Του Αλέξανδρου Κασιμάτη
Πάγωσαν όλες οι μεγάλες χρηματοδοτήσεις λόγω της αβεβαιότητας από την καθυστέρηση της αξιολόγησης – Η επαναφορά της συζήτησης περί Grexit και οι προειδοποιήσεις για τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση επιτείνουν την ανησυχία
Μετέωρη και βυθισμένη στην αβεβαιότητα είναι η τραπεζική αγορά εξαιτίας της καθυστέρησης στην ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Οι τράπεζες έχουν παγώσει προσωρινά μεγάλες χρηματοδοτήσεις πελατών που έχουν επίπτωση στη ρευστότητά τους μέχρι να ξεκαθαρίσει ο ορίζοντας. Μπορεί οι πιθανότητες για επίτευξη συμφωνίας με τους δανειστές μέχρι το Εurogroup του Μαρτίου να είναι περισσότερες, ωστόσο οι τραπεζίτες είναι υποχρεωμένοι να προετοιμαστούν και για το ενδεχόμενο να συρθεί η διαπραγμάτευση κατά τους επόμενους μήνες.
Στο πλαίσιο αυτό και μέχρι να καταστεί σαφής κατεύθυνση των γεγονότων, χωρίς να είναι καθολική πολιτική, αναστέλλουν προσωρινά χρηματοδοτήσεις τόσο προς επιχειρήσεις όσο και προς ιδιώτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι αναστέλλονται προσωρινά ακόμη και μεγάλα στεγαστικά δάνεια που δίνονταν κυρίως σε συνεπείς πελάτες με οικονομική επιφάνεια. Οι όλο και πιο συχνές αναφορές του διεθνούς Τύπου στο Grexit, η συζήτηση που άνοιξαν κομματικά στελέχη περί δραχμής και η προειδοποίηση της Moody’s για ενδεχόμενο τέταρτης ανακεφαλαιοποίησης λόγω των κόκκινων δανείων και της καθυστέρησης στην αξιολόγηση υποχρεώνουν τις τράπεζες να υιοθετήσουν αμυντική στάση και να αναβάλουν σειρά κινήσεων που σχεδίαζαν.
Η παρατεινόμενη αβεβαιότητα δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος ώστε να επανέλθουν οι ανησυχίες για το μέλλον της οικονομίας και της χώρας, που η αγορά θεωρούσε ότι είχαν οριστικά ξεπεραστεί. Επιχειρηματίες που συζητούν συμφωνίες οι οποίες χρηματοδοτούνται με κεφάλαια από το εξωτερικό αναφέρουν ότι οι ξένοι συνεταίροι τους μιλούν και πάλι με όρους 2015, ζητώντας ρήτρες δραχμής και άλλες ανάλογες εξασφαλίσεις. Η ανησυχία για τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα μετά την εμπλοκή στην αξιολόγηση προκάλεσε ξεπούλημα στο Χρηματιστήριο, αλλά και στην αγορά ομολόγων. Οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων εκτοξεύτηκαν σε επίπεδα που παραπέμπουν σε χρεοκοπία, καθώς ξένοι θεσμικοί επενδυτές προχώρησαν σε επιθετικές πωλήσεις όταν διαφάνηκε αδιέξοδο στη διαπραγμάτευση.
Την ίδια στιγμή, οι προσπάθειες που κάνουν οι τράπεζες να προσελκύσουν καταθέσεις υπονομεύονται από την αβεβαιότητα. Πολλές εξωστρεφείς επιχειρήσεις που συναλλάσσονται σε σταθερή βάση με ξένες εταιρείες ζητούν και πάλι να καταθέτουν τις πληρωμές τους σε λογαριασμούς στο εξωτερικό. Επιπλέον, οι ελπίδες χαλάρωσης των capital controls, κατεύθυνση στην οποία πίεζαν οι τράπεζες ώστε να ενισχύσουν την προσπάθεια προσέλκυσης καταθέσεων, απομακρύνεται και η ομαλοποίηση των συνθηκών στην τραπεζική αγορά θα απαιτήσει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Τραπεζίτες και επιχειρηματίες εκφράζουν την ανησυχία τους για το ορατό ενδεχόμενο εξαιτίας των κυβερνητικών παλινωδιών για τη δεύτερη αξιολόγηση να χαθεί το πρώτο τρίμηνο του χρόνου, κάτι που θέτει σε αμφιβολία τον στόχο για ανάπτυξη 2,7% φέτος. Οι συνθήκες ρευστότητας στην πραγματική οικονομία επιδεινώνονται, οι επιχειρήσεις αθετούν τις υποχρεώσεις τους και οι αλυσιδωτές επιπτώσεις θα προκαλέσουν απώλειες θέσεων εργασίας και νέες επισφάλειες. Η μεγαλύτερη απειλή για το τραπεζικό σύστημα, τα κόκκινα δάνεια, όχι μόνο παραμένει ενεργή, αλλά παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται μεγεθύνεται. Οι τράπεζες για να ξεμπλοκάρουν τις αναδιαρθρώσεις δανείων βασίζονται στην ψήφιση του νομοσχεδίου για τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης επιχειρηματικών δανείων. Σε συνδυασμό με τη νομική κάλυψη των τραπεζικών στελεχών για τις διαγραφές δανείων, οι τράπεζες αποκτούν την ουσιαστική δυνατότητα να προχωρούν στην εξυγίανση προβληματικών επιχειρήσεων. Το σχετικό νομοσχέδιο θα έπρεπε να είχε ψηφιστεί από τον Δεκέμβριο ώστε οι τράπεζες να ανταποκριθούν στους στόχους της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που έχει θέσει η ΕΚΤ.
