Του Αλέξανδρου Κασιμάτη
Η διοικητική κρίση στην Εθνική Τράπεζα, που φαίνεται ότι βαίνει προς εκτόνωση, αποδεικνύει ότι ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) αποτελεί την ανώτερη αρχή των ελληνικών τραπεζών. Τα πρωτοφανή περιστατικά που συνέβησαν με την επιλογή του νέου προέδρου της Εθνικής Τράπεζας απέδειξαν ότι οι επιθυμίες του SSM είναι υπεράνω και των επιλογών του βασικού μετόχου, ακόμη κι αν αυτός είναι το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Τώρα, σε μία τελευταία εξέλιξη συστήνει στο ΤΧΣ να αποφευχθεί η σύγκληση έκτακτης γενικής συνέλευσης στην Εθνική Τράπεζα σε αυτή τη φάση, προκρίνοντας την αναγκαιότητα της συστημικής ευστάθειας. Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες ζητεί από το Ταμείο να ανανεώσει ή όχι την εμπιστοσύνη του στο Διοικητικό Συμβούλιο της Εθνικής, κατά την τακτική γενική συνέλευση που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 2017.
Η σύσταση αυτή αποτελεί ένα μίνι «μπλόκο» για το ΤΧΣ, με δεδομένη τη βαρύτητα της εποπτικής αρχής αλλά και τον σπουδαίο λόγο που αυτή επικαλείται (σ.σ. συστημική ευστάθεια).
Ως εκ τούτου υπάρχουν δύο ενδεχόμενα στα επόμενα βήματα στο «σίριαλ» της Εθνικής:
Το πρώτο είναι ΤΧΣ και κυβέρνηση να πιέσουν αρκετά ώστε να προκαλέσουν κάποια παραίτηση από τη Διοίκηση της ΕΤΕ.
Το δεύτερο είναι να υποχρεωθούν από τον SSM να «ροκανίσουν» το χρόνο, ώστε να οδηγηθούν τα πράγματα σε εξελίξεις με την τακτική ΓΣ των μετόχων τον Ιούνιο.
Υπό το παραπάνω πρίσμα, η σημερινή προγραμματισμένη, για τις 4 το απόγευμα, συνεδρίαση του Γενικού Συμβουλίου του ΤΧΣ αποκτά ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Με δεδομένο μάλιστα ότι τόσο ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Λ. Φραγκιαδάκης όσο και ο Πρόεδρος Παν. Θωμόπουλος δεν εξετάζουν το ενδεχόμενο παραίτησης, εξέλιξη που θα εκτόνωνε την κρίση, το Γενικό Συμβούλιο είτε θα πρέπει να αγνοήσει τη σύσταση του SSM, είτε να «καταπιεί» την απειλή σύγκλησης έκτακτης γενικής συνέλευσης.
Αν το ΤΧΣ αποδεχθεί τη σύσταση του SSM, μεταθέτοντας τις αποφάσεις του, θα αποφευχθεί μεν η ένταση της διοικητικής κρίσης, το Ταμείο, όμως, θα έχει δεχθεί καίριο πλήγμα στο κύρος του και στη δυνατότητα παρέμβασης στις συστημικές τράπεζες.
Το παρασκήνιο
Η κρίση στην Εθνική Τράπεζα ξεκίνησε όταν η Επιτροπή Υποψηφιοτήτων πρόκρινε από τη short list των υποψηφίων για τη θέση του προέδρου τους κυρίους Παναγιώτη Θωμόπουλο και Δημήτρη Τσιτσιράγκο. Πρόκειται για δύο υποψηφίους με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ο πρώτος είναι στη δύση της καριέρας του και διαθέτει βαρύ βιογραφικό. Μεταξύ άλλων, έχει διατελέσει ανώτερος οικονομικός εμπειρογνώμονας στον OΟΣΑ, υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, πρόεδρος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και πρόεδρος της Eurobank. Ο κ. Τσιτσιράγκος έχει εργαστεί επί σειρά ετών σε επιτελικές θέσεις στην Παγκόσμια Τράπεζα – και συγκεκριμένα στο IFC, που αποτελεί τον επενδυτικό βραχίονα της τράπεζας, ενώ είχε εμπλακεί και στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών.
