Η πανδημία του κορωνοϊού χτυπάει έναν από τους πιο ζωτικούς τομείς της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο τουριστικός τομέας στην Ευρώπη απασχολεί 22,6 εκατομμύρια άτομα, κάτι που αντιστοιχεί στο 11,2% της συνολικής απασχόλησης στην ΕΕ και αντιπροσωπεύει το 9,5% της οικονομίας του μπλοκ, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Μεταφορών (WTTC).
Για την Ισπανία και την Ιταλία, τις δύο χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία στην ΕΕ, η συμβολή του τουρισμού στην οικονομία είναι ακόμη υψηλότερη, καθώς ανέρχεται στο 14% και 13% επί του ΑΕΠ τους αντίστοιχα.
Τα lockdown και οι απαγορεύσεις ταξιδιών εντός και εκτός της Ευρώπης πλήττουν τον τουριστικό τομέα. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η πανδημία θα μειώσει κατά το ήμισυ τα έσοδα των ξενοδοχείων και των εστιατορίων.
Τα ταξιδιωτικά γραφεία θα χάσουν έως και το 70% των κερδών τους, ενώ οι εταιρείες κρουαζιέρας και οι αεροπορικές εταιρείες θα χάσουν έως και το 90%. Στον τουρισμό υπολογίζεται ότι θα χαθούν πάνω από 50 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, και 7 εκατομμύρια από αυτές στην Ευρώπη, σύμφωνα με το WTTC.
Το κύριο πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ξέρει πότε θα ανοίξουν ξανά τα σύνορα. Το πρόβλημα με την επιστροφή στις παραλίες και τον συνωστισμό κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο είναι ότι θα μπορούσε ξαφνικά να αναζωπυρώσει τα κρούσματα. Εξάλλου, ένας παράγοντας ήταν οι χειμερινές διακοπές που βοήθησαν στην εξάπλωση της νόσου.
Στην Ισπανία, η υπουργός Εργασίας Γιολάντα Ντίαζ δημιούργησε ένταση στον τουριστικό τομέα λέγοντας ότι οι ψυχαγωγικές και πολιτιστικές δραστηριότητες δεν θα μπορέσουν να επανεκκινήσουν μέχρι το τέλος του έτους. Στη Γερμανία, ο υπουργός Εξωτερικών Χέικο Μάας προειδοποίησε ότι δεν θα ήταν «υπεύθυνο» να υπάρξει μια «κανονική περίοδος διακοπών αυτό το καλοκαίρι».
Δεδομένης αυτής της διαρκούς αβεβαιότητας σχετικά με τα ταξίδια στο εξωτερικό, υπάρχει πολλή συζήτηση ότι οι διακοπές στο σπίτι μπορεί να είναι το πιο πρακτικό Σχέδιο Β.
«Θα αναπτύξουμε τον εγχώριο τουρισμό. Υπάρχουν πολλά μέρη προς ανακάλυψη. Γιατί? Επειδή ορισμένες περιοχές είναι πιο μολυσμένες από άλλες. Πρέπει να το πουμε όπως είναι. Δεν θα ξανανοίξουν με την ίδια ταχύτητα όπως και οι άλλοι », δήλωσε ο Τιερί Μπρετόν της Γαλλίας, Επίτροπος της Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ.
Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουσέπε Κόντε είπε ότι τα τουριστικά του σχέδια θα είναι να πει στους Ιταλούς να «πάνε διακοπές στην Ιταλία», ανέφεραν τοπικά ΜΜΕ.
Αλλά προς το παρόν, και ακόμη και μετά τις 4 Μαΐου, όταν δηλαδή η Ιταλία θα μειώσει ορισμένους περιορισμούς, οι Ιταλοί δεν επιτρέπεται καν να διασχίσουν περιφερειακά σύνορα.
Η Γαλλία εξετάζει μια παρόμοια προσέγγιση, περιορίζοντας την κίνηση μεταξύ περιφερειών. Το σχέδιο εξόδου της χώρας πρόκειται να ανακοινωθεί στις 28 Απριλίου.
