Σε σύντομο ανέκδοτο με δύο λέξεις εξελίσσεται πλέον η «λίστα μεγαλοοφειλετών» με χρέη πάνω από 140 δισ. ευρώ σε ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ, η οποία ξεκίνησε ως μνημονιακή υποχρέωση πριν από μία δεκαετία, αλλά έχει οδηγήσει σε μια θλιβερή επανάληψη ονομάτων και οφειλών άνευ πρακτικής αξίας, χωρίς ποτέ το Δημόσιο να εισπράττει τίποτε από αυτά.

Το μέτρο στόχευε αρχικά στην αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης, κινητοποιώντας όσους χρωστούν να πληρώσουν για να αποφύγουν τη δημόσια διαπόμπευση, την κοινωνική κατακραυγή και τον εξοβελισμό τους από κάθε οικονομική δραστηριότητα.

Στην πράξη όμως έχει απαξιωθεί και ουσιαστικά ακυρώθηκε. Αυτό φάνηκε και στην τελευταία δημοσιοποίηση στοιχείων μεγαλοοφειλετών που έγινε στις αρχές Αυγούστου από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.

Τι έχει τελικά συμβεί; Λόγω της υπερσυσσώρευσης ονομάτων και οφειλών στους καταλόγους αυτούς (με πάνω από 27.000 ΑΦΜ σε πάνω από 1.000 σελίδες) ο επιχειρηματικός κόσμος αλλά και οι απλοί πολίτες αδυνατούν να διαβάσουν τους πίνακες και να ξεχωρίσουν ποιοι είναι οι οικονομικά «νεκροί», από δεκαετίες ήδη, και ποιοι οι οικονομικά ενεργοί και δραστήριοι επιχειρηματίες ή φοροπαραβάτες στους οποίους πρέπει να εστιάσουν, ώστε να προφυλαχθούν και οι ίδιοι, αποφεύγοντας τις δοσοληψίες μαζί τους και απομονώνοντάς τους από συνεργάτες ή προμηθευτές.

Το πρόβλημα διαπιστώνουν πλέον όλο και περισσότεροι στο υπουργείο Οικονομικών, που βλέπουν ότι η απειλή της δημόσιας διαπόμπευσης μέσω της λίστας αυτής, που τακτικά ανακοινώνεται, δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για όσους αφήνουν απλήρωτα χρέη πάνω από 150.000 ευρώ – που ήταν και εξαρχής ο στόχος του εγχειρήματος.

Αντιθέτως, όπως δόθηκαν τα στοιχεία στη δημοσιότητα (σε πίνακες χωρίς αλφαβητική κατάταξη με πολυσέλιδα αρχεία pdf) ακόμα και στο ΓΕΜΗ αν θέλει να ψάξει μια επιχείρηση που ενδιαφέρεται να γνωρίζει μήπως συνεργάζεται εν αγνοία της με «κακόφημους» οφειλέτες, θα πέσει πάνω σε απενεργοποιημένα ή κενά μητρώα, που δεν διαφωτίζουν πρακτικά κανέναν.

Αέρας κοπανιστός 70-80 δισ.

Αν και ελάχιστους μεγαλοοφειλέτες φαίνεται να κινητοποίησε ώστε να ενταχθούν σε ρύθμιση και να αποφύγουν την κατακραυγή, η άνευ πρακτικού αποτελέσματος ανάρτηση της «λίστας της ντροπής» φαίνεται ότι θα παίξει καταλυτικό ρόλο, προκειμένου να ανασχεδιαστεί όλο το μέτρο.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «business stories», στο οικονομικό επιτελείο κερδίζει έδαφος πλέον η σκέψη πως είναι ανάγκη να χωριστεί η ήρα από το στάρι στον κυκεώνα των 150 δισ. ευρώ των ανείσπρακτων οφειλών που λιμνάζουν στην ΑΑΔΕ και στο Κέντρο Είσπραξης Φορολογικών Οφειλών (ΚΕΑΟ). Και ο στόχος είναι να υπάρξει ουσιαστικός εξορθολογισμός και αποτελεσματικός αναπροσανατολισμός της επιδίωξης είσπραξης των δισεκατομμυρίων των οφειλών που συνωστίζονται στα ντουλάπια και στα πληροφοριακά συστήματα των υπηρεσιών από δεκαετίες.

