Των Αλέξανδρου Κασιμάτη, Αργύρη Παπαστάθη
Εντονο παρασκήνιο, μυστικές διαβουλεύσεις και βαριά σκιά στις τράπεζες ρίχνει η διελκυστίνδα μεταξύ Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τις κεφαλαιακές ανάγκες των πιστωτικών ιδρυμάτων. Παρά τις δηλώσεις του εκπροσώπου του ΔΝΤ Τζέρι Ράις, ο οποίος παρουσίασε το Ταμείο να επιμένει στη διενέργεια ελέγχου της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών (AQR), ο κίνδυνος φαίνεται να απομακρύνεται.
Το AQR παραμένει στο τραπέζι, με την εφαρμογή του ωστόσο να φαντάζει λιγότερο πιθανή, καθώς πολλά έχουν συμβεί τις τελευταίες ημέρες. Σε κάθε περίπτωση και με βάση το καλύτερο δυνατό σενάριο για τις τράπεζες, έχει ξεκινήσει και θα συνεχιστεί μέχρι τον Ιούνιο του 2018 ένα διαρκές τεστ κοπώσεως, το οποίο είναι πιθανό να αναδείξει, για κάποιες από αυτές, κεφαλαιακές ανάγκες.
Διπλωματικές επαφές
Ωστόσο, παρά την ένταση ανάμεσα σε Ε.Ε. και ΔΝΤ υπάρχει και μια άλλη ανάγνωση, καθώς φαίνεται ότι μετά τη δήλωση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα περί αποχώρησης του Ταμείου υπήρξαν βήματα εκτόνωσης με διπλωματικές επαφές ανάμεσα σε TτΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ. «Το ΔΝΤ αν θέλει να φύγει, ας φύγει. Δεν τους χρειαζόμαστε πια», είχε δηλώσει προ δύο εβδομάδων ο κ. Στουρνάρας, αλλά από τότε φαίνεται ότι έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Ο διοικητής της ΤτΕ, με δεδομένη την προσωπική γνωριμία που διατηρεί με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό, φαίνεται ότι έχει αποκαταστήσει με διπλωματικές επαφές τους διαύλους επικοινωνίας προς τη γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ και είναι σε ανοιχτή γραμμή για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο δημιουργίας νέων κεφαλαιακών αναγκών, εξέλιξη που θα ανέτρεπε τον σχεδιασμό της κυβέρνησης για ομαλή ολοκλήρωση του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018.
Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει συγκροτηθεί επιτροπή τεχνικών κλιμακίων που συμμετέχουν αφενός στελέχη της Kομισιόν και της ΕΚΤ, αφετέρου εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ, με αντικείμενο να βρεθεί η κατάλληλη φόρμουλα εκτόνωσης στις διαφορές που έχουν τα δύο μέρη για την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών. Η επιτροπή, κατά τις ίδιες πηγές, συνεδριάζει, χωρίς ωστόσο μέχρι στιγμής να έχει καταλήξει σε κάποιου είδους συμφωνία, γεγονός το οποίο εντείνει την αβεβαιότητα, κάτι το οποίο έγινε αισθητό και στο Χρηματιστήριο με τη μεγάλη πίεση που δέχτηκαν οι τραπεζικές μετοχές στις τελευταίες συνεδριάσεις.
Οι διοικήσεις των τραπεζών εκτιμούν ότι, παρά τα όσα διατυπώνονται δημοσίως, το ΑQR φαίνεται τώρα μάλλον περισσότερο μακριά απ’ ό,τι κοντά. Ωστόσο, δεν υπάρχει εφησυχασμός, καθώς θεωρείται βέβαιο ότι οι τράπεζες θα βρεθούν το επόμενο διάστημα αντιμέτωπες με σκληρές δοκιμασίες. Η πρώτη είναι ήδη σε εξέλιξη και πρόκειται για τον έλεγχο των προβληματικών δανείων (Troubled Asset Review – TAR) που είναι ήδη σε εξέλιξη στην Εθνική Τράπεζα και στην Αlpha Bank, ενώ μόλις ολοκληρωθούν θα ξεκινήσουν ανάλογοι έλεγχοι σε Πειραιώς και Εurobank.
