Με ενημερωτικό σημείωμα προς τους βουλευτές το υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι το πρόγραμμα «Ηρακλή» στην πρώτη περίοδο λειτουργίας του θα απαλλάξει τους ισολογισμούς των τραπεζών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους 32 δις. ευρώ. Ενώ όπως αναφέρεται έχουν ήδη αρχίσει οι διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον «Ηρακλή ΙΙ», δηλαδή τη δεκαοκτάμηνη παράταση του σχήματος από τον Απρίλιο του 2021 μέχρι τον Οκτώβριο του 2022, ώστε να μειωθούν τόσο τα εναπομείναντα ΜΕΔ, όσο και όποια αναμένεται να προκύψουν εξαιτίας της πανδημίας.
Συγκεκριμένα
1) Τι παρέλαβε η Κυβέρνηση, όσον αφορά στο ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), και γιατί προχώρησε στη δημιουργία του προγράμματος τιτλοποιήσεων με παροχή εγγυήσεων του Δημοσίου (Πρόγραμμα «Ηρακλής»);
Μετά τις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, η Κυβέρνηση παρέλαβε μια κατάσταση στην οποία σχεδόν το 1 στα 2 δάνεια ήταν μη εξυπηρετούμενο. Σύμφωνα με την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας 2019 της Τράπεζας της Ελλάδος, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) ανέρχονταν στο τέλος Ιουνίου 2019 σε 75,4 δισ. Ευρώ, δηλαδή σε ποσοστό 43,6% ως προς το σύνολο των δανείων. Ελλείψει στρατηγικού σχεδιασμού, η όποια μείωση είχε συντελεστεί μέχρι τότε οφειλόταν πρωτίστως σε διαγραφές και, δευτερευόντως, σε πωλήσεις δανείων, στις οποίες προέβαιναν μεμονωμένα οι τράπεζες.
Μέσα σε χρόνο ρεκόρ, μόλις τριών μηνών, η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας σχεδίασε, διαπραγματεύθηκε και έλαβε στις 10 Οκτωβρίου 2019 την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το πρόγραμμα παροχής κρατικών εγγυήσεων σε τιτλοποιήσεις πιστωτικών ιδρυμάτων, το λεγόμενο πρόγραμμα «Ηρακλής». Στις 12 Δεκεμβρίου 2019, ο νόμος του «Ηρακλή» ψηφίστηκε στην Ολομέλεια της Βουλής (Ν. 4649/2019).
2) Τι είναι και πώς λειτουργεί ο «Ηρακλής»;
Ο «Ηρακλής» είναι ένα σχήμα παροχής κρατικής εγγύησης σε ομολογίες υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας (senior bonds) τιτλοποιημένων δανείων, έναντι προμήθειας που λαμβάνει το Δημόσιο, η οποία υπολογίζεται με όρους αγοράς. Συνοπτικά, το σχήμα βασίζεται στα εξής στοιχεία:
- Οι τράπεζες μεταβιβάζουν δάνεια μέσω τιτλοποίησης σε ένα όχημα ειδικού σκοπού (Special Purpose Vehicle – SPV).
- Αυτό εκδίδει ομολογίες υψηλής (senior), μεσαίας (mezzanine) και χαμηλής (junior) εξοφλητικής προτεραιότητας.
- Οι ομολογίες senior και mezzanine φέρουν κουπόνι (τοκομερίδιο) πληρωτέο στον κάτοχό τους.
- Η διαχείριση των τιτλοποιημένων δανείων ανατίθεται σε ανεξάρτητη από την τράπεζα εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων (Servicer).
- Οι senior ομολογίες, εφόσον αποκτήσουν πιστοληπτική αξιολόγηση τουλάχιστον BB-, λαμβάνουν έναντι προμήθειας που υπολογίζεται με όρους αγοράς, την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου και διακρατούνται αρχικά από τις τράπεζες με μηδενική στάθμιση κινδύνου, με δυνατότητα να πωληθούν σε τρίτους.
- Οι mezzanine και junior ομολογίες πωλούνται άμεσα σε ιδιώτες επενδυτές.