Μια τέτοια εξέλιξη, λένε τώρα στην πλατεία Συντάγματος, θα επιφέρει εξυγίανση του χαρτοφυλακίου των προς είσπραξη οφειλών, που θα επιτρέψει καλύτερη αξιοποίηση του εισπρακτικού μηχανισμού, απαλλάσσοντάς τον από βάρη, ευθύνες και (ευθυνο)φοβίες που τον εμποδίζουν να κινηθεί αποτελεσματικά.

Τι συμβαίνει σήμερα;

■ Από τα 142 δισ. «προς είσπραξιν» από τα επίμαχα 27.007 ΑΦΜ μεγαλοοφειλετών (επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα), τα 70 δισ. ευρώ αποτελούν προσαυξήσεις και μόνο! Το 50% δηλαδή είναι… τόκοι υπερημερίας που προστίθενται αενάως, όσο περνούν τα χρόνια.

■ Παράλληλα, πάνω από 20 δισ. από τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο υπολογίζεται ότι έχουν τεθεί σε προσωρινή αναστολή επιδίωξης είσπραξης, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία που δεν επιτρέπει μεν τη διαγραφή τους, αλλά καταγράφονται και παρακολουθούνται «εκ του μακρόθεν». Δηλαδή μένουν «παρκαρισμένα» στο διηνεκές, έστω και αν είναι διαπιστωμένο ότι δεν πρόκειται να εισπραχθούν ποτέ (π.χ. λόγω πτώχευσης, θανάτου, αποποιήσεως εκ μέρους των κληρονόμων κ.λπ.) ενώ συνεχίζουν να επιβαρύνονται και με προσαυξήσεις κάθε μήνα. Μία και μόνη διαγραφή για οφειλές του παρελθόντος που δεν επρόκειτο να εισπραχθούν ποτέ από κρατική εταιρεία έγινε πριν από μόλις τρεις μήνες (του ΟΣΕ, ύψους 7,4 δισ. ευρώ), αλλά και γι’ αυτήν ακόμα χρειάστηκε να περάσει ειδικός νόμος στη Βουλή.

■ Τα συσσωρευμένα χρέη που καλούνται να διαχειριστούν ΑΑΔΕ και ΚΕΑΟ δεν είναι μόνο τα συνολικά 150 δισ. που επισήμως ανακοινώνονται (και μετά τη διαγραφή των χρεών του ΟΣΕ), αλλά… πολύ πάνω από 200! Και τούτο διότι στα ποσά αυτά πρέπει να προστεθούν και τουλάχιστον 80 δισ. ευρώ από προσαυξήσεις υπερημερίας οι οποίες δεν καταγράφονται στα επίσημα στοιχεία των αρμόδιων υπηρεσιών, διότι αλλάζουν κάθε μέρα που περνάει και δεν εξοφλούνται. Το ποσό των 80 δισ. μάλιστα ήταν το ύψος στο οποίο ανέρχονταν… το 2018 (!) αφού, μετά από δημοσίευμα του «b.s.» που έκανε τότε τη σχετική αποκάλυψη, προκλήθηκε ερώτηση στη Βουλή όπου η ΑΑΔΕ επιβεβαίωσε και εγγράφως ότι «τα διάφορα συνειπραττόμενα (προσαυξήσεις, τόκοι, τέλη, λοιπά συνεισπραττόμενα) δεν καταγράφονται σε κάποιου είδους έγγραφα ή αρχεία, αλλά υπολογίζονται κάθε φορά κατά τη στιγμή της πληρωμής», που όμως ποτέ δεν γίνεται, και έτσι απλά… τα χρέη «τρέχουν»!

Λεφτά (από χρέη)… «δεν υπάρχουν»!

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είναι γνώστης του προβλήματος, καθώς τα προηγούμενα χρόνια ασκούσε την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Και θεωρείται «άνθρωπος των λύσεων» από τον πρωθυπουργό, καθώς στην προηγούμενη θητεία του είχε να επιλύσει πολλά «φλέγοντα» ζητήματα, με κυριότερο την απονομή των εκκρεμών συντάξεων, αφήνοντας στην άκρη τότε τα μη χρονίζοντα χρέη προς το ΚΕΑΟ και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Ωστόσο η μη διαγραφή χρεών που δεν έχουν καμία προοπτική να εισπραχθούν, προκαλεί ζημιά εδώ επί δεκαετίες στη χώρα, για πολλούς λόγους:

