Την έκταση του φαινομένου της κακοποίησης μέσω προσωπικών φωτογραφιών (Intimate Image Abuse), που συχνά αποκαλείται και «εκδικητικό πορνό» (Revenge Porn), με σχεδόν έναν στους δυο (49%) να αναφέρει ότι είτε έχει υποστεί (2,99%), είτε γνωρίζει κάποιον που έχει υποστεί αυτήν τη μορφή διαδικτυακής κακοποίησης αναδεικνύουν τα ευρήματα για την Ελλάδα από την Kaspersky. Αυτή είναι μία από τις μεγαλύτερες σχετικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί ποτέ, με τη συμμετοχή 9.033 ατόμων από 12 χώρες. Από την Ελλάδα, συμμετείχαν συνολικά 502 άτομα.
Η κακοποίηση μέσω φωτογραφιών παρατηρείται πιο συχνά στις νεότερες γενιές, με το 63,38% των νέων 16-24 ετών και το 68,14% των ατόμων 25-34 ετών να έχουν βιώσει ή να γνωρίζουν κάποιον που έχει πέσει θύμα.
«Η έρευνά μας υπογραμμίζει την αυξανόμενη κανονικοποίηση ενός κρίσιμου κοινωνικού ζητήματος: το κοινό, ειδικά τα νεότερα άτομα, μοιράζονται όλο και συχνότερα προσωπικές τους φωτογραφίες, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες», αναφέρει ο Βασίλης Βλάχος, Channel Manager της Kaspersky για Ελλάδα και Κύπρο. «Τα τελευταία 25 χρόνια, η τεχνολογία κατέστησε δυνατή τη λήψη και την κοινοποίηση τέτοιων φωτογραφιών, ενώ ταυτόχρονα καταγράφηκαν σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά και τη στάση απέναντι στις διαδικτυακές γνωριμίες, με την πρακτική διαμοιρασμού προσωπικών φωτογραφιών να γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Η επίγνωση των σχετικών κινδύνων επιτρέπει στους χρήστες να προχωρούν σε πιο συνειδητές επιλογές στον ψηφιακό χώρο».
Παρότι η κοινοποίηση ευαίσθητων φωτογραφιών αποτελεί μια διαδεδομένη πρακτική, μόλις το 28,29% όσων μοιράστηκαν μια φωτογραφία ζήτησαν τη διαγραφή της από τη συσκευή κάποιου άλλου, υποδεικνύοντας ανησυχητική έλλειψη επίγνωσης σχετικά με τις πιθανές συνέπειες του διαμοιρασμού ευαίσθητων φωτογραφιών. Η μελέτη αναδεικνύει, επίσης, τη διαδεδομένη τάση να ενοχοποιείται συχνά το θύμα (victim blaming) με πάνω από τους μισούς (55,38%) συνολικά ερωτηθέντες να συμφωνούν* ότι όταν κανείς μοιράζεται μια ευαίσθητη φωτογραφία φέρει ευθύνη στην περίπτωση που καταλήξει σε λάθος χέρια.
Οι άντρες και οι γυναίκες προσεγγίζουν διαφορετικά το ζήτημα της κοινοποίησης προσωπικών φωτογραφιών. Σύμφωνα με τα δεδομένα, το 26,61% των αντρών παραδέχθηκε πως έχει αποθηκευμένο στο κινητό του γυμνό υλικό που έχει λάβει, με το ποσοστό αυτό να ανέρχεται σε μόλις 12,6% για τις γυναίκες. Το 11,29% των αντρών του δείγματος παραδέχθηκε πως έχει μοιραστεί με τρίτους προσωπικές φωτογραφίες που έχει λάβει χωρίς συναίνεση, ενώ το 16,53% των αντρών δήλωσε πως έχει μοιραστεί προσωπική φωτογραφία του εαυτού του με άτομο που δεν έχει γνωρίσει ποτέ από κοντά. Έντονη είναι η διαφορά και στο επίπεδο των αντιλήψεων σχετικά με τις προσωπικές φωτογραφίες, με το 62,1% των αντρών να θεωρεί πως είναι ευθύνη του ατόμου που τράβηξε τις φωτογραφίες αν αυτές καταλήξουν σε λάθος χέρια, ενώ η συγκεκριμένη πρόταση βρήκε σύμφωνο το 48,82% των γυναικών. Αντίστοιχα, το 39,52% των αντρών δήλωσε σύμφωνο με τη φράση «όταν μια φωτογραφία έχει σταλεί, ανήκει πλέον στον παραλήπτη», με το ποσοστό αυτό να είναι 26,77% για τις γυναίκες.
Η Sophie Mortimer, υπεύθυνη γραμμής βοήθειας για το Revenge Porn στο SWGfL, σχολίασε: «Η κακοποίηση μέσω προσωπικών φωτογραφιών παραμένει μια διαρκής πρόκληση, με τη συγκεκριμένη μελέτη να αναδεικνύει το σημείο που πρέπει να εστιάσουμε: ήρθε η ώρα να πραγματοποιήσουμε μια ευρύτερη συζήτηση για τη σημασία της συναίνεσης, να ενισχύσουμε τις γνώσεις των χρηστών για την ασφάλεια στο διαδίκτυο και να καταστήσουμε σαφές ότι για την κακοποίηση μέσω της έκθεσης προσωπικών φωτογραφιών ευθύνονται αποκλειστικά οι θύτες».
Συμβουλές για να παραμείνετε ασφαλείς:
- Σκεφτείτε πριν δημοσιεύσετε. Λάβετε υπόψη σας με ποιους μοιράζεστε τα δεδομένα σας και πότε. Να σκέφτεστε πάντα ότι το περιεχόμενο που μοιράζεστε στο διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άλλους.
- Κατανοήστε ποιες πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων είναι ασφαλείς και έχουν κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο.
- Εάν πιστεύετε ότι είστε θύμα μη συναινετικής κοινοποίησης προσωπικών φωτογραφιών, κρατήστε αποδεικτικά στοιχεία και αναφέρετέ τα στην αστυνομία και στις πλατφόρμες που θεωρείτε ότι βρίσκονται τα δεδομένα σας.
- Ελέγχετε πάντα τις ρυθμίσεις αδειών στις εφαρμογές που χρησιμοποιείτε, για να ελαχιστοποιήσετε την πιθανότητα κοινής χρήσης ή αποθήκευσης των δεδομένων σας από τρίτα μέρη –και πέρα από αυτό– εν αγνοία σας.
- Χρησιμοποιήστε μια αξιόπιστη λύση ασφαλείας όπως το Kaspersky Password Manager για να δημιουργήσετε και να ασφαλίσετε μοναδικούς κωδικούς πρόσβασης για κάθε λογαριασμό και αντισταθείτε στον πειρασμό να επαναχρησιμοποιήσετε τον ίδιο κωδικό για πολλές χρήσεις.
- Χρησιμοποιήστε το StopNCII.org, ένα παγκόσμιο διαδικτυακό εργαλείο για να προστατεύσετε τις προσωπικές εικόνες από το να μοιράζονται διαδικτυακά σε ορισμένες από τις πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες πλατφόρμες σε όλο τον κόσμο.