- Μόλις πωληθεί σε θετική αξία το 50+1% των junior ομολογιών και επαρκές ποσοστό των mezzanine σε ιδιώτες επενδυτές, επέρχεται η λεγόμενη λογιστική απο-αναγνώριση, δηλαδή τα δάνεια που τιτλοποιήθηκαν φεύγουν οριστικά από τον ισολογισμό της τράπεζας κι έτσι επέρχεται η μείωση των κόκκινων δανείων.
- Η διαχείριση των τιτλοποιημένων δανείων που έχουν μεταβιβαστεί από τις τράπεζες στον «Ηρακλή» μέσω SPVs γίνεται από ανεξάρτητους servicers, οι οποίοι αμείβονται μέσω των ανακτήσεων που επιτυγχάνουν, δηλαδή από την είσπραξη των οφειλών.
- Από τις εισπράξεις πληρώνεται μεταξύ άλλων και με προκαθορισμένη σειρά η προμήθεια του Δημοσίου και στη συνέχεια τα τοκομερίδια και το κεφάλαιο των ομολογιούχων των senior και mezzanine ομολογιών.
3) Πώς λειτουργεί η εγγύηση του ελληνικού κράτους;
Οι εγγυήσεις του «Ηρακλή» είναι από τις ασφαλέστερες εγγυήσεις που έχει χορηγήσει το Ελληνικό Δημόσιο. Και αυτό διότι:
- Παρέχονται μόνο για τις senior ομολογίες, δηλαδή για το ασφαλέστερο τμήμα της τιτλοποίησης και έχουν αξιολογηθεί με πιστοληπτική διαβάθμιση τουλάχιστον BB- από έναν οργανισμό πιστοληπτικής αξιολόγησης, αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
- Η εγγύηση ενεργοποιείται μόνο μετά την πώληση σε θετική αξία του 50% + 1 των junior ομολογιών και, εφόσον έχουν εκδοθεί, ικανού αριθμού mezzanine ομολογιών της τιτλοποίησης σε ιδιώτες επενδυτές, ώστε να διασφαλίζεται πριν από τη χορήγηση της εγγύησης από το Ελληνικό Δημόσιο, η λογιστική απο-αναγνώριση και η αποδοχή του σχήματος από την αγορά.
- Το Ελληνικό Δημόσιο εισπράττει αποζημίωση (προμήθεια) η οποία αντικατοπτρίζει τους κινδύνους που αναλαμβάνει ως Εγγυητής και υπολογίζεται με βάση την τιμή των συμβάσεων αντιστάθμισης πιστωτικού κινδύνου (credit default swap – CDS) της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το κόστος των ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) έχει πέσει στο 1/3 από τον Ιούλιο του 2019 (από τις 240 στις 80 μονάδες χονδρικά) ως αδιαμφισβήτητη ψήφος εμπιστοσύνης των αγορών στους χειρισμούς της κυβέρνησης όσον αφορά το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Στις προμήθειες που πληρώνουν οι τράπεζες έχει κοστολογηθεί και το ενδεχόμενο κατάπτωσης της εγγύησης ώστε να διαφυλάσσεται προκαταβολικά το Ελληνικό Δημόσιο και ο Έλληνας φορολογούμενος.
Τα χαρτοφυλάκια των τιτλοποιήσεων έχουν αξιολογηθεί από τους οίκους πιστωτικής αξιολόγησης, με το rating που έχουν λάβει σε δοκιμασία μακροπρόθεσμου ορίζοντα (10ετίας) και οι επενδυτές γνωρίζουν την ποιότητα των χαρτοφυλακίων που έχουν αγοράσει. Για την παρακολούθηση των εγγυήσεων και των χρηματοροών της τιτλοποίησης απαιτήσεων, με στόχο τη διαπίστωση της ενδεχόμενης καθυστέρησης των εν γένει προβλεπόμενων καταβολών ή της ενδεχόμενης κατάπτωσης της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου στο πλαίσιο του μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης, έχει συσταθεί στο Υπουργείο Οικονομικών Επιτροπή Παρακολούθησης (Monitoring Committee), με επικεφαλής τον Γενικό Διευθυντή του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ).
