Η φειδωλή αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο.
Αντίθετα, όπως απέδειξε σχετική έρευνα της ολλανδικής τράπεζας ABN AMRO, οι περισσότερες τράπεζες της Ευρωζώνης περνάνε με το «σταγονόμετρο» στις αποδόσεις των καταθέσεων τις αυξήσεις επιτοκίων που αποφασίζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σε αντίθεση – φυσικά- με ότι ισχύει για την αύξηση των επιτοκίων στα δάνεια.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα κέρδη των τραπεζών να «φουσκώνουν», την ώρα που οι πολίτες βλέπουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις να εκτοξεύονται και όσοι έχουν χρήματα στην τράπεζα να αποκομίζουν ψίχουλα από τις αποταμιεύσεις τους.
Πώς και γιατί γίνεται αυτό αποκαλύπτει η έκθεση της ABN AMRO, η οποία μέτρησε το deposit beta των τραπεζών της Ευρωζώνης.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
Προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αυξημένο πληθωρισμό, η ΕΚΤ ξεκίνησε, τον Σεπτέμβριο του 2019, μία πολιτική αύξησης των επιτοκίων. Αυτή έχει οδηγήσει σε εννέα σχετικές αποφάσεις, που έστειλαν το επιτόκιο διευκόλυνσης καταθέσεων (deposit facility), που αποτελεί «οδηγό» για την πορεία των επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ, από το -0,5% στο 3,75%. Δηλαδή αθροιστικά το επικόκιο αυτό αυξήθηκε κατά 4,25%.
Deposit beta είναι το μέγεθος που δείχνει πόσο περνάει αυτή η αύξηση στους τραπεζικούς λογαριασμούς καταθέσεων. Το deposit beta προκύπτει όταν διαιρείται η αύξηση του επιτοκίου καταθέσεων με την αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ. Δηλαδή, αν ένα επιτόκιο καταθέσεων έχει αυξηθεί από 0,2% σε 1,2% (αύξηση 1%), το deposit beta ανέρχεται σε 23% (1/4,25).
Πρωταθλητές και ουραγοί – Η θέση της Ελλάδας
Σύμφωνα με την έρευνα της ABN AMRO, το deposit beta στην Ευρωζώνη βρίσκεται στο 47%, κάτι που σημαίνει ότι λιγότερη από τη μισή αύξηση των επιτοκίων έχει περάσει στους καταθέτες.
Τα πρωτεία «γενναιοδωρίας» κρατάνε οι γαλλικές τράπεζες, όπου το deposit beta ανέρχεται σε 73%- αισθητά υψηλότερο από ότι στην υπόλοιπη Ευρωζώνη.
Όπως, όμως, εξηγεί στο newmoney, η Marta Ferro Teixeira, αναλύτρια του τμήματος παγκοσμίων αγορών της ABN AMRO, αυτό δεν αποτελεί πρωτοβουλία των τραπεζών, αλλά του γαλλικού κράτους.
«Στη Γαλλία, ο ρυθμός απόδοσης του Livre A (ένα ειδικό σύστημα αποταμίευσης) συνδέεται με τον πληθωρισμό και ελέγχεται από τη γαλλική κυβέρνηση. Για το λόγο αυτό, οι γαλλικές τράπεζες έχουν σχετικά υψηλό ποσοστό αύξησης του επιτοκίου καταθέσεων» μας εξηγεί.
Αναλυτικά, τα deposit beta ανά χώρα στην Ευρωζώνη διαμορφώνονται ως εξής (για καταθέσεις διάρκειας 1- 2 ετών, στοιχεία Ιουνίου 2023):
• Γαλλία: 73%
• Λιθουανία: 68%
• Λουξεμβούργο: 65%
• Εσθονία: 64%
• Λετονία: 63%
• Ιταλία: 62%
• Φινλανδία: 55%
• Αυστρία: 52%
• Βέλγιο: 52%
• Γερμανία: 52%
• Σλοβενία: 46%
• Ισπανία: 43%
• Ολλανδία: 43%
• Μάλτα: 41%
• Ελλάδα: 38%
• Ιρλανδία: 33%
• Πορτογαλία: 32%
• Κύπρος: 30%
• Σλοβακία: 20%
• Κροατία: 12%
• Μέσος όρος Ευρωζώνης: 47%
«Αυτό που μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές, από τη δική τους πλευρά, είναι να μεταφέρουν τις καταθέσεις τους σε προϊόντα που αποφέρουν υψηλότερες αποδόσεις» απαντά η M.F. Teixeira, όταν τι ρωτάμε πώς οι καταθέτες μπορούν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους.
