Τουρισμός

Τι σημαίνει το φρένο από Κομισιόν στη «Χρυσή Βίζα» (λίστες)

Το πρόγραμμα στην Ελλάδα, από όταν ξεκίνησε το 2013 μέχρι σήμερα, υπολογίζεται ότι έχει φέρει άμεσα έσοδα άνω των 2,5 δισ. ευρώ μέσα από τις αγορές ακινήτων αξίας άνω των 250.000 ευρώ

Στεφανία Σούκη

10 Απριλίου 2022 - 19:30

Διπλό φρένο στo πρόγραμμα «Golden Visa» φέρνει η Κομισιόν με τις συστάσεις της περασμένης εβδομάδας προς τα κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, που εφαρμόζουν προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε τρίτους επενδυτές εκτός Ε.Ε.

Οι συστάσεις αφορούν δύο βασικά μέτωπα, αφενός τα κράτη να αυστηροποιήσουν, γενικότερα, το πλαίσιο ελέγχου των χορηγήσεων αδειών διαμονής, αφετέρου να αναστείλουν, ειδικότερα, την έκδοση αδειών σε επενδυτές από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία σε συνέχεια των σχετικών κυρώσεων της Ε.Ε. λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. H Επιτροπή απευθύνεται στα κράτη-μέλη, στα οποία εναπόκειται να εφαρμόσουν τις συστάσεις, καλώντας τις χώρες να λάβουν άμεσα μέτρα στο πλαίσιο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και να υποβάλουν σχετική έκθεση για την εφαρμογή των ευρωπαϊκών συστάσεων έως το τέλος Μαΐου και να ενημερώνουν στη συνέχεια τακτικά την Κομισιόν.

«Οι άδειες διαμονής που έχουν χορηγηθεί βάσει προγράμματος χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις θα πρέπει να ανακληθούν αμέσως, έπειτα από ατομική αξιολόγηση και σε συμμόρφωση με την αρχή της αναλογικότητας, τα θεμελιώδη δικαιώματα και το εθνικό δίκαιο των κρατών-μελών», αναφέρει η Κομισιόν.

Οι πρωτοβουλίες αυτές των Βρυξελλών και η σκλήρυνση της στάσης τους έρχονται σε μία περίοδο κατά την οποία ούτως ή άλλως το πρόγραμμα στην Ελλάδα, έχοντας ήδη φέρει συνολικά κεφάλαια άνω των 2,5 δισ. ευρώ μέσα από τις αγορές ακινήτων αξίας άνω των 250.000 ευρώ, έψαχνε να βρει νέες ισορροπίες, κάτι το οποίο συμβαίνει άλλωστε και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Και αυτό γιατί μέσα στην τελευταία διετία της πανδημίας σημειώθηκε, όπως είναι εύλογο, σημαντική πτώση στις νέες επενδύσεις ακόμη και για πρακτικούς λόγους, εξαιτίας της δυσκολίας των υποψήφιων τρίτων επενδυτών να μεταβούν στη χώρα της επιλογής τους, λόγω ταξιδιωτικών περιορισμών και καραντίνας κατά την επιστροφή τους.

Ειδικά σε σχέση με τους Ρώσους επενδυτές, το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου έχει ήδη ανακοινώσει, από τις αρχές Μαρτίου, την αναστολή της έκδοσης και ανανέωσης αδειών διαμονής επενδυτικού σκοπού που προέρχονται από πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η οποία αφορά και υπό εξέταση άδειες και νέα αιτήματα.

Παράλληλα, δεν εξετάζονται μέχρι νεωτέρας αιτήσεις για άδειες διαμονής της κατηγορίας «στελέχη επιχειρήσεων» για πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Κατά της συγκεκριμένης απόφασης προ ημερών κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας προσφυγή από Ρώσο επιχειρηματία, εγκατεστημένο μαζί με τη σύζυγό του μόνιμα από το 2011 στην περιοχή της Θεσσαλίας, με δραστηριοποίηση στον τομέα ενοικιάσεων αυτοκινήτων, φορτηγών κ.ά. και την αγορά και διαχείριση αγροτικών ακινήτων. Ο ίδιος είναι ιδιοκτήτης κατοικίας στην Ελλάδα, η ισχύς των νόμιμων τίτλων παραμονής του ίδιου και της συζύγου του λήγει τον επόμενο μήνα και ενημερώθηκε από τον αρμόδιο κρατικό φορέα (Διεύθυνση Αλλοδαπών και Μετανάστευσης) ότι δεν παραλαμβάνονται οι αιτήσεις ανανέωσης παραμονής του ίδιου και της συζύγου του στη χώρα μας…