Τα μέλη της Επιτροπής είναι:
α) ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Κρατικών Εγγυήσεων και Κινήσεων Κεφαλαίου της Γενικής Διεύθυνσης Θησαυροφυλακίου και Δημοσιονομικών Κανόνων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους,
β) ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικής Πολιτικής της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών,
γ) δύο εκπρόσωποι της Τράπεζας της Ελλάδος με σκοπό τη βοήθεια σε εποπτικά και ρυθμιστικά θέματα τιτλοποιήσεων και ελέγχων,
δ) ένας εκπρόσωπος του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους και ε) ένας εκπρόσωπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Για να αποφευχθεί η κατάπτωση της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου, προβλέπονται αυστηρές προϋποθέσεις για τη λειτουργία των Servicers, με ποινές από αναβολή της καταβολής της αμοιβής τους έως και την αντικατάστασή τους, στην περίπτωση που οι πραγματοποιηθείσες εισπράξεις υπολείπονται μέχρι συγκεκριμένο ποσοστό των στόχων διαχείρισης που προβλέπουν τα επιχειρηματικά πλάνα των τιτλοποιήσεων.
Σημειώνεται ότι στην Ιταλία, στην οποία εφαρμόζεται το αντίστοιχο πρόγραμμα τιτλοποιήσεων GACS, το οποίο από το 2016 έχει ανανεωθεί τρεις φορές, δεν έχει καταπέσει μέχρι σήμερα καμία εγγύηση.
4) Τι έχει καταφέρει μέχρι σήμερα ο Ηρακλής;
Στον «Ηρακλή» έχουν ενταχθεί μέχρι σήμερα και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, με συνολικό ποσό τιτλοποιήσεων που ανέρχεται σε περίπου 32 δις ευρώ.
Αναλυτικά:
- η Alpha Bank με τιτλοποιήσεις ύψους € 10,8 δισ.,
- η Eurobank με τιτλοποιήσεις ύψους € 7,5 δισ.,
- η Εθνική Τράπεζα με τιτλοποιήσεις € 6,25 δισ. και
- η Τράπεζα Πειραιώς με τιτλοποιήσεις ύψους € 2,9 δισ. ενώ τις επόμενες μέρες αναμένονται, σύμφωνα με επιστολή της τράπεζας πρόσθετα αιτήματα για τιτλοποιήσεις ύψους περί τα € 4 δις.
- Με τις τιτλοποιήσεις αυτές, το απόθεμα των ΜΕΔ των τραπεζών μειώνεται σημαντικά, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία της Έκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που δημοσίευσε η ΤτΕ τον Ιανουάριο 2021, στο τέλος του εννεαμήνου του 2020, το συνολικό απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων ανερχόταν σε 58,7 δισ. Ευρώ, ενώ το ποσοστό των ΜΕΔ προς το σύνολο των δανείων σε 35,8%, έναντι 40,6% στο τέλος του 2019.
5) Ποιες μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης λειτουργούν συμπληρωματικά με τον Ηρακλή;
Η κυβέρνηση θα προχωρήσει στη δημιουργία ενός Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων (Central Credit Register) το οποίο είναι ένα πληροφοριακό σύστημα που παρέχει στοιχεία (ανωνυμοποιημένα) για τις οφειλές των πελατών των τραπεζών και ειδικότερα για τη θέση κινδύνου κάθε πελάτη έναντι του τραπεζικού συστήματος.
Παρέχονται στοιχεία και για το ιστορικό των εξασφαλίσεων (μέσω Κεντρικού Μητρώου Εξασφαλίσεων).
Το συγκεκριμένο Μητρώο, με πλήρη σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα, ενισχύει τη διαφάνεια και συντελεί στη βελτίωση της πιστωτικής ποιότητας του δανεισμού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό τη σταθερότητά του.
