Ανακατεύεται ξανά η τράπουλα στον τουρισμό, στην Ελλάδα και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, όπου μετά την παράμετρο της πανδημίας, έρχονται να προστεθούν οι γεωπολιτικές εξελίξεις φέρνοντας μπροστά κατ’ αρχάς τη μεγάλη ανθρωπιστική κρίση στην Ουκρανία και συνακόλουθα τον οικονομικό αντίκτυπο σε συνδυασμό και με την αύξηση της ακρίβειας.
Ως μία κίνηση άμεσης αντίδρασης, το κυβερνητικό επιτελείο και ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας έκαναν λόγο την περασμένη εβδομάδα για 50.000 πλεονάζουσες θέσεις στον ελληνικό τουρισμό οι οποίες δεν καλύφθηκαν πέρυσι από την εγχώρια αγορά και θα μπορούσαν να καλυφθούν από Έλληνες ομογενείς και Ουκρανούς εργαζομένους στον κλάδο με όρους και αμοιβές ευρωπαϊκών και συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Στο αμιγώς οικονομικό πεδίο και σε σχέση γενικότερα με τον αντίκτυπο στην ελληνική τουριστική βιομηχανία σύσσωμος ο κλάδος τονίζει ότι είναι νωρίς ακόμη για να μετρηθούν οι -όποιες- επιπτώσεις και παρακολουθεί στενά τα δεδομένα, συνιστώντας ψυχραιμία και νηφαλιότητα.
Στα συν της χώρας μας είναι ότι η Ελλάδα είναι πολύ καλά τοποθετημένη για τη θερινή σεζόν του 2022 και παραμένει στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων των Ευρωπαίων ταξιδιωτών. Ωστόσο, επειδή ο τουρισμός είναι και… ψυχολογία, είναι αμφίβολο κατά πόσο η σεζόν, τώρα, μπορεί να κάνει εκκίνηση μέσα στον Μάρτιο: «Πρωταρχικό μας μέλημα είναι να λειτουργήσουμε μέσα στον Μάιο με καλές πληρότητες και την ευκαιρία να καλύψουμε το χαμένο έδαφος», δηλώνει στο «business stories» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων Γρηγόρης Τάσιος, προσθέτοντας ότι για μία ακόμη φορά υπάρχει αναπροσαρμογή δεδομένων. Κάτι, ωστόσο, στο οποίο ο κλάδος είναι πλέον συνηθισμένος έχοντας ανταποκριθεί και με το παραπάνω τα τελευταία χρόνια, ξεκινώντας από τη δημοσιονομική κρίση όταν ο ελληνικός τουρισμός πετύχαινε -σε αντίθεση με το γενικότερο κλίμα- ρεκόρ αφίξεων και εσόδων και εν συνεχεία με την υγειονομική κρίση και την απρόσμενα καλή εξέλιξη της περσινής θερινής σεζόν λόγω της καλής διαχείρισης.
Τώρα, ο αντίκτυπος από τη ρωσο-ουκρανική κρίση έχει διπλό «μέτωπο» και αφορά αφενός ένα πιο στενό πλαίσιο σε σχέση ειδικά με την κίνηση μεταξύ Ελλάδας – Ρωσίας και αφετέρου ένα πιο γενικευμένο με την κατάσταση που διαμορφώνεται πλέον για τα ταξίδια σε όλη την Ευρώπη, απ’ όπου προέρχονται και οι βασικές αγορές εισερχόμενου τουρισμού για τη χώρα μας.
«Την αγορά της Ρωσίας την… ξεχνάμε, τουλάχιστον για φέτος κι ενδεχομένως και για το επόμενο διάστημα», δηλώνει στο «b.s.» ο κ. Δημήτρης Χαριτίδης, διευθύνων σύμβουλός της Tez Tour Ελλάδος, από τους μεγαλύτερους «παίκτες» όσον αφορά την κίνηση από Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Μολδαβία κ.ά. «Ακόμη και στην όχι και τόσο πιθανή περίπτωση που αρθούν οι κυρώσεις στην Ευρώπη μετά τις 28 Μαΐου (σ.σ.: σε σχέση με το κλείσιμο του εναέριου χώρου της Ε.Ε. αλλά και της Ρωσίας), τα ταξίδια για τους Ρώσους θα είναι δύσκολα. Θα υπάρχει ένα γενικευμένο κλίμα ρωσοφοβίας σε όλη την Ευρώπη, κάτι που παρατηρείται ήδη, π.χ., στην Ιταλία με Ρώσους φοιτητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα ακόμη και μέσα στα πανεπιστήμια, πέραν φυσικά του οικονομικού ζητήματος και των καθημερινών, πρακτικών ζητημάτων σε σχέση με τη χρήση διεθνών πιστωτικών καρτών από τους Ρώσους κ.λπ.».
