Αντιμέτωπες με πέντε μεγάλες προκλήσεις είναι φέτος οι συστημικές τράπεζες, καθώς το 2020 είναι εξαιρετικά κρίσιμη χρονιά. Η δοκιμασία των stress tests, που ξεκινά και επίσημα με την έκδοση του ισολογισμού της χρήσης 2019, δεν φαίνεται προς το παρόν να δημιουργεί ιδιαίτερες ανησυχίες στα στελέχη των τραπεζών.
Η γενικότερη βελτίωση των συνθηκών στην οικονομία και ιδιαίτερα η άνοδος στις τιμές των ακινήτων λειτουργούν προς όφελος των τραπεζών, με τις εκτιμήσεις να συγκλίνουν ότι τα stress tests θα ολοκληρωθούν χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις. Ωστόσο, οι τράπεζες καλούνται να ανταποκριθούν σε ένα περιβάλλον μεγάλων και ιδιαίτερων προκλήσεων που θα διαμορφώνουν τη μορφή του τραπεζικού συστήματος στο ορατό μέλλον.
Συγκεκριμένα, τα πέντε κρισιμότερα ζητήματα στα οποία ο κλάδος θα αναζητήσει φέτος απαντήσεις είναι:
- Οι τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων ύψους 30 δισ., σύμφωνα με το πλαίσιο του σχεδίου «Ηρακλής». Πρόκειται για μια δύσκολη αποστολή που καλούνται να εκπληρώσουν φέτος όλες οι τράπεζες. Η Eurobank περιμένει τη διευθέτηση των εκκρεμοτήτων για να προχωρήσει με τη doValue, η Alpha Bank έχει ανακοινώσει και κινείται ήδη για την υλοποίηση του project Galaxy, το οποίο μειώνει τα κόκκινα δάνεια κατά 12 δισ. ευρώ, η Εθνική φέρνει το πρόγραμμα των τιτλοποιήσεων του 2021 φέτος και προσανατολίζεται για τιτλοποίηση 7-8 δισ., ενώ σε ανάλογη τροχιά τιτλοποιήσεων κινείται και η Τράπεζα Πειραιώς. Σε εκκρεμότητα παραμένει ακόμη το αν οι τιτλοποιήσεις θα πραγματοποιούνται με μηδενικό κίνδυνο στο σταθμισμένο ενεργητικό των τραπεζών. Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι το πιθανότερο είναι πως θα βρεθεί η κατάλληλη φόρμουλα ώστε η επίπτωση στα κεφάλαια από τα ομόλογα που θα κρατούν οι τράπεζες με τις τιτλοποιήσεις να είναι μηδενική. Άλλωστε από τη στιγμή που αυτές έχουν κρατική εγγύηση για την οποία οι τράπεζες πληρώνουν το Δημόσιο είναι οξύμωρο η κρατική εγγύηση να μη γίνεται αποδεκτή από τους θεσμούς που την ενέκριναν.
- Σημαντική πρόκληση για τις τράπεζες είναι και το υπό κατάρτιση νέο Πτωχευτικό Δίκαιο, όπως και οι απαιτήσεις για τους πλειστηριασμούς. Το θέμα είναι υπό διαπραγμάτευση αυτή την περίοδο μεταξύ της κυβέρνησης και των θεσμών. Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι ζήτημα το οποίο επηρεάζει άμεσα τις τράπεζες και επιπλέον πυροδοτεί κοινωνικές εντάσεις, που σημαίνει ότι στη συνολική διαχείριση προσμετρώνται και πολιτικά κριτήρια – και συνεπώς οι εξελίξεις καθίστανται απρόβλεπτες.
- Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουν μπροστά τους οι τράπεζες είναι η υποχώρηση των προ προβλέψεων εσόδων. Πριν από τρία χρόνια τα έσοδα προ προβλέψεων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ήταν 4,2 δισ. ευρώ, ενώ σήμερα έχουν υποχωρήσει κάτω από τα 3 δισ. Είμαστε σε περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων που, ούτως ή άλλως, ασκεί πιέσεις στα επιτοκιακά περιθώρια, αλλά η μεγάλη πίεση προέρχεται από το γεγονός ότι σχεδόν το 50% των συνολικών δανείων είναι σε καθυστέρηση. Οι τράπεζες προχώρησαν σε αναπροσαρμογή των χρεώσεων – προμηθειών, αλλά αυτό δεν αρκεί για να συγκρατήσει την πτώση των προ προβλέψεων εσόδων.
- Η τέταρτη πρόκληση συνδέεται άμεσα με την πτώση των προ προβλέψεων εσόδων και δεν είναι άλλη από τη μείωση των εξόδων και του προσωπικού. Ωστόσο, επειδή είναι τεράστια η κλίμακα στην οποία καλούνται να προσαρμοστούν -και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς- οι συστημικές τράπεζες, από μόνο του αποτελεί ένα πρόβλημα. Το κλείσιμο καταστημάτων και η μείωση του προσωπικού θα παραμείνει πρόβλημα για τις διοικήσεις και τα επόμενα χρόνια.
- Η πέμπτη και ενδεχομένως η πιο απαιτητική πρόκληση που έχουν απέναντι τους οι ελληνικές τράπεζες είναι οι επενδύσεις και η προσαρμογή τους στην ψηφιακή εποχή. Βρίσκονται δε αντιμέτωπες με τεκτονικού τύπου αλλαγές, καθώς απαιτείται δραστικός μετασχηματισμός τόσο του επιχειρηματικού όσο και του λειτουργικού μοντέλου τους. Το περιβάλλον εργασίας για τις τράπεζες αλλάζει ριζικά και χρειάζονται πλέον εξειδικευμένο προσωπικό με διαφορετικές δεξιότητες, όπως και συστήματα που θα επιτρέψουν συναλλαγές χωρίς έγγραφα, ηλεκτρονικές υπογραφές, ηλεκτρονικές αγορές κ.ά.
Ουσιαστικά πρόκειται για έναν διαφορετικό τύπο τράπεζας που απαιτεί μεγάλες αναδιατάξεις στα επιχειρηματικά μοντέλα και στο ανθρώπινο δυναμικό.
Χαρακτηριστικό της νέας εποχής που έρχεται είναι ότι σήμερα τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα ανοίγουν λογαριασμούς και δίνουν κάρτες στους πελάτες τους μέσω του Διαδικτύου, διαδικασίες οι οποίες μόλις το 2018 ήταν αδιανόητες χωρίς αυτοπρόσωπη παρουσία των πελατών στα τραπεζικά καταστήματα.