Οι συστάσεις της Κομισιόν

Στην Ε.Ε. σήμερα, δώδεκα κράτη-μέλη έχουν προγράμματα χορήγησης αδειών διαμονής «Golden Visa» και ήδη από το 2018 έχει ξεκινήσει έντονη συζήτηση με ουκ ολίγες ενστάσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το θέμα. Οι ενστάσεις προέρχονται κυρίως από βόρεια κράτη-μέλη, τα οποία επιδιώκουν να υπάρχει ένα αυστηρότερο πλαίσιο ως προς τις προϋποθέσεις χορήγησης των σχετικών αδειών αλλά και, όπως λένε οι… κακές ευρωπαϊκές γλώσσες, να λάβουν «μερίδιο από την πίτα», αφού ένα από τα σημεία που θέτουν προς συζήτηση είναι και ο διαμοιρασμός του οικονομικού οφέλους που προκύπτει στα κράτη-μέλη που έχουν τέτοια προγράμματα.

Τεράστιο πρόβλημα για την Ε.Ε. αποτελούν τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές, τα λεγόμενα «χρυσά διαβατήρια», επιτρέποντας σε μεγαλοεπενδυτές να αποκτήσουν την ιθαγένεια του οικείου κράτους βάσει ορισμένης σημαντικής πληρωμής ή επένδυσης κι έχουν χαρακτηριστεί από τις Βρυξέλλες ακόμη και ως «απαράδεκτα ηθικά, νομικά και οικονομικά, ενέχοντας αρκετούς σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια και υπονομεύοντας την ουσία της ιθαγένειας της Ε.Ε.».

Αποδέκτες των «χρυσών διαβατηρίων» είναι κυρίως μεγαλοεπενδυτές από τη Ρωσία, την Κίνα και τη Μέση Ανατολή, με πεδίο εφαρμογής σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες: τη Βουλγαρία (όπου όμως η κυβέρνηση προ ημερών προχώρησε με νομοθετική ρύθμιση στον τερματισμό αυτής της δυνατότητας λόγω ακριβώς των επικρίσεων από τις Βρυξέλλες), την Κύπρο (η οποία έχει επίσης προχωρήσει σε αναθεώρηση των όρων εξετάζοντας μόνο παλαιότερες αιτήσεις) και τη Μάλτα, με την Κομισιόν μάλιστα να έχει κινήσει στο παρελθόν και διαδικασία παραπομπής στο Ευρωδικαστήριο για τις δύο τελευταίες χώρες.

Σε αυτή τη συγκυρία, η Κομισιόν θεωρεί ότι η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ανέδειξε εκ νέου τους κινδύνους που ενέχουν τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές ως προς την ασφάλεια, τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή και διαφθορά για τα κράτη-μέλη και για την Ε.Ε. στο σύνολό της.

Στη σύσταση που εκδόθηκε την περασμένη εβδομάδα η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη:

■ Να καθιερώσουν και να διενεργούν αυστηρούς ελέγχους πριν από την έκδοση οποιασδήποτε άδειας διαμονής μέσω επένδυσης.
■ Να ανακαλέσουν αμέσως ή να αρνηθούν την ανανέωση των αδειών διαμονής που έχουν χορηγηθεί βάσει προγράμματος χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές που είναι Ρώσοι ή Λευκορώσοι υπήκοοι και υπόκεινται σε κυρώσεις της Ε.Ε. σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έπειτα από αξιολόγηση. Το ίδιο μέτρο θα πρέπει επίσης να εφαρμοστεί σε όσους παρέχουν σημαντική υποστήριξη στον πόλεμο στην Ουκρανία ή σε άλλες συναφείς δραστηριότητες της ρωσικής κυβέρνησης ή του καθεστώτος Λουκασένκο που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.
■ Να αναστείλουν την έκδοση αδειών διαμονής βάσει προγραμμάτων χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές για όλους τους Ρώσους και Λευκορώσους υπηκόους.
Επισημαίνεται εδώ ότι με βάση τα στοιχεία από την Koμισιόν για την περίοδο 2011-2019, προ πανδημίας, υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 130.000 άτομα έχουν επωφεληθεί από το σχετικό πλαίσιο που έχουν υιοθετήσει κράτη-μέλη της Ε.Ε., με έσοδα άνω των 21,8 δισ. ευρώ. Δώδεκα κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, διαθέτουν πλαίσιο για τη χορήγηση αδειών διαμονής σε τρίτους επενδυτές, με την κάθε χώρα να έχει υιοθετήσει διαφορετικά ποσά και επιλογές επενδύσεων, καθώς και κριτήρια για τους ελέγχους και την τελική διαδικασία χορήγησης.