Ενώ οι διακοπές στο σπίτι έχουν νόημα σε πλουσιότερες χώρες με μεγαλύτερους πληθυσμούς, οι μικρότερες χώρες είναι πιο επιφυλακτικές σχετικά με αυτό το μέτρο.
Η Ελλάδα σκέφτεται την είσοδο στη χώρα με ένα «διαβατήριο υγείας» που θα πρέπει να υποδεικνύει ότι οι ταξιδιώτες είτε δεν έχουν κορωνοϊό είτε δεν είναι πλέον μολυσματικοί, με σκοπό να συνεχιστούν οι καλοκαιρινές διακοπές στη χώρα από τον Ιούλιο.
Η Πορτογαλία βασίζει επίσης τις ελπίδες της στον εξωτερικό τουρισμό. Η Αυστρία υιοθετεί μια αμφίπλευρη προσέγγιση: Θα επιτρέψει στους τουρίστες την είσοδο στη χώρα «εάν η χώρα από την οποία προέρχονται διαχειρίζεται καλά την κατάσταση με τον κορωνοϊό, όπως η Γερμανία», δήλωσε η υπουργός Τουρισμού Ελίζαμπεθ Κόστινγκερ.
Σε μια συνάντηση τους τη Δευτέρα, οι υπουργοί τουρισμού της ΕΕ τόνισαν την ανάγκη για μια συνεκτική πολιτική σε θέματα όπως οι αποζημιώσεις για οργανωμένες εκδρομές και ρευστότητα προς τους ταξιδιωτικούς πράκτορες. Συζήτησαν επίσης τη δυνατότητα «τουριστικών διαδρόμων» μεταξύ των κρατών μελών, μια συζήτηση με τη συμμετοχή επιδημιολόγων.
«Έξυπνες λύσεις»
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λέιεν αρχικά συμβούλεψε να μην γίνουν κρατήσεις για τις καλοκαιρινές διακοπές, ενώ στη συνέχεια φάνηκε υπέρ για «έξυπνες λύσεις» που θα επέτρεπαν τις καλοκαιρινές διακοπές, χωρίς ωστόσο να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.
Η Επιτροπή υποσχέθηκε «πιο λεπτομερή καθοδήγηση» σχετικά με τον προγραμματισμό των μεταφορών και των διακοπών «όσο ταχύτερα το επιτρέπουν οι συνθήκες» στον οδικό χάρτη εξόδου που είχε δημοσιεύσει στα μέσα Απριλίου.
Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές του οδικού χάρτη, για τις οποίες δεν υπάρχει ακόμη ημερομηνία, θα στοχεύουν στη διασφάλιση ότι η άρση των lockdown στα εσωτερικά σύνορα των χωρών θα γίνει «με συντονισμένο τρόπο, όταν η επιδημιολογική κατάσταση συγκλίνει επαρκώς και οι κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης εφαρμόζονται ευρέως και υπεύθυνα», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ, που επικαλείται το Politico.
Οι περιορισμοί πρέπει πρώτα να αρθούν μεταξύ περιοχών με συγκρίσιμα ποσοστά μετάδοσης, κάτι που παρακολουθείται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων.
Η αποκατάσταση της κινητικότητας στις χώρες του Σέγκεν, πρέπει να είναι η προτεραιότητα και μόνο στη συνέχεια θα μπορούσε να αρθεί η απαγόρευση και για τα ταξίδια εκτός της ΕΕ, δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ.
Αλλά ακόμη και όταν συμβεί αυτό, είναι αβέβαιο εάν η μηχανή του τουρισμού «ζεσταθεί» γρήγορα: «Πρέπει να υπάρχει πλήρης εμπιστοσύνη από όλες τις αγορές για να ανακάμψει ο τουρισμός», δήλωσε ο Τομ Τζέκινς, διευθύνων σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τουρισμού.