Η Εθνική Τράπεζα έθεσε τις δύο υποψηφιότητες στην κρίση του ΤΧΣ, καθώς το τελευταίο ελέγχει το 40% και αποτελεί τον βασικό μέτοχο της Εθνικής Τράπεζας. Μετά τις συνεντεύξεις των δύο υποψηφίων, το Γενικό Συμβούλιο του ΤΧΣ ψήφισε, όπως λέγεται, με 7-1 υπέρ της υποψηφιότητας του κ. Τσιτσιράγκου. Ο πρόεδρος του Ταμείου Γιώργος Μιχελής ανέλαβε να επικοινωνήσει με τη διοίκηση της Εθνικής, όπως και έγινε, για να ενημερώσει σχετικά με την επιλογή του ΤΧΣ. Στην υποψηφιότητα Τσιτσιράγκου φαίνεται να συμφωνούσε εκτός από το Γενικό Συμβούλιο του ΤΧΣ και η αντιπροεδρία της κυβέρνησης. Αν και πρέπει να σημειωθεί ότι πηγές της αντιπροεδρίας υποστήριζαν ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία ανάμειξη στη διαδικασία εκλογής διοίκησης στην Εθνική και προσέθεταν ότι η κυβέρνηση θα μιλήσει διεξοδικά όταν ολοκληρωθεί η σχετική διαδικασία. Στη συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΕΤΕ που ακολούθησε για την εκλογή του νέου προέδρου παραιτήθηκαν με την έναρξη της συνεδρίασης η πρώην πρόεδρος Λούκα Κατσέλη, ο κ. Δημήτρης Αφεντούλης (εκπρόσωπος του ομίλου Λάτση) και ο επιχειρηματίας Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Ο διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας Λεωνίδας Φραγκιαδάκης κατέβασε στο Δ.Σ. πρόταση εκλογής ως προέδρου του κ. Θωμόπουλου, αντίθετα δηλαδή από την επιλογή του ΤΧΣ. Από τα δέκα μέλη του Δ.Σ. που είχαν πλέον δικαίωμα ψήφου, τα οκτώ ψήφισαν υπέρ του κ. Θωμόπουλου. Υπέρ της εκλογής Τσιτσιράγκου τάχθηκαν το ανεξάρτητο μέλος του Δ.Σ. και μέλος του Nomination Committee Μαριάνε Οκλαντ και ο εκπρόσωπος του ΤΧΣ. Την επόμενη ημέρα ακολούθησε δεύτερη συνεδρίαση του Δ.Σ., η οποία επικύρωσε την εκλογή τριών νέων μελών του, μεταξύ των οποίων και του κ. Θωμόπουλου ως υποψήφιου προέδρου. Η απόφαση του Δ.Σ. έκλεισε την πόρτα στην επιλογή του κ. Τσιτσιράγκου και σήμανε συναγερμό στο ΤΧΣ επειδή αγνοήθηκε η επιλογή του.
Το Γενικό Συμβούλιο του Ταμείου αποτελείται από εννέα μέλη, τα πέντε εκ των οποίων είναι αλλοδαποί, στελέχη από το εξωτερικό που τοποθετήθηκαν πρόσφατα. Στο ΤΧΣ, όμως, είναι σε εκκρεμότητα η επιλογή του νέου διευθύνοντος συμβούλου. Η διαδικασία επιλογής έχει ολοκληρωθεί και έχει επιλεγεί ο κ. Βασίλης Κατσικιώτης, ο οποίος προέρχεται από την Credit Suisse. Ο διορισμός επικυρώθηκε με απόφαση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, ενώ πήρε πράσινο φώς και από το EuroWorking Group. Ωστόσο, η τοποθέτηση υπονομεύτηκε και εκκρεμεί από το γεγονός ότι η Υπουργική Απόφαση που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ για ανεξήγητο λόγο προβλέπει λήξη της θητείας τον Ιούνιο του 2017 (σε οκτώ μήνες), ενώ η προκήρυξη της θέσης ήταν για θητεία έως τον Ιούνιο του 2020.
Το Γενικό Συμβούλιο του ΤΧΣ θεώρησε casus belli τη μη εκλογή Τσιτσιράγκου και έγιναν αλλεπάλληλες συνεδριάσεις προκειμένου να εξετάσει την κατάσταση και να αποφασίσει τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει. Κλήθηκαν μάλιστα για ακροάσεις τόσο ο κ. Φραγκιαδάκης όσο και ο κ. Θωμόπουλος. Οι συνεδριάσεις του Γενικού Συμβουλίου χαρακτηρίστηκαν από ένταση, ενώ πληροφορίες έφεραν τα ξένα μέλη αλλά και την εκπρόσωπο του υπουργείου Οικονομικών να αντιδρούν έντονα στην επιλογή Θωμόπουλου και να απειλούν με τη σύγκληση έκτακτης γενικής συνέλευσης.