Τα νούμερα στην Ελλάδα

Για τη χώρα μας, οι συνολικές άδειες διαμονής «Golden Visa» (αρχικές και ανανεώσεις) που ήταν σε ισχύ έως και τον Φεβρουάριο του 2022 ανέρχονται σε 10.951, για χορήγηση αδειών σε τρίτους επενδυτές με αγορές ακινήτων αξίας άνω των 250.000 ευρώ. Οι 9.736, ή αλλιώς ποσοστό 89%, αφορούν αρχικές χορηγήσεις από την αρχή του προγράμματος (την περίοδο 2013- 2014) μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2022 και οι υπόλοιπες 1.215 (ποσοστό 11%) αφορούν ανανεώσεις.

Η κύρια χώρα προέλευσης των επενδυτών στη χώρα μας παραμένει σταθερά η Κίνα, σε ποσοστό 65,9% με κοντά 6.400 άδειες και ακολουθούν με κατά πολύ μικρότερα μεγέθη, λίγο πάνω από τις 600 άδειες, οι υπήκοοι Τουρκίας σε ποσοστό 6,4% και Ρωσίας σε ποσοστό 6,3%. Τη δεκάδα συμπληρώνουν ο Λίβανος, η Αίγυπτος, το Ιράν, το Ιράκ, η Ουκρανία, οι ΗΠΑ και η Ιορδανία. Το 2021 έκλεισε με 1.035 χορηγήσεις αδειών ως προς το ελληνικό πρόγραμμα «Golden Visa», καλύτερα μεν από το 2020, κατά πολύ χαμηλότερα ωστόσο σε σύγκριση με τα νούμερα του 2019, την καλύτερη χρονιά του προγράμματος, όταν είχαν δοθεί συνολικά πάνω από 3.500 άδειες.

Τι σημαίνουν στην πράξη οι συστάσεις της Κομισιόν για την Ελλάδα

«Το πρόγραμμα “Golden Visa” έχει αποδειχθεί επωφελές στα χρόνια εφαρμογής του στην Ελλάδα -όπου ειδικά στα πρώτα χρόνια συνέπεσε και με τη δημοσιονομική κρίση της χώρας- έχοντας κινητοποιήσει την αγορά ακινήτων και έχοντας δημιουργήσει ουκ ολίγες θέσεις εργασίας που σχετίζονται με τα ακίνητα και την οικοδομή, τεχνίτες, μεσίτες, συμβολαιογράφους, δικηγόρους, μηχανικούς, εμπόριο οικοδομικών υλικών, επίπλων κ.λπ.», επισημαίνει στο «b.s.» ο Αλέξανδρος Βαρνάβας, δικηγόρος εξειδικευμένος σε θέματα επενδυτικής μετανάστευσης και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Συμβουλίου Επενδυτικής Μετανάστευσης ΙΜC (Investment Migration Council) με έδρα της Γενεύη. «Το πρόγραμμα εισφέρει σημαντικά κεφάλαια στην πραγματική οικονομία, δηλαδή, ουσιαστικά, στις τσέπες των πολιτών, οι οποίοι μπορεί να αποπληρώνουν οφειλές προς το Δημόσιο και τις τράπεζες ή ακόμη και να επανεπενδύουν τα χρήματα, ανακυκλώνοντας τα κεφάλαια στην αγορά.

Επιπλέον εισφέρει στα κρατικά ταμεία άμεσο ρευστό, τόσο φόρους και τέλη από τις μεταβιβάσεις και την εμπορική δραστηριότητα όσο και από την πληρωμή τυχόν οφειλών των πωλητών, ενώ δημιουργεί και μόνιμο εισόδημα για τη χώρα, αφού οι επενδυτές είτε διαμένουν στη χώρα επενδύοντας ακόμα περισσότερα χρήματα, είτε την επισκέπτονται συχνά, αλλά και λειτουργούν ως πρεσβευτές της Ελλάδας στο εξωτερικό έχοντας δημιουργήσει πραγματικούς και ψυχολογικούς δεσμούς με τη χώρα.