■ Ο εισπρακτικός μηχανισμός επιδίδεται σε κυνήγι μαγισσών αφού «λεφτά… δεν υπάρχουν» από τα ανεπίδεκτα είσπραξης χρέη, αντί να επικεντρώνεται στα «φρέσκα» και «ζωντανά» χρέη, από τη στιγμή που δημιουργούνται. Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι μόνο αυτά τα χρέη εισπράττονται αποτελεσματικά, ενώ η αναζήτηση οφειλών που χρονίζουν πέραν της πενταετίας ή δεκαετίας έχει μηδαμινή εισπραξιμότητα.

■ Η χώρα εκτίθεται διεθνώς και η κοινή γνώμη αποπροσανατολίζεται κάθε μήνα που ανακοινώνονται τα στοιχεία για το πόσο αυξήθηκαν τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο. Στην πραγματικότητα, μεγάλο μέρος αυτών των οφειλών είναι απλά και μόνο λογιστικά «πανωτόκια» για τα χρέη περασμένων δεκαετιών! Αυτό έβλαψε επί χρόνια το κύρος, την αποτελεσματικότητα, αλλά και τη διαπραγματευτική ικανότητα της χώρας στην εποχή των μνημονίων έναντι των δανειστών της, αλλά και της διεθνούς κοινής γνώμης γενικότερα.

■ Επιπλέον, ο «πληθωρισμός» ληξιπρόθεσμων δημιούργησε αυταπάτες και στο εσωτερικό, που αποδείχθηκαν παγίδα και οδήγησαν την Ελλάδα στα μνημόνια όταν, με αβάσταχτη ελαφρότητα πριν από κάθε εκλογική αναμέτρηση -αλλά και στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης- το 2000, 2004 και 2009, ο εκάστοτε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης πλειοδοτούσε σε παροχές που θα τις χρηματοδοτούσε από τα ληξιπρόθεσμα χρέη.

Και ενώ στην πραγματικότητα τα χρέη που επιδέχονται είσπραξη δεν ξεπερνούσαν τότε τα 8 ή 9 δισ. ευρώ, τα κόμματα έδιναν την υπόσχεση πως «εμείς θα τα εισπράξουμε» τα 20 ή 30 δισ. ευρώ, που τις εποχές εκείνες ήταν συνολικά τα ληξιπρόθεσμα.

Ο «θησαυρός» αυτός φυσικά δεν εισπράχθηκε ποτέ, αντιθέτως στα επόμενα χρόνια τα ληξιπρόθεσμα αυξήθηκαν ακόμα περισσότερο.

Και έτσι, μαζί με τα νέα χρέη που «έσκασαν» εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που προκλήθηκε, πολύ σύντομα ξεπέρασαν τα 50 και τα 100 δισ. ευρώ.

Στην παραδοχή αυτή αναγκάστηκε, σε ανύποπτο χρόνο μάλιστα, στην πρώτη της δημόσια συνέντευξη Τύπου ως αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ πριν από 8 χρόνια, η κυρία Νάντια Βαλαβάνη, η οποία, απαντώντας σε ερώτηση του «b.s.», δήλωσε on camera τα εξής: «Αν με ρωτούσατε πριν τις εκλογές, θα σας έλεγα πως από τα ληξιπρόθεσμα χρέη των 70 δισ. ευρώ (σ.σ.: όπως τότε υπολογίζονταν επισήμως χωρίς καν τις προσαυξήσεις), τα εισπράξιμα είναι τουλάχιστον τα 30 ή 40 δισ. Εδώ στο υπουργείο όμως έμαθα ότι τα εισπράξιμα είναι μόλις 9 δισ. ευρώ».

Σχέδιο δεκαετιών

Για να μπουν ξανά σε μια λογική βάση όλα αυτά τα ζητήματα, είναι αναγκαίο να βρεθεί ένα ασφαλές νομικό πλαίσιο προκειμένου να διαγραφούν οριστικά οι όποιες οφειλές είναι αδύνατον πια να εισπραχθούν, αποκλείοντας όμως και παραθυράκια διαφυγής επιτηδείων.