Η Tez Tour υπολόγιζε ότι θα έφερνε, ως εταιρεία, τους περισσότερους επισκέπτες από ποτέ στην Ελλάδα από τη Ρωσία, την Ουκρανία και τις χώρες της Βαλτικής, κοντά στις 230.000, εκ των οποίων οι 125.000 θα ήταν Ρώσοι, οι 45.000 Ουκρανοί και 60.000 από τις χώρες της Βαλτικής. «Το 2019 είχαμε φέρει συνολικά 125.000 και βλέπαμε φέτος σημαντική αύξηση, από τη στιγμή που λόγω της πανδημίας την περασμένη διετία η ρωσική αγορά ήταν ουσιαστικά κλειστή», αναφέρει ο κ. Χαριτίδης. Σημειωτέον ότι πολύ δυνατά με πρόβλεψη για 110.000 τουρίστες στα ελληνικά resorts το 2022 σκόπευε να μπει στην ελληνική αγορά φέτος και η TUI Russia (η οποία δεν συνδέεται μετοχικά με την TUI). Επιπλέον, μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο είχε υπογραφεί μεταξύ της ρωσικής Υπηρεσίας Αερομεταφορών και της Υπηρεσίαw Πολιτικής Αεροπορίας στη χώρα μας μνημόνιο συνεργασίας (MoU) για την αύξηση των τακτικών πτήσεων το 2022 μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, το οποίο επρόκειτο να εγκριθεί έως το τέλος Φεβρουαρίου.
Σε σχέση με τις επιπτώσεις στο «ελληνικό καλοκαίρι» οι γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν να κάνουν με τα εξής 5 μέτωπα:
Θέμα ζήτησης από Ευρώπη και ΗΠΑ
Ένα γενικότερο θέμα που μπαίνει τώρα στο τραπέζι των συζητήσεων έχει να κάνει με τη ζήτηση για ταξίδια συνολικά, η οποία, πριν από την εισβολή στην Ουκρανία και λόγω της μεγάλης… στέρησης που δημιούργησε η πανδημία, ήταν πολύ ψηλά στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, δύο βασικές γεωγραφικές περιοχές απ’ όπου τροφοδοτείται και ο ελληνικός τουρισμός. Το ταξιδιωτικό κοινό φαίνεται ότι είναι τώρα σαφώς πιο εξοικειωμένο σε σχέση με τους περιορισμούς της πανδημίας και αυτό αποτελεί μεγάλη κατάκτηση για την τουριστική βιομηχανία.
Ωστόσο τώρα ο πόλεμος επιδρά αρνητικά στην ψυχολογία των ταξιδιωτών και αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι ακόμη και τουριστικά γραφεία στην πιο ουδέτερη Ελβετία, ενώ κατέγραφαν αυξημένα επίπεδα ζήτησης για το καλοκαίρι σε παραδοσιακούς ευρωπαϊκούς προορισμούς με «ήλιο και θάλασσα», μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, καταγράφουν από την περασμένη Δευτέρα κάποιες πρώτες ακυρώσεις διακοπών. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα μούδιασμα και κάποιες λίγες ακυρώσεις, ωστόσο οι προκρατήσεις ήταν ούτως ή άλλως από πριν σε πολύ υψηλά επίπεδα, εξ ου και οι τουριστικοί φορείς επισημαίνουν ότι οποιαδήποτε ασφαλής αποτίμηση της νέας κατάστασης δεν μπορεί να γίνει τώρα, γιατί είναι πολύ νωρίς.
Οι τουριστικοί φορείς τηρούν στάση αναμονής, ωστόσο δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για το αν τελικά θα υπερισχύσουν για συγκεκριμένες αγορές, όπως αυτή των ΗΠΑ, οι πιο κοντινοί προορισμοί ή οι προορισμοί εσωτερικού που μπορεί να δίνουν ένα μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας σε μια δύσκολη συγκυρία όπως η τωρινή. Κι αυτό ενώ η Ελλάδα ποντάρει πολύ φέτος στον τουρισμό από τις ΗΠΑ με αυξημένη συνδεσιμότητα στα θερινά δρομολόγια των αμερικανικών αεροπορικών – ενδεικτικά, στις 7 Μαρτίου έχει προγραμματιστεί η πρώτη απευθείας πτήση από την Delta.