Θα πρέπει λοιπόν να συνυπολογίσουμε όλες αυτές τις παραμέτρους και να επιδείξουμε ψυχραιμία ως προς την υιοθέτηση των συστάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες εκτιμώ ότι είναι σωστές μόνο ως προς το μέρος που αποκλείει από τις διαδικασίες τους Ρώσους και Λευκορώσους ολιγάρχες, οι οποίοι βρίσκονται στις λίστες των κυρώσεων της Ε.Ε. Οι συστάσεις όμως κρίνονται εσφαλμένες ως προς το σημείο που προτείνει γενικευμένο αποκλεισμό των Ρώσων και Λευκορώσων πολιτών από τα προγράμματα “Golden Visa”, εισάγοντας τελικά ρατσιστική διάκριση βάσει εθνικότητας και οικονομικής κατάστασης, που προσομοιάζει στους νόμους της Νυρεμβέργης που εισήχθησαν το 1935 στη ναζιστική Γερμανία εναντίον των Εβραίων».

Ο κ. Βαρνάβας επισημαίνει ότι είναι χαρακτηριστικό πως το τελευταίο διάστημα και σε συνέχεια των εξελίξεων στην Ουκρανία, το ενδιαφέρον από Ρώσους πολίτες (οι οποίοι ούτως ή άλλως και πριν ήταν στους βασικότερους επενδυτές στη χώρα μας) διατηρείται αμείωτο και μάλιστα έχουν αυξηθεί τα τηλεφωνήματα σε συμβούλους και δικηγορικά γραφεία ζητώντας λεπτομέρειες για το τι μέλλει γενέσθαι με τις άδειες και το πρόγραμμα «Golden Visa». «Παραδοσιακά, για όλες τις εθνικότητες που επιλέγουν να έρθουν στην Ελλάδα αλλά και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη που εφαρμόζουν αντίστοιχα προγράμματα βασικό κριτήριο για την απόφασή τους είναι, πέραν της ελευθερίας μετακίνησης στην Ευρώπη, μία καλή ποιότητα ζωής κι ένα ασφαλές πλαίσιο με βάση τις αξίες της Δύσης για τους ίδιους και τις οικογένειές τους».

Οσον αφορά γενικότερα το ενδιαφέρον από το εξωτερικό για το ελληνικό πρόγραμμα, σε αυτή τη συγκυρία συνεχίζεται η τάση που καταγράφηκε λόγω της πανδημίας με τη μεγάλη πτώση των ενδιαφερομένων από την πρώτη εθνικότητα, την Κίνα, λόγω και των ταξιδιωτικών περιορισμών που έφερε ο κορωνοϊός. Κατά τα άλλα, αυξημένο ενδιαφέρον υπάρχει από την αγορά των ΗΠΑ που φαίνεται ότι ανεβαίνει ακόμη περισσότερο όσο αυξάνεται η συνδεσιμότητα από τις αεροπορικές μεταξύ Ελλάδας – ΗΠΑ, με τους Αμερικανούς να ενδιαφέρονται κατά κύριο λόγο για εξοχικές κατοικίες εκτός Αθηνών.

Η αγορά των ΗΠΑ κατατάσσεται αυτή τη στιγμή στην 9η θέση όσον αφορά τις χορηγήσεις αδειών. Επιπλέον, παραμένει το ενδιαφέρον και από την Τουρκία που κατατάσσεται σήμερα δεύτερη -έστω και με μεγάλη διαφορά από τους πρώτους Κινέζους- όπως επίσης και από τις αραβικές χώρες. «Για τη φετινή χρονιά, έστω και αν λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και της πανδημίας δεν θα δούμε το 100% των δυνατοτήτων του προγράμματος, εκτιμάται ότι θα υπάρχει περαιτέρω, σημαντική αύξηση νέων αγορών από τρίτους επενδυτές, δεδομένου ότι η Ελλάδα έχει ανέβει ακόμη περισσότερο μέσα στην πανδημία ως επενδυτικός προορισμός στην Ευρώπη», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Πόσες «Golden Visa» έχουν δοθεί στην Ελλάδα:

10.951 είναι έως και τον Φεβρουάριο του 2022 οι συνολικές εν ισχύ άδειες διαμονής σε επενδυτές «Golden Visa» (αρχικές και ανανεώσεις)
9.736 (89%) αφορούν αρχικές χορηγήσεις από την αρχή του προγράμματος, το 2013, μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2022
1.215 (ποσοστό 11%) αφορούν ανανεώσεις για το ίδιο διάστημα
2,5 δισ. ευρώ υπολογίζονται μέχρι σήμερα τα συνολικά άμεσα έσοδα από τις αγορές ακινήτων άνω των 250.000 ευρώ

Στην Ευρώπη:

130.000 άτομα τουλάχιστον έχουν επωφεληθεί από το σχετικό πλαίσιο κρατών-μελών της Ε.Ε. για την περίοδο 2011-2019

21,8 δισ. ευρώ υπολογίζονται για το ίδιο διάστημα τα άμεσα έσοδα