Εκ των ων ουκ άνευ θεωρείται πως για να χαρακτηριστούν ως ανεπίδεκτες είσπραξης οι οφειλές, θα πρέπει:

■ να έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες και να μην έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη περιουσιακών στοιχείων,
■ να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης επί κινητών, ακινήτων ή απαιτήσεων του οφειλέτη και να μην έχουν ικανοποιηθεί πλήρως οι απαιτήσεις του Δημο­σίου,
■ να μην υφίσταται πτωχευτική και μεταπτωχευτική περιουσία, ή να έχει εκποιηθεί η υπάρχουσα.

Ωστόσο, ενώ πολλοί πλέον γνωρίζουν τι πραγματικά συμβαίνει με τα χρέη προς την Εφορία, καμία κυβέρνηση ως τώρα δεν κατάφερε να βάλει τάξη στο χάος που επικρατεί στα βιβλία οφειλών του κράτους.

Και το 2009 και το 2011, οι τότε κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να κάνουν όπισθεν ολοταχώς αποσύροντας από τη Βουλή τη διάταξη που προέβλεπε τη διάκριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο σε «εισπράξιμες» και «μη». Δεν προέβλεπε καν δηλαδή «διαγραφή» χρεών, αλλά τη μεταφορά όσων θεωρούνταν ως «ανεπίδεκτα προς είσπραξη» σε ειδικό βιβλίο για τουλάχιστον 20 χρόνια ακόμα, με σκοπό να επικεντρωθεί η Εφορία στα θεωρούμενα ως… πραγματικά εισπράξιμα.

Η ρύθμιση θα προέβλεπε ότι τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης δεν θα διαγράφονταν οριστικά, αλλά θα ενεργοποιούνταν στην περίπτωση που ο οφειλέτης ή οι συνυπόχρεοι αυτού ήταν οικονομικά δραστήριοι και επιχειρούσαν να προχωρήσουν, για παράδειγμα, σε μεταβίβαση ακινήτου. Στη ρύθμιση θα έμπαιναν οφειλές που, μετά από πολυετή έρευνα, οι εφορίες δεν έβρισκαν τίποτα να εισπράξουν (πτωχευμένες επιχειρήσεις, αποβιώσαντες οφειλέτες χωρίς περιουσία και κληρονόμους κ.λπ.).

Σε ένα τέτοιο «γενικό ξεσκαρτάρισμα» πάντως επί τη βάσει της παντελούς αδυναμίας του οφειλέτη να πληρώσει, αλλά, κυρίως, του Δημοσίου να εισπράξει, θα μπορούσε (στα «χνάρια» και της διαγραφής χρεών που γίνεται μέσω του εξωδικαστικού για χρέη πάνω από 10.000 ευρώ) να εφαρμοστεί αναλογικά και η οριστική απαλλαγή μικροφειλετών, τους οποίους ο φοροελεγκτικός μηχανισμός δεν έχει τρόπο να «αναστήσει» (φορολογικά ή ασφαλιστικά) για να εισπράξει έστω και 1 ευρώ πια από αυτούς.

Εισπράξεις… ούτε με το κιάλι

Ανάμεσα στους σκελετούς και τα φαντάσματα που έκρυβαν πάντως και πάλι οι περιβόητες λίστες μεγαλοοφειλετών που δημοσιοποίησε προ ημερών η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, λιγοστά μόνο «νέα» πρόσωπα και ονόματα ξεχώρισαν, όπως της Βασιλικής Τσοχατζοπούλου που προστέθηκε φέτος με χρέη στην Εφορία 300.000 ευρώ, μετά τη διαγραφή του ονόματος του θανόντος Ακη Τσοχατζόπουλου (αλλά και του 1,6 εκατ. ευρώ που χρωστούσε ως το 2017). Εν προκειμένω η αναζήτηση των οφειλών συνεχίζεται.

Στη λίστα έχουν προστεθεί και πολλά ονόματα αλλοδαπών από αραβικές, αφρικανικές ή άλλες χώρες του Τρίτου Κόσμου, η τύχη των οποίων πλέον αγνοείται.