Το Υπουργείο Οικονομικών, θα μπορεί παράλληλα να αντλεί στατιστικά στοιχεία για τη χάραξη της δικής του πολιτικής στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι λοιπές συναφείς μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης στον τραπεζικό τομέα, όπως η ψήφιση του νέου Πτωχευτικού Κώδικα, το πρόγραμμα «Γέφυρα», η επιτάχυνση της εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων του ν. Κατσέλη, δρουν συμπληρωματικά και επικουρικά του «Ηρακλή» για τη μείωση των κόκκινων δανείων.
6) Ποιες είναι οι θετικές επιπτώσεις του Ηρακλή;
Ως συστημική λύση για τη μείωση των κόκκινων δανείων του τραπεζικού συστήματος, το Ελληνικό Σχήμα Προστασίας Ενεργητικού (Hellenic Asset Protection Scheme) «Ηρακλής» ξεκίνησε με στόχο να μειώσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κατά έως 30 δισ. ευρώ ή κατά ποσοστό 40% επί του συνολικού αποθέματος.
Ο μηχανισμός του «Ηρακλή» συστάθηκε και εφαρμόστηκε ταχύτατα και αποτελεσματικά, ενώ η λειτουργία του συνεχίστηκε απρόσκοπτα εν μέσω της υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού. Αυτό καταδεικνύει τόσο την ανθεκτικότητα του σχήματος, όσο και την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών στο εγχείρημα.
Ο «Ηρακλής» εξυγιαίνει τους ισολογισμούς των τραπεζών, αυξάνει την κερδοφορία τους και τους παρέχει έτσι τη δυνατότητα να ανακτήσουν τον πραγματικό τους ρόλο, που είναι η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και η ενίσχυση της ανάκαμψης.
Ο «Ηρακλής» αποτελεί λύση της αγοράς, καθώς αντλεί τους πόρους από τους επενδυτές και δεν επιβαρύνει τον Έλληνα φορολογούμενο. Ο «Ηρακλής» είναι επίσης φιλικός προς τους επενδυτές, καθώς χαρακτηρίζεται από διαφάνεια και επιτρέπει την ταχύτητα των συναλλαγών.
Η τιτλοποίηση των κόκκινων δανείων προσφέρει ένα ελκυστικό ομόλογο για τους επενδυτές, ιδιαίτερα σε περίοδο αρνητικών επιτοκίων. Ο «Ηρακλής» επιφέρει πολλαπλασιαστικές θετικές επιπτώσεις, εμβαθύνοντας την δευτερογενή αγορά ΜΕΔ και δημιουργώντας τεράστιες επενδυτικές ευκαιρίες σε μια διεθνή αγορά που αναζητεί αποδόσεις. Αποτελεί, δηλαδή, ένα ακόμη σημαντικό εργαλείο προσέλκυσης των ξένων επενδυτών στην ελληνική αγορά.
Περαιτέρω, ενόψει της εισροής κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που θα αυξήσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα, ο «Ηρακλής» θα λειτουργήσει ευεργετικά τόσο για την κεφαλαιαγορά, όσο και για την αγορά ακινήτων. Οι προοπτικές και των δύο αυτών αγορών που συνδέονται με την αγορά των κόκκινων δανείων, αναμένονται ανοδικές, καθώς αμφίδρομα, θα αυξάνεται η υπεραξία από τα χαρτοφυλάκια των κόκκινων δανείων.
Τέλος, ο Ηρακλής, ως μια αξιόπιστη συστημική λύση για την δραστική μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων των ελληνικών τραπεζών, συμβάλει στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδος και επίτευξης του βαθμού αξιολόγησης της επενδυτικής βαθμίδας.
Η σημασία της μείωσης των κόκκινων δανείων για το αξιόχρεο του Ελληνικού Δημοσίου τονίζεται στο σύνολο των αναφορών των αναγνωρισμένων από την ΕΚΤ οίκων αξιολόγησης (Moody’s, Standard & Poor’s, Fitch Ratings & DBRS) που εκδόθηκαν μετά την ψήφιση του νόμου για τον Ηρακλή ( βλ. εκθέσεις Απριλίου /Μαΐου 2020).