Κόστος διακοπών
Η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου και συνολικά του ενεργειακού κόστους έχει βάλει στο τραπέζι των συζητήσεων το θέμα των ακριβότερων διακοπών για φέτος το καλοκαίρι για τους Ευρωπαίους και πώς τελικά αυτή η παράμετρος σε συνδυασμό με την αρνητική ψυχολογία τους λόγω του πολέμου θα ισορροπήσει με την -αδιαμφισβήτητη- μεγάλη επιθυμία για ταξίδια στο εξωτερικό που έχουν λείψει στη διάρκεια της πανδημίας.
Πάντως το αυξημένο κόστος αφορά τα πάντα, ακόμη και τη δαπάνη για την ενοικίαση αυτοκινήτου στο εξωτερικό, γι’ αυτό και η αύξηση του κόστους για τον μέσο Ευρωπαίο είναι μια παράμετρος που προσθέτουν τώρα οι τουριστικοί φορείς. Το θέμα καίει και τις επιχειρήσεις σε όλη την τουριστική αλυσίδα που πρέπει να αντιμετωπίσουν φέτος το αυξημένο κόστος σε όλα τα επίπεδα.
Αεροπορικά εισιτήρια
Η άμεση επίπτωση που σχετίζεται με τα ταξίδια πανευρωπαϊκά έχει να κάνει με τον αντίκτυπο της νέας κρίσης στις αερομεταφορές, με το κλείσιμο του εναέριου χώρου από τις αρχές της περασμένης εβδομάδας για τα ρωσικά αεροσκάφη, συντονισμένα από τα κράτη-μέλη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την απάντηση της Ρωσίας, η οποία έκλεισε τον εναέριο χώρο της για όλα τα αεροσκάφη των ευρωπαϊκών εταιρειών. Σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα και με το βλέμμα στους επόμενους μήνες, ένα επιπλέον βασικό θέμα για το οποίο γίνεται τώρα πολύς λόγος σχετίζεται και με το θέμα της αύξησης του κόστους στα ταξίδια, συνεπεία της ενεργειακής κρίσης και των ρωσο-ουκρανικών εξελίξεων.
Και αν η μεγαλύτερη διάρκεια των πτήσεων που προκύπτει τώρα λόγω των νέων διαδρομών που ακολουθούν τα αεροσκάφη (σ.σ.: είναι ενδεικτικό ότι πλέον η διάρκεια στο δρομολόγιο από την Κωνσταντινούπολη μέχρι τη Μόσχα έχει φτάσει σχεδόν τις… 5 ώρες), δεν αναμένεται και τόσο να επηρεάσει το κόστος του εισιτηρίου για τον τελικό καταναλωτή, από την άλλη εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές καυσίμων πανευρωπαϊκά, γεγονός που θα μπορούσε να αυξήσει και τους ναύλους ανάλογα με το αν κάθε αεροπορική εταιρεία έχει αντισταθμίσει τις προμήθειες καυσίμων της.
Ενδεικτικά, η μεγαλύτερη low cost αεροπορική Ryanair εκτιμά ότι οι πτήσεις της δεν θα επηρεαστούν βραχυπρόθεσμα, καθώς έχει αντισταθμίσει τον εφοδιασμό της για τους επόμενους μήνες, σε αντίθεση με άλλες αεροπορικές, όπως η Wizz Air, που δεν αντισταθμίζει τις προμήθειες της. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν στο «b.s.» πηγές της Aegean, της μεγαλύτερης εγχώριας αεροπορικής εταιρείας, αυτό που προβληματίζει περισσότερο είναι η απρόσκοπτη επαναφορά της ζήτησης, καθώς οι αυξήσεις των τιμών καυσίμων που γίνονται τώρα ορατές στο σύνολο της οικονομίας ταλανίζουν ήδη εδώ και αρκετούς μήνες τον αεροπορικό κλάδο, με την αύξηση του κόστους καυσίμου να έχει αγγίξει τα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας οκταετίας.
Απώλεια Ρώσων τουριστών για τον ελληνικό τουρισμό
Αν και τα νούμερα μεταξύ της Τραπέζης της Ελλάδος και των προξενικών αρχών στη Ρωσία απέχουν όσον αφορά τον ακριβή αριθμό των τουριστών στη χώρα μας, κάθε χρόνο επισκέπτονται την Ελλάδα κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες, ενώ για φέτος το μεγάλο προβάδισμα για τους Ρώσους τουρίστες στη Μεσόγειο είχε η Τουρκία λόγω και της πτώσης της τουρκικής λίρας.