«Για παράδειγμα, σημειώθηκε σημαντική πτώση στις “ανοιχτές” καταθέσεις (χωρίς προκαθορισμένη λήξη), ενώ την ίδια ώρα βλέπουμε ότι οι καταθέτες μετακινούνται σε καταθέσεις με καθορισμένη διάρκεια – επειδή αυτού του είδους τα τραπεζικά προϊόντα αποδίδουν περισσότερο» μας είπε.
Οι ρυθμιστές αρχές και η έκτακτη φορολογία
Όπως έχει αποδειχθεί, ούτε οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ούτε η ΕΚΤ – σε κεντρικό επίπεδο- φαίνονται διατεθειμένες να παρέμβουν για να μειωθεί το χάσμα μεταξύ επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων.
«Μέχρι στιγμής, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ έχουν καταφέρει να συγκρατήσουν την αύξηση του κόστους των καταθέσεων, καθώς η ανατιμολόγηση των επιτοκίων καταθέσεων ήταν περιορισμένη, επιτρέποντάς τους να επωφεληθούν από υψηλότερα καθαρά έσοδα από τόκους» παραδέχεται η ΕΚΤ, στο άρθρο «Euro area bank deposit costs in a rising interest rate environment» που δημοσιεύτηκε το Μάιο του 2023, ως μέρος του «Financial Stability Review».
Οι περισσότερες τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν ανακοινώσει σημαντική άνοδο στα καθαρά έσοδα από τόκους (Νet Interest Income, NII).
Καθώς, όμως, τα αυξημένα κέρδη των τραπεζών θεωρούνται πρόκληση, υπήρξαν κυβερνήσεις που αποφάσισαν να επιβάλουν έκτακτη φορολογία σε αυτά τα κέρδη:
• Η Ισπανία υπολογίζει ότι θα συγκεντρώσει 3 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2024 από τον έκτακτο φόρο 4,8% στα καθαρά έσοδα από τόκους και τις καθαρές προμήθειες.
• Η Ιταλία ενέκρινε στις 8 Αυγούστου έναν εφάπαξ φόρο 40% στα κέρδη που αποκομίζουν οι τράπεζες από τα υψηλότερα επιτόκια και σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει τα έσοδα για να βοηθήσει τους κατόχους στεγαστικών δανείων.
• Στην Τσεχία, το κοινοβούλιο ενέκρινε έκτακτο φόρο 60% σε ενεργειακές εταιρείες και τράπεζες, με στόχο να συγκεντρώσει 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
• Το κοινοβούλιο της Λιθουανίας ενέκρινε τον Μάιο έναν έκτακτο φόρο 60% στα καθαρά έσοδα από τόκους για το 2023 και το 2024.
Ωστόσο, η M.F. Teixeira εκτιμά ότι αυτά τα έσοδα των τραπεζών δεν θα παραμείνουν υψηλά για πολύ ακόμα.
«Δημοσιεύσαμε ένα σημείωμα που δείχνει ότι η ΕΚΤ θα πληρώσει 120 δισεκατομμύρια ευρώ τόκους στις τράπεζες της ζώνης του ευρώ το 2023, το οποίο είναι σημαντικό ποσό δεδομένων των ζημιών που υφίσταται επί του παρόντος η ΕΚΤ. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό η ΕΚΤ να εξετάζει τρόπους για να μειώσει τις πληρωμές τόκων που πραγματοποιεί στις τράπεζες, γεγονός που θα μειώσει τα καθαρά έσοδα από τόκους των τραπεζών.
Επίσης, ένα άλλο θέμα που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι το μέρος του υψηλού NII που προκύπτει από τους τόκους που λαμβάνουν οι τράπεζες στη διευκόλυνση καταθέσεων της ΕΚΤ θα είναι προσωρινό, καθώς είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα του προγράμματος QE της ΕΚΤ τα προηγούμενα χρόνια. Με το τέλος των επανεπενδύσεων του APP, τα ποσά αυτά θα επιβραδυνθούν με την πάροδο του χρόνου. Αυτό θα μειώσει το NII που λαμβάνουν οι τράπεζες».
Διαβάστε ακόμη
Η Κλαούντια Μπουχ, η γερμανική επιρροή και το παιχνίδι με τις καρέκλες στους ευρωπαϊκούς θεσμούς
Apple Watch Ultra 2: Όλα τα χαρακτηριστικά του – Πόσο θα κοστίζει στην Ελλάδα (pics + tweet)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