Μάταιη θεωρείται πια κατά πολλούς και η δημοσίευση της «πρωταθλήτριας» χρεών (πλην υπό διάλυση) Ακρόπολις Χρηματιστηριακή, η οποία σταθερά εδώ και δώδεκα χρόνια που ανακοινώνεται η σχετική λίστα οφείλει από μόνη της σχεδόν το 10% όλων των οφειλών που έχουν στα βιβλία τους η Εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Ακολουθούν (σταθερά επίσης) η «πάλαι ποτέ» Ολυμπιακή Αεροπορία που χρωστάει και σήμερα ακόμα 2,5 δισ. ευρώ, καθώς και μικρές στο μάτι αλλά μεγάλες στα χρέη -πλην ανύπαρκτες πια– εταιρείες, όπως η Carrera εμπορίας κινητών τηλεφώνων στη Μιχαήλ Βόδα στην Αθήνα, που χρωστά εδώ και χρόνια 1,5 δισ. ευρώ, η εταιρεία Αγιομαυρίτης με φωτογραφικά είδη στον Πειραιά και χρέη 1,1 δισ., ή και χιλιάδες άλλες που συνδέονται κυρίως με εικονικές ή τριγωνικές» συναλλαγές και απάτες «τύπου carousel» με σκοπό την κλοπή του ΦΠΑ.
Αμετακίνητοι παραμένουν επίσης στις λίστες αγροτικοί συνεταιρισμοί, αθλητικά σωματεία (ορισμένα με το παλαιό τους ΑΦΜ), αλλά ακόμα και εταιρείες του Δημοσίου όπως ο Ιππόδρομος (ΟΔΙΕ) – με εξαίρεση τον ΟΣΕ, του οποίου διαγράφτηκαν με νόμο χρέη 7,5 δισ. ευρώ.

Γελάει η αγορά…

Από τη λίστα με τα φυσικά πρόσωπα, «πρωταθλητής» θεωρείται ο οφειλέτης ονόματι Kosta Chris, που το 2019 χρωστούσε συνολικά 176 εκατ. ευρώ αλλά σήμερα χρωστάει πια πάνω από 1 δισ. ευρώ!

Το μυστηριώδες αυτό πρόσωπο, του οποίου η τύχη ερευνάται από τις φορολογικές αρχές, βαρύνεται με υποθέσεις λαθρεμπορίας που, όπως λέγεται, εκκρεμούσαν από την περασμένη δεκαετία, αλλά με τους απελπιστικά αργούς ρυθμούς απονομής της δικαιοσύνης στη χώρα μας τελεσιδίκησαν μόλις πρόσφατα.

Δεύτερο στη λίστα μεγαλοοφειλετών βρίσκεται το όνομα APOSTOLIDΕS PANAY του ΔΗΜ, με χρέη που το 2010 ήταν 235 εκατ. και φέτος έφτασαν στα 990 εκατ. ευρώ (!), τα οποία προέρχονται και αυτά από τελωνειακές παραβάσεις και λαθρεμπορία.

Ολα τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στις λίστες, ακόμα και αν είναι εν ζωή, εδώ και δεκαετίες δεν δίνουν πλέον σημεία ζωής στην Εφορία και στην αγορά. Είτε είναι «μπροστινοί» και αχυράνθρωποι σε υποθέσεις φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίας, είτε «εγκέφαλοι» και μέσα από τη φυλακή ακόμα, το Δημόσιο δεν βρίσκει να εισπράξει τίποτα.

Στην πράξη, δηλαδή, η Εφορία ακόμα ασχολείται με «αυτοφωράκηδες», που στη χειρότερη περίπτωση -και εφόσον δεν είναι υπερήλικες- απειλούνται από τον νόμο μόνο με προσωπική φυλάκιση.

Και η λίστα μάλιστα θα ήταν και μεγαλύτερη, αν είχαν συμπεριληφθεί ξανά πολλά ακόμα ονόματα, όπως π.χ. της αλήστου μνήμης… Πειραϊκής Πατραϊκής, ή θανόντων όπως του άλλοτε κραταιού ιδρυτή της Express Service, Ιωάννη Ραπτόπουλου, που πέθανε το 2021.

Διαβάστε ακόμη

Τεχνητή νοημοσύνη: Εταιρίες-κολοσσοί πληρώνουν έως και 900.000 δολάρια για να προσελκύσουν ταλέντα

ΟΑΚΑ: «Πράσινο φως» από το ΥΠΕΝ για το σχέδιο της «Στάδιο 2020» (pics)

Αλί Σαμπανσί: Οι σπουδές στο Tufts και το Columbia, η αυτοκρατορία του πατέρα του, ο έρωτας και το ατύχημα στη Λέρο

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