Στις ίδιες αναφορές επισημαίνεται ότι η μη περαιτέρω μείωση των NPLs οδηγεί ή σε στασιμότητα ή σε περαιτέρω υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του Ελληνικού Δημοσίου, ειδικότερα υπό το πρίσμα της τρέχουσας οικονομικής κρίσης λόγω του COVID-19. Επιπρόσθετα, γίνεται μνεία στην σημασία της πρωτοβουλίας του Ελληνικού Δημοσίου για την δημιουργία του σχήματος «ΗΡΑΚΛΗΣ» και την ανάγκη αξιοποίησης των δυνατοτήτων για μείωση των NPLs που παρέχονται μέσω αυτού.
Η σπουδαιότητα και η ανάγκη παράτασης του «Ηρακλή» έχει υπογραμμισθεί από όλα τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα, αλλά και διεθνώς.
Για την έναρξη του «Ηρακλή», η Κα. Μάργκρετ Βεστάγκερ, Επίτροπος Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε ανακοινώσει (Δελτίο Τύπου Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Η Επιτροπή εγκρίνει ένα σύστημα προστασίας περιουσιακών στοιχείων σύμφωνο με την αγορά για τις τράπεζες στην Ελλάδα, 10 Οκτωβρίου 2019):
«Χαιρετίζω το γεγονός ότι με την ελληνική κυβέρνηση βρήκαμε μια λύση που να ανταποκρίνεται στην αγορά ώστε να αντιμετωπίσουμε το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων που βαρύνει τους ισολογισμούς των ελληνικών τραπεζών. Το σχήμα που εγκρίναμε σήμερα είναι ένα άλλο καλό παράδειγμα για το πώς τα κράτη μέλη μπορούν να βοηθήσουν τις τράπεζες να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους χωρίς τη χορήγηση ενίσχυσης ή τη στρέβλωση του ανταγωνισμού».
Η δράση της Ελληνικής Κυβέρνησης έλαβε τη στήριξη και της Δρ. Έλκε Κόνινγκ, Προέδρου του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (SRB), η οποία δήλωσε στην Καθημερινή, τον Οκτώβριο του 2019:
«Με δεδομένα τα υψηλά επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs) δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το σχήμα προστασίας ενεργητικού θα βοηθήσει τις τράπεζες να μειώσουν και να απαλλαγούν από τα NPEs. Η ιδέα που βασίζεται στο αντίστοιχο ιταλικό σχήμα είναι σαφώς θετική και θα μπορούσα να συμφωνήσω ότι η επωνυμία του μηχανισμού ως «Ηρακλής» σε σχέση με το μέγεθος του προβλήματος αποτυπώνει πλήρως και το μέγεθος της δουλειάς που πρέπει να γίνει».
Στηρίζοντας την επικείμενη ψήφιση του σχεδίου «Ηρακλής», ο Αμερικανός, τότε Υπουργός Εμπορίου των Η.Π.Α., κ. Γουίλμπουρ Ρος, εκτίμησε τον Δεκέμβριο του 2019, ότι ο νόμος «θα δώσει τη δυνατότητα στις τράπεζες να απελευθερωθούν από το βάρος αυτό [ενν. των ΜΕΔ] και έτσι θα μπορέσουν να ενεργοποιηθούν προσφέροντας ρευστότητα στην ελληνική οικονομία» (21stAnnual Capital Link Invest in Greece Forum).
Τον Νοέμβριο 2020, ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, κ. Αντρέα Ενρία, δήλωσε σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ πως, «χάρη σε αυτό το σχήμα έχει σημειωθεί πρόσφατα σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, άρα έχουν ήδη επιτευχθεί πολλά. Ό,τι έχει σχεδιαστεί στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή. […] οι τράπεζες πρέπει να εξετάσουν σοβαρά την ακόμη ταχύτερη εξυγίανση των ισολογισμών τους».
