του Κωστή Πλάντζου
Τροπολογία – έκπληξη που έφερε ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και αναμένεται να ψηφιστεί σήμερα στη Βουλή, ανατρέπει πλήρως την βαθμολογική εξέλιξη χιλιάδων στελεχών της φορολογικής διοίκησης, αναδεικνύοντας τους απλούς Τμηματάρχες σε Γενικούς Διευθυντές της φορολογικής διοίκησης, πάνω και από τους κανονικούς Διευθυντές ή τους ήδη Γενικούς Διευθυντές.
Διευρύνοντας τον νόμο 4389, ο οποίος ψηφίστηκε τον Μάιο πέρυσι και χάρισε στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων την ανεξαρτησία της από κάθε κομματική επιρροή, η τροπολογία επιτρέπει στον Διοικητή της ΑΑΔΕ να τοποθετεί ως Γενικούς Διευθυντές (που είναι η ανώτατη διοικητική θέση στο Δημόσιο) τους Τμηματάρχες της επιλογής του, παραμερίζοντας τους υπολοίπους υποψηφίους για την ίδια θέση, διευθυντές και Γενικούς Διευθυντές.
«Από δήμαρχοι, κλητήρες»
Υπό άλλες συνθήκες, η διάταξη θα μπορούσε να θεωρηθεί «φωτογραφική», προκειμένου να καλυφθεί η όποια τυχόν πραγματική ανάγκη ανάδειξης νέων στελεχών ανακύπτει για την στελέχωση της νέας Αρχής στο ξεκίνημά της σε θέσεις που δεν μπορούν να καλυφθούν από νυν διευθυντές, αν δεν ήταν τόσο γενική στην διατύπωσή της, ώστε να επιτρέπει και να εφαρμόζεται απεριόριστα και στο μέλλον από τον εκάστοτε Διοικητή που, αν το επιθυμούσε, θα μπορούσε και να τοποθετήσει όλους τους Γενικούς Διευθυντές και Διευθυντές, κάτω από όλους τους Τμηματάρχες που θα χρίζει «Γενικούς Διευθυντές» κατά βούληση.
Το δεδομένο ως τώρα ήταν, στο πλαίσιο της ανεξαρτησίας της φορολογικής διοίκησης (ν.4389/2016), ότι θα μπορούσε ο εκάστοτε Διοικητής να επιλέξει Γενικούς Διευθυντές, κατά παρέκκλιση του Υπαλληλικού Κώδικα που ισχύει στο Δημόσιο, μεταξύ των εξής κατηγοριών υποψηφίων:
– Όσους έχουν συμπληρώσει ήδη 1 χρόνια θητείας ως Γενικοί Διευθυντές
– Όσους έχουν συμπληρώσει ήδη 2 χρόνια θητείας ως Διευθυντές
– Όσους έχουν συναφές διδακτορικό, σπουδές στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης ή μεταπτυχιακό και 5 χρόνια σε Βαθμό Α΄στην διοίκηση.
– Όσους είχαν συμπληρώσει 7 χρόνια με Βαθμό Α΄ στην διοίκηση.
Το υπουργείο Οικονομικών όμως ανατρέπει τα δεδομένα που γνώριζαν όσοι επέλεξαν να υπηρετήσουν στην ΑΑΔΕ, καθώς τώρα προσθέτει και μία ακόμα περίπτωση: να επιλέγονται στο ύπατο για υπάλληλο αξίωμα του Γενικού Διευθυντή, και όσοι έχουν διατελέσει 2 χρόνια Τμηματάρχες και με 1 χρόνο σε Βαθμό Α΄.
Οι «σούπερ-υπάλληλοι»
Η «πρωτοποριακή» τροπολογία Τσακαλώτου, δείχνει προνομιακή εύνοια στους Τμηματάρχες, έναντι των συνυποψηφίων τους διευθυντών: για όλους αδιακρίτως, αρκεί να έχουν δύο χρόνια θητείας στη θέση τους. Ο μεν διευθυντής ως διευθυντής (που ίσως ήταν και άλλα τόσα Τμηματάρχης), ο δε Τμηματάρχης όμως, ως απλός Τμηματάρχης και μόνον.
Επιχειρεί όμως να το κάνει συγκαλυμμένα, χωρίς επαρκή αιτιολογία και χωρίς ουσιαστικές προϋποθέσεις.
Συγκεκριμένα, η αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει την τροπολογία, επικαλείται «νομοθετικό κενό» ως προς την διαδικασία επιλογής Γενικών Διευθυντών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, «καθώς δεν είχε συμπεριληφθεί ως προϋπόθεση η ελάχιστη απαιτούμενη προϋπηρεσία στο επίπεδο προϊσταμένου Τμήματος (…) όπως η περίπτωση αυτή προβλέπεται ήδη στο άρθρο 26 του ν.4389/2016 για την επιλογή προϊσταμένων λοιπών βαθμίδων».
Η αιτιολογία αυτή φαντάζει ανεπαρκής και «τραβηγμένη από τα μαλλιά» δεδομένου ότι:
– Δεν μπορεί να θεωρείται «νομοθετικό κενό» κάτι που ποτέ πριν δεν είχε προβλεφθεί και δεν υπήρχε ποτέ, ούτε καν στον νόμο 4389/2016 που φτιάχτηκε ειδικά για την ΑΑΔΕ.
