Σωτήρια μπορεί να αποδειχθεί η έγκαιρη διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας γόνατος, μιας πάθησης που επηρεάζει πάνω από τα δύο τρίτα των γυναικών ηλικίας άνω των 60 ετών και που μπορεί να οδηγήσει τους πάσχοντες στο χειρουργικό τραπέζι.
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας που είχε παρουσιαστεί σε συνέδριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Ορθοπεδικών Χειρουργών (AAOS), τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των ασθενών που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος, γεγονός που αποδόθηκε τόσο στην αποτελεσματικότητά της, όσο, όμως, και στην έλλειψη εφαρμογής μη επεμβατικών στρατηγικών που θα πρέπει πάντα να προηγούνται μιας χειρουργικής αποκατάστασης.
Ο πόνος ιδιαίτερα κατά την κάμψη και έκταση της άρθρωσης του γόνατος, η πρωινή δυσκαμψία που διαρκεί όμως μόνο λίγα λεπτά της ώρας, το οίδημα, η ύπαρξη τριγμών κατά την κίνηση, αποτελούν τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια που υποδεικνύουν τη μη φυσιολογική λειτουργία της άρθρωσης, τα οποία θα πρέπει να κινητοποιήσουν τον πάσχοντα να αναζητήσει ιατρική συμβουλή.
«Το γόνατο είναι από τις σημαντικότερες αρθρώσεις του σώματος, η οποία μεταφέρει μεγάλο βάρος. Η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από τη φθορά του χόνδρου που καλύπτει τα οστά της άρθρωσης, ο ρόλος του οποίου είναι η ομαλή, με ελάχιστη τριβή, κίνηση των αρθρικών επιφανειών και η παράλληλη απορρόφηση των κραδασμών.
Το πάχος του κυμαίνεται από 2-4 χιλιοστά το οποίο, όμως, με την πάροδο του χρόνου φθείρεται. Η ανάβαση σκαλιών, η άσκηση, ακόμα και το περπάτημα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επώδυνο για τους ασθενείς, οι οποίοι, πέρα από πόνο, πρήξιμο λόγω συσσώρευσης υγρού και δυσκαμψία, παρουσιάζουν οστικής προέλευσης διόγκωση της άρθρωσης (οστεόφυτα), ενώ σε προχωρημένο στάδιο υποφέρουν και από παραμόρφωσή της», μας εξηγεί ο φυσιοθεραπευτής – χειροθεραπευτής κ. Γιώργος Κακαβάς του Fysiotek Sports and Spine Lab (www.fysiotek.gr).
Πρόσφατη έρευνα από το Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογίας αποκάλυψε ότι το γυναικείο φύλο, η ηλικία άνω των 50 ετών, η παχυσαρκία και το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την οστεοαρθρίτιδα του γόνατος. Παρότι ο μηχανισμός με τον οποίο το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης αποτελεί παράγοντα κινδύνου δεν είναι γνωστός, ενδεχομένως να σχετίζεται με την έλλειψη γνώσεων για την πρόληψη της πάθησης, αλλά και με την επαναλαμβανόμενη καταπόνηση των γονάτων που επιβάλλει το επάγγελμα των εν δυνάμει ασθενών, που συχνά είναι χειρωνακτικές εργασίες.
Η θεραπεία της πάθησης εξαρτάται από τη σοβαρότητά της, από το στάδιο, δηλαδή, που θα διαγνωσθεί. Οι στόχοι της θεραπείας σε κάθε περίπτωση είναι η μείωση του αρθρικού πόνου και της δυσκαμψίας, με ταυτόχρονη διατήρηση της λειτουργίας και της κινητικότητας της άρθρωσης.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής δύνανται να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας, σπουδαιότερη των οποίων είναι η απώλεια βάρους, η οποία μπορεί να αποτρέψει ταυτόχρονα την περαιτέρω βλάβη της άρθρωσης. Δεδομένου ότι σε κάθε βήμα τα γόνατα εκθέτονται σε δυνάμεις ίσες με τρεις έως πέντε φορές το σωματικό βάρος, η απώλεια ακόμα και 5 κιλών μπορεί να προκαλέσει μια αισθητή διαφορά στην ένταση του πόνου.
Η άσκηση επίσης αποτελεί ένα μέσο μείωσης του πόνου που προκαλεί η πάθηση, ιδιαίτερα όταν σ’ αυτή εντάσσονται ασκήσεις χαμηλής έντασης. Ιδανική θεωρείται η κολύμβηση, καθώς η άνωση δεν καταπονεί σχεδόν καθόλου την άρθρωση. Πέραν της μείωσης του πόνου, η άσκηση αυξάνει την κίνηση και την ευελιξία, ενισχύει τους μυς που στηρίζουν την άρθρωση και παράλληλα βοηθά στη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους.
Υπάρχουν επίσης απλές πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν στο σπίτι για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, οι οποίες περιλαμβάνουν την εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων καθώς η θερμότητα ανακουφίζει τη δυσκαμψία, ή την εφαρμογή κρύων επιθεμάτων που απαλύνουν τον πόνο. Η χρήση ιατρικών βοηθημάτων στήριξης, όπως π.χ. τα μπαστούνια, μπορούν να μειώσουν το βάρος που υποχρεώνεται να υποστηρίξει το γόνατο και συνεπώς τον πόνο που νοιώθει ο ασθενής. Τέλος, τα αναλγητικά αποτελούν άλλη μια διαθέσιμη λύση για την ανακούφιση του άλγους. Όλα όμως αυτά αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και όχι της αιτίας που τα προκαλεί.
Προκειμένου όμως οι ασθενείς να καταφεύγουν στη λήψη φαρμάκων για να απαλύνουν τον πόνο τους, τα οποία προκαλούν συχνά παρενέργειες ιδιαίτερα όταν αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα που πιθανόν να λαμβάνει ο ασθενής για άλλες παθήσεις, ή να οδηγούνται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος υπάρχει μια ενδιάμεση λύση, η οποία είναι διαθέσιμη τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας.
«Πρόκειται για μια νέα φυσιοθεραπευτική μέθοδο που βασίζεται στο συνδυασμό μηχανημάτων τελευταίας τεχνολογίας από την Αμερική που αξιολογούν και θεραπεύουν προβλήματα των αρθρώσεων με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας σε συνδυασμό με προγράμματα αποκατάστασης και ασκήσεων, ειδικών για κάθε ασθενή, που επιτυγχάνουν τη σταθεροποίηση του θεραπευτικού αποτελέσματος και συνεπώς δεν απαιτούνται επαναληπτικές συνεδρίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Η μέθοδος fysiotek είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Αμερική καθώς υπάρχει αυστηρότερη νομοθεσία σχετικά με τη χορήγηση φαρμάκων συγκριτικά με την Ευρώπη. Εστιάζοντας στο αίτιο και όχι στο σύμπτωμα, η μέθοδος έχει βοηθήσει εκατοντάδες ασθενείς να επανακτήσουν την υγεία τους, χωρίς φάρμακα και πολυδάπανες επεμβάσεις», καταλήγει ο κ. Κακαβάς.