Ο Αμερικανός Πρεσβευτής στην Ελλάδα κ. Τζέφρυ Πάιατ, μιλώντας στο 22ο Capital Link Invest in Greece Forum τον Δεκέμβριο του 2020 δήλωσε αντίστοιχα ότι «το πρόγραμμα Ηρακλής βοηθά στην είσοδο διεθνών και ιδιαίτερα Αμερικανών επενδυτών στην Ελλάδα, ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας» και «θα δώσει τη δυνατότητα στις τράπεζες να απελευθερωθούν από το βάρος αυτό [ενν. των ΜΕΔ] και έτσι θα μπορέσουν να ενεργοποιηθούν προσφέροντας ρευστότητα στην ελληνική οικονομία».
7) Πώς έχει ωφελήσει ο «Ηρακλής» τον Έλληνα φορολογούμενο, τις τράπεζες, και την ελληνική οικονομία;
Η εξυγίανση των τραπεζών που επιτυγχάνεται μέσω του «Ηρακλή» γίνεται χωρίς κόστος για τον Έλληνα φορολογούμενο. Αυτή η διασφάλιση αποτελούσε βασικό μέλημα της Κυβέρνησης σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού, της διαπραγμάτευσης και της εφαρμογής του σχήματος.
Το μεγάλο όφελος της λειτουργίας του «Ηρακλή» για τους Έλληνες πολίτες είναι ότι αυτοί θα μπορούν να έχουν, ευχερέστερα, πρόσβαση σε μεγαλύτερη και με καλύτερους όρους χρηματοδότηση από τις τράπεζες. Μέχρι σήμερα, υπό το τεράστιο βάρος των κόκκινων δανείων, οι τράπεζες είτε απέφευγαν τον νέο δανεισμό είτε προχωρούσαν σε αυτόν με υψηλά επιτόκια, τα οποία ενσωμάτωναν τον αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο.
Ο Ηρακλής ενισχύει την χρηματοπιστωτική σταθερότητα και θωρακίζει τις τράπεζες, έχοντας ήδη καθαρίσει το 40% των κόκκινων δανείων από τους ισολογισμούς τους. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες έχουν πλέον τη δυνατότητα να διοχετεύουν σε νέες υγιείς χρηματοδοτήσεις, κεφάλαια που κρατούσαν ακινητοποιημένα ως προβλέψεις για τα ΜΕΔ. Μπορούν, έτσι, να χρηματοδοτήσουν την ελληνική οικονομία και κυρίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να συμβάλουν στη δημιουργία νέων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας για τους πολίτες.
Ο «Ηρακλής» συμβάλλει στην τόνωση της ελληνικής οικονομίας, αφού απελευθερώνει κεφάλαια από το τραπεζικό σύστημα για τη χρηματοδότηση νοικοκυριών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και μεγάλων σχεδίων για την αναδιάρθρωση και την ανάπτυξη. Το ενεργό ενδιαφέρον των επενδυτών για τον «Ηρακλή», ακόμη και εν μέσω της πρωτοφανούς κρίσης του κορωνοϊού, συνιστά ψήφο εμπιστοσύνης στις προοπτικές ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, με μοχλό την εξυγίανση των τραπεζών από τα κόκκινα δάνεια και τις αναδιαρθρώσεις προβληματικών δανείων, ο «Ηρακλής» θα αποτελέσει «μαγνήτη» για την προσέλκυση νέων επενδυτών.
Σημειώνεται ότι το 2020, σε μια εξαιρετικά δύσκολη επενδυτική χρονιά, όπου, λόγω της πρωτοφανούς πανδημικής κρίσης, επηρεάστηκαν πτωτικά οι πωλήσεις κόκκινων δανείων πανευρωπαϊκά (κινήθηκαν σε χαμηλά τετραετίας, ανερχόμενες στο ποσό των € 67,7 δισ.) ο «Ηρακλής», μαζί με το ιταλικό σχήμα κρατικών εγγυήσεων GACS πραγματοποίησαν το 1/3 των πωλήσεων αυτών.