– η «ελάχιστη απαιτούμενη προϋπηρεσία στο επίπεδο προϊσταμένου Τμήματος», προφανώς αποτελεί προσθήκη κριτηρίου και όχι απλή διευκρίνιση των απαιτουμένων προσόντων των υποψηφίων.
– η πρόβλεψη για Τμηματάρχες «για την επιλογή λοιπών βαθμίδων» πάσχει ως λογικό επιχείρημα, αφού αναφέρεται σε κατώτερες βαθμίδες -για τις οποίες εύλογα μπορεί να προορίζονται και οι Τμηματάρχες- αλλά όχι στην ανώτερη δυνατή της διοικητικής πυραμίδας στην οποία αναφέρεται η τροπολογία-προσθήκη Τσακαλώτου.
Με άλλα λόγια, η διάταξη, ως τίθεται, μπαίνει όχι για να αποσαφηνίσει τα κριτήρια υποψηφιότητας, ούτε για να καλύψει κενά που υπήρχαν σε προηγούμενους νόμους για τα προσόντα στελέχωσης της ΑΑΔΕ, αλλά για να μπορούν να γίνονται απευθείας Γενικοί Διευθυντές όλοι οι Τμηματάρχες (και όχι κάποιος συγκεκριμένος), αντί για όλους τους «κανονικούς» Διευθυντές και Γενικούς Διευθυντές που υπηρετούν στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό του Κράτους.
«Νέο» Δημόσιο
Από την άποψη αυτή, η διάταξη αποτελεί καινοτομία στο Δημόσιο, γιατί λύνει τα χέρια στον εκάστοτε Διοικητή να επιλέγει σαν Γενικούς Διευθυντές όλους τους υπαλλήλους από βαθμό Τμηματάρχη και πάνω (εφόσον έχουν 2 χρόνια θητείας στη θέση και Βαθμό Α΄) και χωρίς να απαιτείται να δοθεί και καμία απολύτως εξήγηση περί τούτου.
Στην συνοδευτική έκθεση για τις συνέπειες της τροπολογίας, αναφέρεται απλώς και μόνον πως «οι συνέπειες αναμένεται να είναι θετικές, λόγω της διεύρυνσης των προϋποθέσεων επιλογής προϊσταμένων Γενικής Διεύθυνσης». Με την διαφορά ίσως πως η «διεύρυνση» δεν αφορά στις προϋποθέσεις (που αντιθέτως μάλλον ελαχιστοποιούνται και αποδυναμώνονται) αλλά στον κύκλο των προσώπων που δύναται κατά το δοκούν να επιλέγει ο εκάστοτε Διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής, για επικεφαλής του φοροεισπρακτικού μηχανισμού του Κράτους.
Το οξύμωρο είναι ότι, αφού η κυβέρνηση ανακάλυψε «παράλειψη», αντί να λέει ευθαρσώς πχ πως «εκ παραδρομής παραλείφθηκε στο νόμο που ψηφίστηκε πριν 10 μήνες» ή, πιο απλά, πως “ο εκάστοτε Διοικητής της ΑΑΔΕ μπορεί να επιλέγει για Γενικό Διευθυντή όποιον υπάλληλο θέλει ο ίδιος, έστω και αν είναι κατωτέρου βαθμού ή χωρίς εμπειρία στην άσκηση διοίκησης”, έστω και υπό τον όρο “εφόσον τουλάχιστον διαπιστωθεί αδυναμία εξεύρεσης ικανότερων στελεχών υψηλότερης βαθμίδος ή μεγαλύτερης διοικητικής και υπηρεσιακής εμπειρίας.
Σκοπό και νόημα θα είχε το «πείραμα» αυτό, προφανώς, αν αποσκοπούσε στην ανανέωση του διοικητικού μηχανισμού με προσοντούχα και νεώτερης ηλικίας στελέχη, με ξεκάθαρα κριτήρια αξιολόγησης και προϋποθέσεις επιλογής, χωρίς να υποκρύπτει ή να αφήνει υπόνοιες διακριτικής (ή ισοπεδωτικής) μεταχείρισης άλλων ικανών στελεχών από την «στρατιά» των χιλιάδων εφοριακών –και όχι μόνον- υπαλλήλων που στεγάζονται στην ΑΑΔΕ.
Πριν συμβεί αυτό όμως, χάριν της διαφύλαξης του κύρους του νέου θεσμού της Ανεξάρτητης Αρχής Εσόδων τώρα και στο μέλλον, προϋπόθεση ίσως θα ήταν να υπάρξει και ένα ολοκληρωμένο σύστημα αξιολόγησης των πολλών εκατοντάδων στελεχών της ΑΑΔΕ που ασκούν καθήκοντα προϊσταμένων διαφόρων υπηρεσιών σε εφορίες, τελωνεία, κτηματικές υπηρεσίες, ΚΕΠΥΟ, Γενικό Χημείο του Κράτους κλπ, ώστε να υπάρχει διαφανής και ευρείας αποδοχής διαδικασία επιλογής. Τέτοιο σύστημα προς το παρόν πάντως δεν υπάρχει.