Του Κωστή Πλάντζου
Ένα στα 10.000 ευρώ που χρεώθηκαν σε ελληνικές πιστωτικές κάρτες κατά το α΄εξάμηνο του 2016 ήταν προϊόν απάτης σε βάρος των κατόχων των καρτών, σύμφωνα με τα στοιχεία εκθέσεως που δημοσιοποίησε χθες η Τράπεζα της Ελλάδος, γεγονός που δείχνει ότι εκτός από οφέλη, η επέκταση της χρήσης του πλαστικού χρήματος εγκυμονεί και κινδύνους.
Επί συνόλου πληρωμών 26,2 δισ. που πραγματοποιήθηκαν στο α΄αξάμηνο πέρυσι με πάσης φύσεως κάρτες, τα 2,6 εκατ. ευρώ διαπιστώθηκε πως ήταν χρεώσεις-απάτη. Το ποσό και το ποσοστό αυτό πάντως μπορεί να θεωρηθεί και χαμηλό, αν συγκριθεί με τα πλαστά τραπεζογραμμάτια ευρώ που εντοπίστηκαν την αντίστοιχη περίοδο στο σύνολο της Ευρωζωνης: τα πλαστά χαρτονομίσματα των 50 ευρώ (που αποτελούν τα μισά από όσα εντοπίζονται) ανήλθαν σε αξία 75 εκατ. ευρώ, ενώ προ διμήνου εντοπίστηκαν από επιχείρηση της αστυνομίας στη Βουλγαρία πλαστά 500ευρα αξίας 13 εκατ. ευρώ, πριν κοπούν και κυκλοφορήσουν στην αγορά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της εξαμηνιαίας Επισκόπησης του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος:
– με τη συμπλήρωση ενός έτους από τη νομοθέτηση του πλαισίου για τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων και τη χρήση μετρητών (και σε συνέχεια της σημαντικής αύξησης κατά 11,26% του αριθμού των καρτών πληρωμών που καταγράφηκε το β΄ εξάμηνο του 2015) ο συνολικός αριθμός των καρτών πληρωμών αυξήθηκε περαιτέρω το α΄ εξάμηνο του 2016 κατά 440.000 (+3%) και ανήλθε σε 14,6 εκατ. κάρτες.
Η αύξηση καταγράφεται κυρίως στις χρεωστικές, καθώς εκδόθηκαν επιπλέον 385.000 κάρτες (+3% σε 6 μήνες) και στο τέλος του α΄ εξαμήνου του 2016 αποτελούσαν το 81% του συνόλου, έναντι 19% των πιστωτικών καρτών
– Παρά την αύξηση του αριθμού των καρτών πληρωμών το α΄ εξάμηνο του 2016 όμως, η συνολική αξία των συναλλαγών μειώθηκε κατά 7%. Καταγράφηκαν 233 εκατ. συναλλαγές σε 6 μήνες, συνολικής αξίας 26,2 δισ. ευρώ. Ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά ενεργή κάρτα υπολογίζεται σε 16 συναλλαγές, αλλά η μέση αξία συναλλαγών ανά κάρτα μειώθηκε σε 1.781 ευρώ (-10%) σε σχέση με το τέλος του 2015. Ειδικά στις χρεωστικές, η μέση χρέωση ανά κάρτα στο α΄εξάμηνο 2016 ανήλθε σε 1.991 ευρώ, με μέση αξία χρέωσης ανά συναλλαγή στα 121 ευρώ (112 ευρώ για το σύνολο όλων των καρτών).
– Ο δείκτης απάτης, κυμαίνεται σε ποσοστό 0,01% και για το α΄ εξάμηνο του 2016, αναλογεί σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 10 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών. Αλλά και σε όρους περιστατικών απάτης, αναλογεί σε μία συναλλαγή απάτης ανά 8 χιλιάδες συναλλαγές (29.673 κρούσματα επί συνόλου 233.192.850 συναλλαγών).
Η επιμέρους ανάλυση της απάτης ανά τύπο συναλλαγής με κάρτες πληρωμών, όπως α) συναλλαγές σε τερματικά ΑΤΜ, β) πληρωμές σε τερματικά POS και γ) εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς την φυσική παρουσία της κάρτας (card not present) καταδεικνύει ότι το υψηλότερο ποσοστό απάτης εκδηλώνεται στις εξ αποστάσεως συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ταχυδρομείου/τηλεφώνου.
Περαιτέρω ανάλυση της εξ αποστάσεως απάτης υποδεικνύει ότι στην πλειονότητα των περιστατικών έχουν εμπλακεί ελληνικές κάρτες πληρωμών που αφορούν τη διαδικτυακή αγορά προϊόντων από εμπόρους του εξωτερικού.
Σε αντίθεση με την ελληνική αγορά, όπου οι φορείς παροχής υπηρεσιών πληρωμών έχουν υλοποιήσει σε ευρεία έκταση το διεθνές τεχνικό πρότυπο ασφαλών συναλλαγών 3D Secure, με αποτέλεσμα τη διατήρηση χαμηλού επιπέδου διαδικτυακής κυρίως απάτης στις εγχώριες συναλλαγές, η μη χρήση της τεχνολογίας αυτής από φορείς παροχής υπηρεσιών πληρωμών του εξωτερικού συνεπάγεται υψηλότερα ποσοστά απάτης στις διασυνοριακές συναλλαγές με κάρτες πληρωμών Ελλήνων κατόχων.
Κρούσματα απάτης παρατηρείται και στις συναλλαγές με φυσική παρουσία της κάρτας σε τερματικά ΑΤΜ και POS, αλλά καταγράφουν μείωση της αξίας τους κατά 13% και 4%,αντίστοιχα.
Αυτό δείχνει πάντως πως είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει καλύτερη ενημέρωση προς τους κατόχους καρτών ως προς τις βέλτιστες πρακτικές ασφάλειας στη χρήση των καρτών, με έμφαση στις περιπτώσεις αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών μέσω διαδικτύου.