Όταν ο Κάρλος Μορένο θέλει να προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις του υπερτουρισμού στο αστικό και φυσικό περιβάλλον αναφέρεται συχνά στην επίσκεψή του στο Ακαπούλκο του Μεξικό.
«Στην επίσκεψή μου στο Ακαπούλκο, είπα στις αρχές ότι δεν πρέπει να χτίζουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και ογκώδεις υποδομές τουρισμού και μου απαντούσαν ότι δεν καταλαβαίνω πόσο σημαντικός είναι ο τουρισμός για την περιοχή τους» περιγράφει. Λίγες ημέρες μετά την επίσκεψή του, το θέρετρο χτύπησε πρωτόγνωρος τυφώνας που προκάλεσε ζημιές εκατομμυρίων δολαρίων στις τουριστικές υποδομές.
Από αυτό το σημείο ξεκίνησε η συζήτησή μας με τον διεθνούς φήμης αρχιτέκτονα στο περιθώριο του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου του ΤΜΕΔΕ με τίτλο: “Redefining the Future Horizons: Σχεδιάζοντας τις βιώσιμες στρατηγικές του αύριο”, όπου ο Κάρλος Μορένο συμμετείχε ως ομιλητής. Τον ρώτησα αν θα συμβούλευε κάτι ανάλογο και στην Ελλάδα, που επίσης εξαρτάται σημαντικά από τον τουρισμό.
«Η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής είναι απολύτως η ίδια και για την Ελλάδα», απάντησε. «Έφτασα στην Αθήνα το βράδυ της Πέμπτης (σημ. της προηγούμενης εβδομάδας), η θερμοκρασία την νύχτα ήταν πάνω από 30ºC και την ημέρα πάνω από 40ºC . Η πραγματική αίσθηση ήταν πάνω από 45ºC. Είναι αδύνατο να διατηρήσουμε το ίδιο μοντέλο τουρισμού, όταν η κλιματική αλλαγή μεταμορφώνει τις συνθήκες που ζούμε. Πρέπει να αλλάξουμε αυτό το είδος τουρισμού πριν να είναι πολύ αργά.»
Ο διεθνούς φήμης αρχιτέκτονας Κάρλος Μορένο αποτελεί εμβληματική προσωπικότητα στον παγκόσμιο χώρο του αστικού σχεδιασμού. Εμπνευστής της ιδέας για την «πόλη των 15 λεπτών», βλέπει σήμερα το όραμά του για πιο βιώσιμες και ισότιμες πόλεις να υιοθετείται από μεγαλουπόλεις όπως το Παρίσι, η Ρώμη, η Μελβούρνη και η Βαρκελώνη.
Το όραμά του προβλέπει την ανάπτυξη μικρών διασυνδεδεμένων αστικών κοινοτήτων όπου οι περισσότερες μετακινήσεις θα γίνονται με τα πόδια ή με ποδήλατο και όπου οι κάτοικοι δε θα βιώνουν κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό.
Κάτι ανάλογο προτείνει και για τις περιοχές που ελκύουν μαζικό τουρισμό, όπως η Αθήνα ή τα ελληνικά νησιά. «Πρέπει να αποκεντρώσουμε τον τουρισμό» μας εξήγησε. «Δεν είναι πλέον δυνατόν να συνεχίσουμε να χτίζουμε μεγάλα ξενοδοχεία, μεγάλες υποδομές για τη φιλοξενία χιλιάδων ανθρώπων στο ίδιο μέρος. Δεν είναι πλέον δυνατόν να συνεχίσουμε να προσφέρουμε προϊόντα, για παράδειγμα τρόφιμα, που τα εισάγουμε από άλλες χώρες, πρέπει να χρησιμοποιούμε περισσότερα τοπικά προϊόντα.
Επίσης, πρέπει να αλλάξει το επιχειρηματικό μοντέλο των τοπικών καταστημάτων. Για παράδειγμα, βρήκα σε καταστήματα της Αθήνας σουβενίρ που προέρχονται από την Κίνα, επειδή είναι πολύ φτηνά. Όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα νέο τουριστικό ρεύμα που θα βασίζεται στον αειφόρο τουρισμό.
Η βιωσιμότητα δεν είναι αφορά μόνο στη μείωση των εκπομπών ρύπων. Είναι και η μείωση των αποστάσεων, η ανάπτυξη τοπικών θέσεων εργασίας, η προσφορά καλύτερης ποιότητας ζωής στους ανθρώπους που ζούνε και εργάζονται στις τουριστικές υπηρεσίες.
Ίσως, επίσης, μπορούμε να αναπτύξουμε νέες δραστηριότητες, για παράδειγμα, με τους ψηφιακούς χάρτες, την ψηφιακή χαρτογράφηση να αναβιώσουμε διαφορετικές περιοχές.
