Με ένα μοντέλο που κινείται σύμφωνα με τους όρους της αγοράς, δεν συγκρούεται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ταυτόχρονα διαθέτει ευελιξία για να ανταποκριθεί στις εξειδικευμένες ανάγκες κάθε τράπεζας, η κυβέρνηση επιδιώκει να βοηθήσει το τραπεζικό σύστημα να απαλλαγεί από τον μεγάλο όγκο των κόκκινων δανείων.
Το σχέδιο επεξεργάζεται ο υφυπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, Γιώργος Ζαββός και θα περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για την κεφαλαιαγορά που θα κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση τον Οκτώβριο. Ο πρωθυπουργός έχει δώσει εντολή το νομοσχέδιο να προωθηθεί στη Βουλή κατά προτεραιότητα μόλις ολοκληρωθεί ο κύκλος επαφών με τους θεσμούς, ο οποίος είναι σε ώριμο στάδιο.
Με το νομοσχέδιο δημιουργείται ένας μηχανισμός (Asset Protection Scheme-ΑPS) με τον οποίο οι τράπεζες σε πρώτη φάση θα βγάλουν από τους ισολογισμούς τους περισσότερα από 20 δισ. κόκκινα δάνεια. Πρόκειται για προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα του μοντέλου που εφαρμόστηκε στην Ιταλία. Η σύνταξη του νομοσχεδίου έχει ήδη ξεκινήσει υπό την καθοδήγηση του κ. Ζαββού, που έχει την ευθύνη των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε., την ΕΚΤ, τον SSM και όλους τους άλλους ευρωπαϊκούς θεσμικούς παράγοντες που εμφανώς ή και αφανώς εμπλέκονται στη διαδικασία.
Σύμφωνα με πληροφορίες και με βάση τα όσα έως τώρα έχουν συμφωνηθεί, το σχέδιο για τις τράπεζες προβλέπει:
■ Η κάθε τράπεζα να δημιουργήσει μια εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV) που θα αποτελεί τη βάση για την τιτλοποίηση. Κάθε τράπεζα θα μεταφέρει στο SPV κόκκινα δάνεια και θα εκδώσει ομόλογα κατηγοριών senior, mezzanine και junior.
■ Σε πρώτη φάση, τα τέσσερα SPV των συστημικών τραπεζών θα «σηκώσουν» NPLs ύψους άνω των 20 δισ.
■ Η κάθε τράπεζα θα πρέπει για το SPV που ίδρυσε να βρει στην ελεύθερη αγορά επενδυτές οι οποίοι θα αγοράσουν το 50%+1 των ομολόγων χαμηλότερης αξιολόγησης, δηλαδή των mezzanine και junior.
■ Η πώληση θα σημαίνει ότι τα κόκκινα δάνεια του SPV είναι σωστά αποτιμημένα. Ετσι, η διάθεση στην ελεύθερη αγορά του 50%+1 θα ενεργοποιεί την εγγύηση του Δημοσίου, η οποία θα παρέχεται μόνο για τα ομόλογα υψηλότερης αξιολόγησης, τα senior.
■ Επειδή η Ελλάδα δεν διαθέτει επενδυτική βαθμίδα, χρειάστηκε να βρεθούν αποδεκτά και αξιόπιστα benchmarks για να προσδιοριστεί η προμήθεια για την εγγύηση ώστε να μην αποτελεί κρατική βοήθεια. Γενικότερα ο σχεδιασμός είναι τέτοιος ώστε η εγγύηση του Δημοσίου στα senior ομόλογα να μη δημιουργεί δημοσιονομική απαίτηση και να μη βαρύνει το χρέος ή το buffer.
■ Για να είναι λειτουργικό με όρους αγοράς το μοντέλο των APS θα πρέπει να υπάρχει αποτελεσματική δευτερογενής αγορά NPLs. Γι’ αυτό στο νομοσχέδιο-jumbo για την κεφαλαιαγορά, εκτός από τις διατάξεις για την τιτλοποίηση, θα περιληφθούν και οι αλλαγές στο Προπτωχευτικό και Πτωχευτικό Δίκαιο, οι βελτιώσεις στο καθεστώς του εξωδικαστικού συμβιβασμού και άλλες διατάξεις που καθιστούν λειτουργικό το πλαίσιο.
■ Οι τράπεζες θα κρατούν τα δάνεια στα SPV χωρίς να έχουν κεφαλαιακές επιπτώσεις και χωρίς να προσμετρώνται στα μεγέθη και στους δείκτες τους.
■ Οι αρχικές εγγυήσεις θα είναι ύψους 5 δισ. ευρώ. Το κόστος της εγγύησης θα αυξάνεται σε βάθος χρόνου ώστε να λειτουργεί ως αντικίνητρο επειδή ο στόχος είναι να εκκαθαριστούν τα δάνεια το ταχύτερο δυνατόν. Σε δεύτερη φάση εφόσον η αγορά λειτουργήσει αποτελεσματικά και υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον, θα μπορούν να συμμετάσχουν και ιδιώτες, με τις τράπεζες να εισφέρουν και άλλα κόκκινα δάνεια από το απόθεμα στα χαρτοφυλάκιά τους.
■ Για την επιτυχή λειτουργία του SPV κάθε τράπεζας είναι καθοριστικής σημασίας ο servicer, δηλαδή η εταιρεία διαχείρισης NPLs την οποία η τράπεζα θα επιλέξει να συνεργαστεί. Κι αυτό επειδή οι ρευστοποιήσεις, πωλήσεις κ.λπ. των κόκκινων δανείων τις οποίες θα κάνει ο servicer θα τροφοδοτούν με cash flow το κάθε SPV.
Ο κ. Ζαββός βρίσκεται αυτό το διάστημα σε πολλαπλή διαπραγμάτευση με τους θεσμούς προκειμένου να πειστούν για το μοντέλο λειτουργίας των APS αλλά και για πλήθος νομικών, οικονομικών και τεχνικών λεπτομερειών που πρέπει να διευθετηθούν για να δοθεί το πράσινο φώς κατά τις αμέσως επόμενες εβδομάδες. Η έγκριση του σχεδίου θα απορροφήσει πίεση που δέχονται σήμερα οι τράπεζες για τα κόκκινα δάνεια και ασφαλώς θα διευρύνει τις δυνατότητές τους για χρηματοδότηση της οικονομίας.
Ταυτόχρονα, επειδή ο όγκος των κόκκινων δανείων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα καθιστά ευάλωτες τις οικονομικές συνθήκες στη χώρα, η προώθηση των APS θα διευκολύνει τις αναβαθμίσεις της οικονομίας από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης. Παράλληλα ανοίγει ο δρόμος και για την αναβάθμιση των ελληνικών τραπεζών, καθώς θα βγουν από τα βιβλία τους 20 δισ. ευρώ NPLs, όγκος που αντιστοιχεί στο 1/4 του συνόλου των κόκκινων δανείων.
Επιπλέον θα είναι κρίσιμη βοήθεια για τις τράπεζες σε σχέση με τα stress tests που θα πραγματοποιηθούν τον Ιούνιο του 2020, ενώ θα συνδράμει και τις προσπάθειές τους να προχωρήσουν σε φθηνότερες κεφαλαιακές ενισχύσεις, π.χ. με ΤΙΕR II. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι θα βελτιώσει τη διεθνή εικόνα για την οικονομία της χώρας, καθώς θα είναι η πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης που η Ελλάδα θα προσφέρει σε διεθνείς επενδυτές ιδιωτικά χρηματοοικονομικά assets.