Με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος κατά το έτος της κανονικότητας, το 2019, οι Ρώσοι ταξιδιώτες στη χώρα μας έφτασαν τις 583.000 με ταξιδιωτικές εισπράξεις 434 εκατ. ευρώ, νούμερα που θα λείψουν μεν φέτος, ωστόσο υπάρχει η δυνατότητα να αναπληρωθούν λόγω της πολύ καλής εικόνας του ελληνικού τουρισμού συνολικά στην Ευρώπη. Σημειώνεται εδώ ότι με βάση τα στοιχεία της πλατφόρμας αναλύσεων Mabrian Technologies, όσον αφορά τις διαθέσιμες αεροπορικές θέσεις στην αεροπορική κίνηση της Ρωσίας με άλλες χώρες σε ορίζοντα εξαμήνου, από τις 24/2 έως τις 24/8 η χώρα με τις περισσότερες προγραμματισμένες πτήσεις και θέσεις, με σχεδόν 2 εκατομμύρια, είναι η Τουρκία και ακολουθεί στη δεύτερη θέση η Ουκρανία με 1,68 εκατομμύριο αεροπορικές θέσεις.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο top 20 με 304.000 προγραμματισμένες θέσεις, στην 11η θέση και η Κύπρος στη 14η με 235.000 θέσεις. Από την άλλη πλευρά, στο πλαίσιο της προσπάθειας για γρήγορη προσαρμογή στη νέα τάξη πραγμάτων οι αεροπορικές τοποθετούν ξανά ψηλά την Ελλάδα στον προγραμματισμό τους. Το αφεντικό της Ryanair Μάικλ Ο’Λίρι δήλωσε την περασμένη Τετάρτη ότι οι επόμενοι 12 μήνες θα είναι πολύ δύσκολοι για τις αεροπορικές λόγω των επιπτώσεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία, με τη χαμηλού κόστους εταιρεία να ετοιμάζεται για περισσότερες συνδέσεις από Πολωνία, Ρουμανία, Ιταλία και Γερμανία σε προορισμούς διακοπών, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία γι’ αυτό το καλοκαίρι.
Εξάρτηση ελληνικών προορισμών από Ρώσους
Και στο σημείο αυτό έρχεται η… λύση του προβλήματος για τους προορισμούς που δέχονται αρκετούς Ρώσους τουρίστες, όπως είναι, στη βόρεια Ελλάδα η Χαλκιδική ή στα νότια η Κρήτη. Αυτό που δηλώνουν οι τουριστικοί φορείς είναι ότι ακόμη υπάρχει χρόνος μέχρι τις ουσιαστικές αφίξεις ξένων επισκεπτών στη χώρα μας που είναι από το καθολικό Πάσχα και μετά. Στη Χαλκιδική το 2019 οι Ρώσοι ήταν κοντά στις 75.000 και «με σωστή δουλειά μπορεί να καλυφθεί το κενό», όπως επισημαίνει ο κ. Τάσιος, ο οποίος είναι και πρόεδρος της τοπικής Ένωσης Ξενοδόχων.
«Ο οδικός τουρισμός είναι πάντα μια εναλλακτική, ωστόσο στο σημείο αυτό έχουμε τα στοιχεία της πανδημίας, δεδομένου ότι μια μεγάλη μερίδα επισκεπτών από τις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων και της ευρύτερης περιοχής έχει χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού σε γ’ δόση».
Αντίστοιχα, ακόμη μία εναλλακτική είναι η αυξημένη συνδεσιμότητα με περισσότερες πτήσεις από το εξωτερικό στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», κάτι που οι αεροπορικές φαίνεται ότι βλέπουν θετικά, με δεδομένη την προσπάθειά τους για εναλλακτικές λύσεις εν μέσω… θυέλλης. Πρόβλημα υφίσταται και σε ξενοδόχους που έχουν αποκλειστικά συμβόλαια με Ρώσους, αν και μέχρι το καλοκαίρι υπάρχει ο χρόνος αναπλήρωσης του κενού από άλλες αγορές.
Διαβάστε ακόμη
Capital Product Partners LP: Επενδύει διαρκώς σε νέες τεχνολογίες και καινοτομία
Τι φέρνει το τέλος του ΔΝΤ για την Ελλάδα – Ο Τόμσεν, οι τοποτηρητές και οι προσωπικές ατζέντες
Bloomberg: Η Βουλγαρία δεν ανανεώνει το συμβόλαιο με την Gazprom – Συζητήσεις με Ελλάδα και Τουρκία