Η ευθεία αμφισβήτηση της διοίκησης της Εθνικής από το ΤΧΣ θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις για την ίδια την τράπεζα, αλλά και ευρύτερα το τραπεζικό σύστημα. Θα προέκυπτε ζήτημα αναζήτησης νέου διευθύνοντος συμβούλου, αλλά και άλλων μελών του διοικητικού συμβουλίου που ψήφισαν υπέρ της εκλογής Θωμόπουλου. Το κλίμα δυναμίτιζαν και οι συνεχείς διαρροές μετά την εκλογή Θωμόπουλου για καρατόμηση του κ. Φραγκιαδάκη και ανατροπή της εκλογής Θωμόπουλου υπό την απειλή της σύγκλησης έκτακτης γενικής συνέλευσης. Ενώ το ΤΧΣ με διαρροές απειλούσε με έκτακτη γενική συνέλευση, η διοίκηση της ΕΤΕ συγκάλεσε νέο διοικητικό συμβούλιο το πρωί της περασμένης Τετάρτης για να συγκροτηθεί σε σώμα εκλέγοντας πρόεδρο τον κ. Θωμόπουλο. Μπροστά στον κίνδυνο αποσταθεροποίησης του τραπεζικού συστήματος, φαίνεται ότι υπήρξε παρέμβαση τόσο της Τραπέζης της Ελλάδος όσο και του SSM προκειμένου η κρίση να εκτονωθεί. Ρόλο-κλειδί έπαιξε και η απόφαση του κ. Τσιτσιράγκου να αποσύρει την υποψηφιότητά του για την προεδρία της Εθνικής κατόπιν και των όσων μεσολάβησαν.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Φραγκιαδάκης, ο οποίος βρέθηκε στο επίκεντρο της κρίσης για την επιλογή του να στηρίξει την υποψηφιότητα Θωμόπουλου κόντρα στη βούληση του ΤΧΣ, δήλωσε: «Η Εθνική Τράπεζα θα συνεχίσει δυναμικά την υλοποίηση της στρατηγικής της με σκοπό την επίτευξη των στόχων και των δράσεων του Σχεδίου Αναδιάρθρωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η τράπεζα θα συνεχίσει να λειτουργεί με προσήλωση στους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης και σεβασμό στις εποπτικές αρχές, στους μετόχους και τους πελάτες της». Επιπλέον, δήλωσε ότι «η Εθνική Τράπεζα, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ως βασικού μετόχου, θα συμβάλει με όλες της τις δυνάμεις στην περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας με το Ταμείο, στο πλαίσιο των αρχών που εκπορεύονται από το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο». Από την πλευρά του το ΤΧΣ, που είχε ανακοινώσει ότι θα διατυπώσει τη θέση του μετά την επίμαχη συνεδρίαση του Δ.Σ. της Εθνικής, το απόγευμα της Τετάρτης εξέδωσε μια ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται ότι κατά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας «o εκπρόσωπος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) ανέφερε ότι: “Το ΤΧΣ, σύμφωνα με την απόφαση του Γενικού του Συμβουλίου, εξετάζει το ενδεχόμενο σύγκλησης Eκτακτης Γενικής Συνέλευσης λαμβάνοντας υπόψη ότι η ομαλή συνεργασία μεταξύ του Δ.Σ. της Τράπεζας και του βασικού μετόχου είναι καθοριστική». Στην ίδια συνεδρίαση ο εκπρόσωπος καταψήφισε την εκλογή του κ. Θωμόπουλου». Στη συνέχεια είδαμε την ανοικτή πλέον παρέμβαση της κυβέρνησης διά του αντιπροέδρου κ. Γιάννη Δραγασάκη, ο οποίος κάλεσε στο γραφείο του τον κ. Φραγκιαδάκη και του άσκησε κριτική γιατί δεν προέβλεψε πως οι ενέργειές του θα προκαλούσαν ρήγμα με το ΤΧΣ. Πηγές της αντιπροεδρίας, πάντως, έλεγαν πως το Ελληνικό Δημόσιο θα τοποθετηθεί στη σύγκρουση διοίκησης Εθνικής – ΤΧΣ με την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Ολα πάντως συγκλίνουν στο ότι η συμβίωση του κ. Φραγκιαδάκη με το ΤΧΣ θα είναι εξαιρετικά δύσκολη και πλέον όλα τα ενδεχόμενα είναι και πάλι ανοικτά.