Οι έλεγχοι ΤΑR αρχικά θεωρήθηκαν ήπιας μορφής δοκιμασία, αλλά στην πορεία αποδείχθηκε ότι πρόκειται για εξαντλητική και αυστηρή διαδικασία. Οπως εξηγεί μάλιστα τραπεζίτης, υπάρχει ένας συσχετισμός όπου μπορεί να ειπωθεί ότι ένα σκληρό ΤAR ισοδυναμεί με ένα ελαφρύ ΑQR. Οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι με την ολοκλήρωση των ΤAR θα ανακύψει ανάγκη αύξησης των προβλέψεων. Την ίδια στιγμή από την εποπτεία φέρεται να εντείνονται οι πιέσεις ώστε να τεθεί υψηλότερο ελάχιστο όριο στις τράπεζες σε σχέση με τον δείκτη κάλυψης των ΝPEs. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι διαγραφές και οι πωλήσεις δανείων καθίστανται δυσκολότερες, γεγονός που ωθεί τις τράπεζες σε δυναμικές λύσεις για την αντιμετώπιση των προβληματικών δανείων.
Η ανησυχία συνδέεται και με την πραγματοποίηση των πλειστηριασμών. Υπάρχουν πληροφορίες, αλλά και δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών, ότι η κυβέρνηση, στο πλαίσιο της αξιολόγησης, θα επιδιώξει να παρατείνει την προστασία της πρώτης κατοικίας.
Σε συνδυασμό με την άποψη του ΔΝΤ για ενδεχόμενες αλλαγές στον νόμο Κατσέλη, ώστε η εμβέλεια της ομπρέλας προστασίας του να μειωθεί, οι τραπεζίτες αντιλαμβάνονται ότι η τρίτη αξιολόγηση ξεκίνησε με ανοιχτά κρίσιμα θέματα που αφορούν το τραπεζικό σύστημα και άγνωστη κατάληξη. Η αβεβαιότητα εντείνεται και γίνεται εμφανής στις πιέσεις που δέχονται οι τραπεζικές μετοχές. Οσο οι διαφορές παραμένουν σημαντικές χωρίς να μπαίνουν στο τραπέζι λύσεις κοινής αποδοχής, δυνητικά αυξάνεται ο κίνδυνος εξελίξεων που βλάπτουν το τραπεζικό σύστημα και κατ’ επέκταση τους μετόχους των τραπεζών.
Μόλις οι τράπεζες ξεμπερδέψουν από τους ελέγχους TAR, την 1η Ιανουαρίου 2018 θα πρέπει να έχουν προετοιμαστεί για να εφαρμόσουν τα προβλεπόμενα από το λογιστικό πρότυπο IFRS 9. Χοντρικά οι τράπεζες υποχρεώνονται να παίρνουν προβλέψεις για ενδεχόμενους κινδύνους με τη γέννηση ενός δανείου και όχι με την εκδήλωση αδυναμιών εξόφλησης. Οι προβλέψεις αυτές θα αποσβεστούν σε βάθος πενταετίας, αλλά μια ρεαλιστική και μάλλον μετριοπαθής εκτίμηση είναι ότι θα χρειαστούν πρόσθετες προβλέψεις της τάξης των 3 δισ. ευρώ.
Μόλις οι τράπεζες χωνέψουν το νέο σύστημα που επιβάλλει το λογιστικό πρότυπο IFRS 9 και εκδώσουν τα αποτελέσματα του δ’ τριμήνου, ξεκινά τον Μάρτιο ο νέος κύκλος των πανευρωπαϊκών stress tests. Ολα αυτά οδηγούν σε ένα δύσκολο περιβάλλον, με τις εποπτικές απαιτήσεις να αυξάνονται και να είναι απροσδιόριστη η επίπτωση που θα έχει στις συστημικές τράπεζες. Η ανησυχία είναι μεγαλύτερη επειδή τα παραπάνω μπορεί να ψαλιδίσουν το κεφαλαιακό απόθεμα των τραπεζών και να βρεθούν αντιμέτωπες με νέες αυξήσεις ώστε να αποκτήσουν και πάλι ένα απόθεμα ασφαλείας.