστά, με την επίμαχη συμβολή να είναι πιο περιορισμένη στην περίπτωση των πιστώσεων προς νοικοκυριά από ό, τι για τις πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις. «Καθώς τη χρονική περίοδο 2023 – 2025 αναμένεται σημαντική ενίσχυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από το δανειακό σκέλος του RRF, οι αρνητικές επιδράσεις από τις μέχρι σήμερα, αλλά και τις πιθανές προσεχείς αυξήσεις των βασικών επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) μάλλον θα συνεχίσουν να είναι ήπιες», τονίζεται χαρακτηριστικά.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ΤτΕ, η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής επιδρά περιοριστικά στην πιστωτική επέκταση. Όπως προκύπτει από σχετική έρευνα δε, η επίδραση των αυξήσεων της ΕΚΤ για τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (ΜΧΕ) και τα νοικοκυριά εκτιμάται ότι μέχρι το Δεκέμβριο του 2022 ήταν αρχικά ελάχιστη, ενώ το α’ τρίμηνο του 2023 ήταν περίπου -0,2 ποσ. μον. και αργότερα αυξάνεται σε -0,4 ποσ. μον. το β’ τρίμηνο του 2023 και σε -0,7 ποσ. μον. (νοικοκυριά: -0,6) το γ’ τρίμηνο του 2023.
Μετά το γ’ τρίμηνο του 2023 η επίδραση αυξάνεται μέχρι το β’ τρίμηνο του 2024 σε -1,60 ποσ. μον. για τις ΜΧΕ (ο καταγεγραμμένος ετήσιος ρυθμός ανόδου των δανείων προς ΜΧΕ ήταν 8,7% τον Απρίλιο του 2023) και σε -1,00 ποσ. μον. για τα νοικοκυριά (ετήσιος ρυθμός ανόδου των δανείων προς νοικοκυριά τον Απρίλιο του 2023: 2,7%) και στη συνέχεια, μειώνεται. «Συνοπτικά, τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι οι επιπτώσεις των αυξήσεων των επιτοκίων της ΕΚΤ στο ρυθμό πιστωτικής επέκτασης δεν έχουν ακόμη φανεί πλήρως και αναμένεται να ενταθούν στο υπόλοιπο του έτους και το 2024 – 2025, χωρίς, όμως, το μέγεθός τους να είναι ιδιαίτερα μεγάλο».
Αξίζει να αναφερθεί πως το διάστημα Ιουλίου 2022 – Μαρτίου 2023 η σωρευτική αύξηση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ ήταν 350 μονάδες βάσης. Στην Ελλάδα παρατηρήθηκε άνοδος των επιτοκίων στα δάνεια προς τις ΜΧΕ κατά 256 μονάδες βάσης και προς τα νοικοκυριά κατά 87 μονάδες βάσης (μέχρι τον Απρίλιο του 2023).
Όπως εξηγεί η ΤτΕ, οι αυξήσεις των επιτοκίων των δανείων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά υπολείπονται των αυξήσεων των επιτοκίων της ΕΚΤ, καθώς κατά τη διαδικασία μετακύλισης της ανόδου των επιτοκίων πολιτικής στα τραπεζικά επιτόκια είναι εύλογο να υπάρχουν υστερήσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο οι τράπεζες αναπροσαρμόζουν μόνο μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα τα επιτόκιά τους (π.χ. μετά από ένα μήνα για τα στεγαστικά δάνεια ή κάθε Δεκέμβριο και Ιούνιο για τα επιχειρηματικά δάνεια).
Επίσης, η πολιτική τιμολόγησης, την οποία ακολουθεί μία τράπεζα, μπορεί να προβλέπει μόνο μερική ή σταδιακή μετακύλιση του επιτοκιακού κόστους στους δανειολήπτες, ενώ υπάρχουν διαφορές μεταξύ των τραπεζών ως προς την έκταση και την ταχύτητα ενσωμάτωσης των αυξήσεων των επιτοκίων της ΕΚΤ. Επιπλέον, μέσω του δανειακού σκέλους του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) προβλέπεται η διάθεση προς τις επιχειρήσεις (με τη διαμεσολάβηση των τραπεζών) σημαντικών δημόσιων δανειακών πόρων με πολύ χαμηλά επιτόκια.
Eπισημαίνεται, ωστόσο, ότι η τραπεζική πιστωτική επέκταση προς τις ΜΧΕ δεν περιλαμβάνει τα εν λόγω χαμηλότοκα δάνεια (καθώς δεν είναι κατ’ ουσίαν τραπεζικά), περιλαμβάνει, όμως, τα δάνεια συγχρηματοδότησης εκ μέρους των τραπεζών (με δικούς τους πόρους) των επενδύσεων που υπάγονται στο δανειακό σκέλος του RRF, τα οποία παρέχονται με τα τρέχοντα επιτόκια της αγοράς. Επομένως, είτε μέσω των αμιγώς τραπεζικών δανείων που υπάγονται στον RRF είτε μέσω εκείνων, τα οποία δεν υπάγονται σε αυτόν, η αύξηση των επιτοκίων συγκρατεί τον ετήσιο ρυθμό ανόδου της τραπεζικής χρηματοδότησης των ΜΧΕ.
Η συμβολή του επιτοκιακού περιθωρίου
Τέλος, σε διαφορετική άσκηση προσομοίωσης που έγινε από την ΤτΕ καταγράφηκε η συμβολή της διεύρυνσης του επιτοκιακού περιθωρίου (δηλαδή της διαφοράς μεταξύ του επιτοκίου των τραπεζικών χορηγήσεων και του επιτοκίου καταθέσεων) στο υπόλοιπο της τραπεζικής χρηματοδότησης.
Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα, το επιτοκιακό περιθώριο ή περιθώριο κέρδους των τραπεζών επηρεάζει με θετικό συντελεστή την προσφορά δανείων. Εκτιμάται ότι το διάστημα Ιουλίου 2022 – Μαρτίου 2023 το περιθώριο αυτό αυξήθηκε κατά 267 μονάδες βάσης για τα επιχειρηματικά δάνεια, ενισχύοντας ελαφρά το μέσο ετήσιο ρυθμό ανόδου των πιστώσεων προς ΜΧΕ το α’ τρίμηνο του 2023 κατά 0,2 ποσ. μον., ενώ η αντίστοιχη επίδραση στα δάνεια προς τα νοικοκυριά ήταν σχεδόν μηδενική. «Επομένως, εφόσον περιληφθεί και η συμβολή του περιθωρίου κέρδους στην προσφορά δανείων, η συνολική επίδραση στο ρυθμό αύξησης της χρηματοδότησης από την άνοδο των επιτοκίων ήταν οριακά θετική το α’ τρίμηνο του 2023, ενώ στη συνέχεια εκτιμάται ότι γίνεται αρνητική», καταλήγει.
Διαβάστε ακόμη
Στουρνάρας: Oκτώ προκλήσεις για τη νέα κυβέρνηση
Τρ. Πειραιώς: Το φετινό «διαμάντι» των τραπεζικών μετοχών – Ράλι άνω του 100% στο εξάμηνο
ΟΔΔΗΧ: Δημοπρασία τρίμηνων εντόκων γραμματίων στις 5 Ιουλίου
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