Οι τουρίστες που έρχονται στην Αθήνα πηγαίνουν όλοι στα ίδια μέρη: Ακρόπολη, Πλάκα για φαγητό και στο μουσείο της Ακρόπολης. Πρέπει να αναζωογονήσουμε και άλλες περιοχές της πόλης. Πρέπει να παρουσιάσουμε νέα αφηγήματα, να αξιοποιήσουμε ιστορικές και φιλοσοφικές αναφορές. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να προωθήσουμε έναν «τουρισμό μάθησης» που θα ακολουθεί τα βήματα του Σωκράτη και άλλων Αθηναίων φιλοσόφων.
Το “δράμα” της Αθήνας είναι το ίδιο με αυτό της Βαρκελώνης και της Βενετίας. Οι τουρίστες πηγαίνουν για λίγες ώρες, επισκέπτονται τα ίδια μέρη για να βγάλουν μια φωτογραφία για το Instagram και μετά φεύγουν. Πρέπει να το αλλάξουμε αυτό γιατί δεν είναι βιώσιμο. Θα είναι αδύνατο να διατηρήσουμε αυτό το μοντέλο τουρισμού τις επόμενες δεκαετίες.»
«Ψήφος εμπιστοσύνης» στον Χάρη Δούκα
Τις σκέψεις αυτές ο Κάρλος Μορένο τις έχει μοιραστεί με τον δήμαρχο της Αθήνας Χάρη Δούκα, με τον οποίο συναντήθηκε πρόσφατα στο Παρίσι. «Γνωρίζω καλά τον δήμαρχο Δούκα. Έχω πολύ καλή επαφή μαζί του. Είναι δεσμευμένος και κατηρτισμένος» μας είπε. Τον ρωτήσαμε αν πιστεύει ότι είναι εφικτός ο στόχος του Χ. Δούκα να μειώσει την αίσθηση της θερμοκρασίας στην ελληνική πρωτεύουσα.
«Είναι ένα πολύ περίπλοκο ζήτημα. Σε γενικές γραμμές σήμερα σε όλο τον κόσμο, η κλιματική αλλαγή είναι μη αναστρέψιμη. Το μόνο ερώτημα είναι πώς θα μπορούσαμε να μειώσουμε τον αντίκτυπο, πώς θα μπορούσαμε να μετριάσουμε την αίσθηση που προκαλεί.
Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να αλλάξουμε την αστική ανάπτυξη, να περιορίσουμε το ρόλο των αυτοκινήτων και την κυριαρχία των οχημάτων στον δημόσιο χώρο, πρέπει να φτιάξουμε περισσότερους χώρους για πεζούς. Οι πεζοδρομήσεις είναι αντιδημοφιλείς, αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή. Πρέπει να είμαστε αποφασισμένοι. Πρέπει να παράγουμε περισσότερους δημόσιους χώρους με πράσινο και νερό. Πρέπει να αναπτύξουμε περισσότερα αστικά δάση.
Χθες στο Παρίσι εγκαινιάσαμε το νέο αστικό δάσος στην πλατεία Καταλονίας. Η πλατεία Καταλονίας, πίσω από το Μον Παρνές, είχε χτιστεί από τον πολύ διάσημο αρχιτέκτονα Ricardo Bofill με ένα πολύ ωραίο αρχιτεκτονικό σχέδιο. Ήταν, όμως, φτιαγμένο με επίκεντρο τα αυτοκίνητα, ήταν ο σχεδιασμός του 20ου αιώνα, για μια πόλη όπου κυριαρχούσαν τα αυτοκίνητα. Η δήμαρχος του Παρισιού αποφάσισε, παρά τις ισχυρές αντιδράσεις, να μετατρέψει τον χώρο σε αστικό δάσος.
Κάποιες φορές πρέπει να προχωρούμε ακόμα και σε κατεδαφίσεις προκειμένου να φτιάξουμε νέους ανοιχτούς χώρους, παρότι τέτοιες αποφάσεις δεν είναι δημοφιλείς.»
*Κεντρική φωτογραφία: Κάρλος Μορένο, ο θεωρητικός της «πόλης των 15 λεπτών», credit: Νίκη Πατεράκη
Διαβάστε ακόμη
«Απόβαση» του Γ. Προκοπίου στο project του Ελληνικού – Τι σηματοδοτεί η συμφωνία με τη Lamda
Κάρλος Μορένο: Η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει το μοντέλο του τουρισμού της (pics)
Ξεκινά η «μάχη» για τη νέα εποχή του ΣΕΒ-Σπύρος Θεοδωρόπουλος vs Ιουλίας Τσέτη
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