Απαλλαγμένες από τον φόρτο της διαχείρισης των κόκκινων δανείων, οι τράπεζες βελτιώνουν την κερδοφορία και την κεφαλαιακή τους θέση και μπορούν να επικεντρωθούν στον εκσυγχρονισμό των επιχειρηματικών τους μοντέλων και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές στο διεθνές περιβάλλον. Με την εξυγίανσή τους από τα κόκκινα δάνεια, αναβαθμίζεται η μετοχική αξία των ελληνικών τραπεζών, οι ελληνικές τράπεζες ξαναγίνονται επενδύσιμες για τη διεθνή επενδυτική κοινότητα και κερδίζουν επενδυτική βαθμίδα, γεγονός που αποτελεί καταλύτη για την αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης ολόκληρης της χώρας (investment grade).
Παράλληλα, οι τράπεζες, εκμεταλλευόμενες την υψηλή διαθέσιμη ρευστότητα διεθνώς, η οποία αναζητεί αποδόσεις σε περιβάλλον μηδενικών επιτοκίων, θα μπορέσουν να απευθυνθούν στις αγορές για την άντληση κεφαλαίων, προχωρώντας σε εκδόσεις ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης (Tier II) και προνομιακών ομολόγων υψηλής διασφάλισης (senior preferred). Μέσω των εκδόσεων αυτών, εντός του τρέχοντος έτους, οι ελληνικές τράπεζες θα μπορέσουν να διαφοροποιήσουν και να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση, στα πρότυπα των υπολοίπων ευρωπαϊκών τραπεζών. Παράλληλα, θα μπορέσουν να ενισχύσουν τη ρευστότητά τους, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος για τη χρηματοδότησή τους.
Η ενίσχυση των κεφαλαίων των τραπεζών αποτελεί ζητούμενο του Ευρωπαίου επόπτη (ΕΚΤ/SSM). Οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να προσαρμοστούν στο πανευρωπαϊκό πλαίσιο που θέτει ως προτεραιότητα την προληπτική επάρκεια κεφαλαίων, δημιουργώντας σταδιακά κεφαλαιακά «μαξιλάρια» τα επόμενα χρόνια. Αυτό υπαγορεύεται από την υποχρέωση ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων (Minimum Required Eligible Liabilities – MREL), η οποία βρίσκεται σε συνάρτηση με την Οδηγία 2014/59/EE για την εξυγίανση τραπεζών και επενδυτικών εταιρειών (Bank Recovery and Resolution Directive – BRRD) και ισχύει από 1/1/2016.
8) Μπορεί ο «Ηρακλής» να συνεχίσει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για τη μείωση των κόκκινων δανείων μέχρι την πλήρη εκκαθάριση των ισολογισμών των ελληνικών τραπεζών;
Ο «Ηρακλής» έχει λειτουργήσει επιτυχώς ως συστημική λύση για τη μείωση των κόκκινων δανείων των ελληνικών τραπεζών. Ήδη, στην πρώτη περίοδο λειτουργίας του, θα έχει απαλλάξει τους ισολογισμούς τους από μη εξυπηρετούμενα δάνεια περί τα 32 δις. ευρώ.
Το Υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη αρχίσει τις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον «Ηρακλή ΙΙ», δηλαδή τη δεκαοκτάμηνη παράταση του σχήματος από τον Απρίλιο του 2021 μέχρι τον Οκτώβριο του 2022, ώστε να μειωθούν τόσο τα εναπομείναντα ΜΕΔ, όσο και όποια αναμένεται να προκύψουν εξαιτίας της πανδημίας.
Στην σχεδιαζόμενη δεύτερη περίοδο του «Ηρακλή» στόχος είναι η περαιτέρω απομείωση περί τα 30 – 32 δις. ευρώ κόκκινων δανείων, για τα οποία θα χορηγηθούν συνοδευτικά κρατικές εγγυήσεις 12 δις. ευρώ. Ο σκοπός είναι από την φετινή χρονιά να επιτευχθεί η υποχώρηση του δείκτη ΜΕΔ σε μονοψήφιο ποσοστό και στα τέλη του 2022 το ποσοστό αυτό να έχει συγκλίνει με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι περί το 3%.