«Οι άνθρωποι πρέπει να αισθάνονται σίγουροι για το ταξίδι πριν ξεκινήσουν να ταξιδεύουν στην Ευρώπη», δήλωσε ο Τζέκινς, τονίζοντας ότι «προς το παρόν δεν είναι σίγουροι να αφήσουν τα σπίτια τους».
Προς το παρόν, οι χώρες της ΕΕ άρουν με αποσπασματικό τρόπο τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς, έτσι ακριβώς όπως τους υιοθέτησαν στην αρχή της πανδημίας, μονομερώς και χαοτικά.
Κοινωνικά αποστασιοποιημένο καλοκαίρι
Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι θα επιτρέπεται στους Ευρωπαίους να ταξιδεύουν στη χώρα τους ή πέρα από τα σύνορα αυτής, οι καλοκαιρινές διακοπές δεν θα μοιάζουν με τίποτα έτσι όπως τις ξέραμε.
Η ανάγκη διατήρησης της κοινωνικής αποστασιοποίησης ώστε να μην φτάσουν τα επίπεδα της επιδημίας σε νέα ρεκόρ, δημιουργώντας έτσι ένα νέο κύμα lockdown από τις κυβερνήσεις στην ουσία σημαίνει ότι τα εστιατόρια, οι παραλίες και οι συναυλιακοί χώροι θα υποδέχονται ένα μικρό «κομμάτι» των πελατών τους.
Η βελγική παραθαλάσσια πόλη της Οστάνδης μελετά πώς να επιτρέψει την πρόσβαση στην παραλία, πιθανώς υιοθετώντας ένα σύστημα με κάρτες διαρκείας μίας ώρας.
Στη νότια περιοχή της Απουλίας της Ιταλίας, η οποία το 2019 υποδέχτηκε 4,2 εκατομμύρια τουρίστες, συμπεριλαμβανομένων 1,2 εκατ. εξωτερικών τουριστών, ένας επιδημιολόγος συμβουλεύει την τοπική κυβέρνηση για το πώς να επιτρέψει στους ντόπιους και τους τουρίστες να απολαύσουν τα κρυστάλλινα γαλάζια νερά της περιοχής χωρίς να υπάρξει κίνδυνος μετάδοσης.
«Είναι περίπλοκο. Στην Ιταλία, η κοινωνικοποίηση έχει ισχυρό και ουσιαστικό ρόλο», δήλωσε ο Pier Luigi Lopalco, καθηγητής υγιεινής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας.
«Η κοινωνική αποστασιοποίηση είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο για τη μείωση της κυκλοφορίας του ιού. Αυτό σημαίνει ότι προφανώς δεν θα είμαστε σε θέση να έχουμε πολυσύχναστες παραλίες όπως το περασμένο καλοκαίρι», είπε.
Ομοίως, τα εστιατόρια, οι κινηματογράφοι και τα θέατρα θα επιτρέπεται να λειτουργούν σύμφωνα με την ίδια αρχή της διατήρησης ασφαλούς απόστασης από τους άλλους.
Επιπλέον, ο καθηγητής ελπίζει ότι οι άνθρωποι θα χρησιμοποιήσουν την ευκαιρία να επισκεφθούν περιοχές όχι τόσο κοινές: «Υπάρχει το παράδοξο ότι έχουμε πολύ πολυσύχναστες παραλίες και όμορφες αγροτικές περιοχές που παραμένουν άδειες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ας προσπαθήσουμε να αυξήσουμε τις ευκαιρίες, για να διανείμουμε τους ανθρώπους σε όλη την επικράτεια».
Ταυτόχρονα, για να αποφευχθεί η εισαγωγή νέων περιπτώσεων κορωνοϊού σε μια περιοχή που μέχρι στιγμής κατάφερνε να περιορίσει τη μετάδοση, οι εισερχόμενοι τουρίστες θα πρέπει να κάνουν τεστ κορωνοϊού πριν ταξιδέψουν στην Απουλία, «για το δικό τους συμφέρον και προς το συμφέρον των ανθρώπων που θα επισκεφθούν» πρόσθεσε.