Η μείωση του αριθμού των κόκκινων εταιρειών, είτε με απορροφήσεις περιουσιακών στοιχείων προβληματικών επιχειρήσεων από υγιείς ανταγωνιστές τους είτε με ρευστοποιήσεις, δημιουργεί ομαλότερες συνθήκες στην αγορά για τις υγιείς επιχειρηματικές μονάδες. Ταυτόχρονα διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες για την πραγματοποίηση επενδύσεων από ελληνικές εταιρείες. Για να ενεργοποιηθούν όμως οι θετικές για την οικονομία συνέργειες χρειάζεται επιτάχυνση του ρυθμού εξυγίανσης. Η καθυστέρηση του εξωδικαστικού συμβιβασμού υποχρεώνει τις τράπεζες σε βήμα σημειωτόν και έτσι καλούνται να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα εκ των ενόντων. Ολα μετατίθενται στο μέλλον, καθώς οι ενέργειες που πραγματοποιούν οι τράπεζες για τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια απαιτούν την πάροδο εύλογου χρονικού διαστήματος για να αποδώσουν αποτελέσματα.
Η μη ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για τα κόκκινα δάνεια δημιουργεί νευρικότητα στα τραπεζικά στελέχη καθώς δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην επίτευξη των ήδη φιλόδοξων στόχων που έχει θέσει η ΕΚΤ. Οι εκκρεμότητες δε αναφορικά με τη διαχείρισή τους προφανώς θα είναι μεταξύ των θεμάτων που θα συζητηθούν κατά την επίσκεψη στην Αθήνα της επικεφαλής του SSM, Ντανιέλ Νουί, τις επόμενες εβδομάδες.
Η ανησυχία των τραπεζιτών είναι ότι καλλιεργείται στην αγορά η εντύπωση ότι είμαστε σε μεταβατικό στάδιο και επίκεινται ευνοϊκές ρυθμίσεις για τον διακανονισμό των δανειακών οφειλών, κάτι το οποίο μπορεί να προκαλέσει άτυπη στάση πληρωμών. Οσο παρατείνεται η μεταβατική περίοδος, χωρίς ταυτόχρονα να είναι σαφές ποιοι τελικά θα έχουν δυνατότητα να υπαχθούν στον εξωδικαστικό συμβιβασμό, οι επιπτώσεις στον τομέα των κόκκινων δανείων καθίστανται συνεχώς και πιο δυσμενείς. Υπενθυμίζεται ότι η αποτελεσματικότητα των χειρισμών που κάνουν οι τράπεζες για τα προβληματικά δάνεια αξιολογείται ανά τρίμηνο και οι διοικήσεις τους είναι αντιμέτωπες με αυστηρές κυρώσεις από την εποπτεία αν δεν ανταποκριθούν στους στόχους που έχουν τεθεί. Η πίεση είναι ασφυκτική και εν όψει των stress tests του 2018, τα οποία θα βασιστούν στα στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2017. Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να κινηθούν επιθετικά στο μέτωπο της διαχείρισης των προβληματικών δανείων προκειμένου να απομακρύνουν το ενδεχόμενο τέταρτης ανακεφαλαιοποίησης και να συμβάλουν έμπρακτα στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό σύστημα και κατ’ επέκταση στην οικονομία.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» (5-2-2017)