Η αποτελεσματική διοχέτευση των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που πρέπει να επενδυθούν σε παραγωγικές επενδύσεις και μπορούν να συντελέσουν στον παραγωγικό μετασχηματισμό της παραγωγικής βάσης, προϋποθέτει ένα εύρωστο τραπεζικό σύστημα, ικανό να μεταφέρει τους ενωσιακούς πόρους στην ίδια την οικονομική δραστηριότητα. Σημειώνεται ότι το ενωσιακό πλαίσιο που υφίσταται για τη λειτουργία των Asset Protection Schemes, όπως ο «Ηρακλής», προβλέπει τη δυνατότητα παρατάσεων και το αντίστοιχο επιτυχημένο ιταλικό μοντέλο έχει παραταθεί μέχρι σήμερα τρεις φορές (τέσσερις περίοδοι λειτουργίας).
Η παράταση του «Ηρακλή» έχει θεμελιωθεί πολιτικά:
Από τη δέσμευση του Υπουργού Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, στο Eurogroup της 30ής Νοεμβρίου 2020, το οποίο έδωσε τo «πράσινο φως» για την παράταση του «Ηρακλή». Κεντρικό θέμα του Eurogroup αυτού ήταν η μείωση του συστημικού κινδύνου των τραπεζών πανευρωπαϊκά, και στο πλαίσιο αυτό, η λειτουργία του «Ηρακλή», στον ένα μόλις χρόνο λειτουργίας του, κρίθηκε αποτελεσματική και απόλυτα επιτυχημένη.
Από τη ρητή μνεία και στήριξη της Ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 16ης Δεκεμβρίου 2020, σχετικά με την «Αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά την πανδημία COVID-19». Ειδικότερα, υπογραμμίζεται ότι «ορισμένα κράτη μέλη εφαρμόζουν ήδη συστημικές λύσεις τιτλοποίησης, όπως το καθεστώς μηδενικής ενίσχυσης «Garanzia sulla Cartolarizzazione delle Sofferenze»(GACS) στην Ιταλία, και το καθεστώς μηδενικής ενίσχυσης «Ηρακλής» στην Ελλάδα, όπου αμφότερες οι λύσεις στέφθηκαν με επιτυχία και προγραμματίζονται νέες συναλλαγές».
Από το «Ενοποιημένο Σχέδιο Κυβερνητικής Πολιτικής για το 2021», της 23ης Δεκεμβρίου 2020, όπου γίνεται αναφορά στην επέκταση του επιτυχημένου προγράμματος «Ηρακλής», στο πλαίσιο συνέχισης της κυβερνητικής προσπάθειας για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων.
Από την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, η οποία σε ανακοίνωσή της στις 5/1/2021 αναφέρει χαρακτηριστικά: «Παρά τη δυσχερή οικονομική συγκυρία, οι τράπεζες αξιοποίησαν επιτυχώς τα εργαλεία του προγράμματος «Ηρακλής» για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, προσελκύοντας διεθνείς επενδυτές και διασφαλίζοντας ότι δεν θα υπάρξει επιβάρυνση των Ελλήνων φορολογουμένων. Για το λόγο αυτό, η Ελληνική Ένωση Τραπεζών θα καλωσόριζε την παράταση, την επέκταση και τη βελτίωση του προγράμματος «Ηρακλής» προκειμένου να συνεχιστεί με ταχείς ρυθμούς ο περιορισμός του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που εξακολουθεί να παραμένει αρκετά υψηλό στη χώρα μας. Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα δώσει την ευκαιρία στις τράπεζες να αυξήσουν τα πιστωτικά τους προγράμματα και την ικανότητά τους να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία.
Διαβάστε ακόμη:
Κυβέρνηση, τράπεζες και servicers: Κοινή στάση για Bad Bank – Διάσταση απόψεων για χρηματοδότηση ΜμΕ
Στις στρατηγικές επενδύσεις εντάχθηκε το project «Αιολικά Πάρκα Εύβοιας» των Ελλάκτωρ – EDP