Η επανεξέταση του «μαζικού» τουρισμού
Ο τουρισμός θα βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου ανάκαμψης της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Επίτροπο για την Εσωτερική Αγορά της ΕΕ, Μπρετόν, ο οποίος δεσμεύτηκε να «διατηρήσει την Ευρώπη ως τον πρώτο προορισμό στον κόσμο για τον τουρισμό, αλλά θα αναπτύξει επίσης ένα νέο χρυσό πρότυπο αναφορικά με ένα καινοτόμο, υπεύθυνο και βιώσιμο τουρισμό».
Ο Μπρετόν θα ήθελε να διαθέσει το ένα πέμπτο των χρημάτων επανεκκίνησης της οικονομίας της ΕΕ, τα οποία αφορούν το 10% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ευρώπης, για τον τομέα του τουρισμού.
«Το τουριστικό οικοσύστημα … το οποίο περιλαμβάνει ταξιδιωτικά γραφεία, αλλά και εστιατόρια, αεροπορικές εταιρείες και κρουαζιέρες … πρέπει να είναι μακράν εκείνο που πρέπει να επωφεληθεί στον μεγαλύτερο αριθμό, σίγουρα πάνω από το 20 τοις εκατό», είπε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Από τις περίπου 3 εκατομμύρια τουριστικές επιχειρήσεις της Ευρώπης, το 90% είναι μικρές εταιρείες, συχνά με μια χούφτα εργαζόμενους, ενώ βασίζονται και σε εποχιακούς εργαζόμενους.
«Ένα σημαντικό μέρος των θέσεων εργασίας στον τουρισμό είναι προσωρινές, τόσο η κοινωνική όσο και η οικονομική κατάσταση είναι πολύ ανησυχητική. Γι ‘αυτό απαιτείται γρήγορη και μαζική υποστήριξη του τομέα», δήλωσε η Καρίμα Ντέλι, πρόεδρος της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού και ευρωβουλευτής των Πρασίνων.
Πολλές κυβερνήσεις εξετάζουν το ενδεχόμενο διάσωσης αεροπορικών εταιρειών, των οποίων τα κέρδη έχουν στεγνώσει ως αποτέλεσμα των lockdown. Για όσους υποστηρίζουν ότι δεν υφίσταται τουρισμός χωρίς αεροπλάνα, το bail out είναι μια σοφή επιλογή, αναφέρει το Politico.
«Θα υπάρχουν λιγότερες διαδρομές που θα συνδέουν τη Βόρεια με τη Νότια Ευρώπη για διακοπές, με αποτέλεσμα ο τουρισμός να υποφέρει και από τη μερική συνδεσιμότητα των χωρών», δήλωσε ο Λούκα Πατανέ, πρόεδρος του Confturismo, ένα ιταλικό λόμπι τουρισμού και πρόεδρος της Blue Panorama Airlines. Πιστεύει ότι η ανάκαμψη πρέπει να ξεκινά από τις αεροπορικές εταιρείες.
«Τα αεροπλάνα δεν μπορούν να ταξιδεύουν με το ένα τρίτο των επιβατών, αλλιώς σε μια τέτοια περίπτωση τα εισητήρια θα κοστίζουν τρεις με τέσσερις φορές περισσότερο, και ως εκ τούτου το μοντέλο του τουρισμού που έχουμε δει μέχρι τώρα στην Ευρώπη δεν θα ήταν βιώσιμο» πρόσθεσε.
Όμως, το ενδεχόμενο να μείνουν τα αεροπλάνα σε ακινησία, οδηγεί άλλους να αμφισβητήσουν το μοντέλο μαζικού τουρισμού μας.
«Αυτή η κρίση είναι δραματική. Πρέπει να μάθουμε από τα λάθη μας και να αντιμετωπίσουμε τις περιβαλλοντικές και υγειονομικές προκλήσεις αυτού του νέου αιώνα, για να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε στους πολίτες ελκυστικούς τρόπους ταξιδιού», δήλωσε.
«Δεν μπορούμε να προωθήσουμε το ίδιο μοντέλο. Δεν είναι δυνατό τώρα» κατέληξε.