Μπορεί στην Ελλάδα οι εγχώριοι τουριστικοί φορείς να κάνουν λόγο για ελλείψεις τουλάχιστον σε 50.000 θέσεις εργασίας στον κλάδο, αντίστοιχα όμως κάποιες …εκατοντάδες χιλιάδων θέσεων εργασίας λείπουν αυτή την στιγμή από τον ξενοδοχειακό κλάδο σε όλη την Ευρώπη, με το πρόβλημα τελικά να μην είναι ελληνικό, αλλά πανευρωπαϊκό και να είναι πολύ έντονο ήδη από πέρυσι.
Σε 5 από τις μεγάλες τουριστικές αγορές της Ευρώπης, στον Ευρωπαϊκό Νότο όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Γαλλία οι ελλείψεις σε θέσεις εργασίας το 2021 στον τουρισμό ξεπέρασαν τις 700.000 το 2021 με βάση τα στοιχεία από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Ταξιδίων (WTTC). Μάλιστα όπως αναφέρει το Συμβούλιο, προ πανδημίας, τα ταξίδια και ο τουρισμός ήταν ένας από τους μεγαλύτερους κλάδους όσον αφορά τις προσφερόμενες θέσεις εργασίας παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας 1 στις 10 θέσεις και υποστηρίζοντας παράλληλα εκατομμύρια άλλες, ειδικότερα αν ληφθεί υπόψη ότι 1 στις 4 νέες θέσεις εργασίας την περίοδο 2015- 2019 διεθνώς οφείλονταν στα ταξίδια και την φιλοξενία.
Το 2020, όταν λόγω COVID-19 σταμάτησαν τα διεθνή ταξίδια, υπολογίζεται ότι χάθηκαν 62 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, νούμερο που αντιπροσωπεύει πτώση 18,5%, αφήνοντας μόλις 272 εκατομμύρια απασχολούμενους παγκοσμίως σε όλο τον κλάδο. Εντός της Ε.Ε., η πανδημία και η κατάρρευση που επέφερε από την πρώτη σεζόν Covid 19 στον τουρισμό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά 19,5% στις θέσεις εργασίας που σχετίζονται με τον τουρισμό, με -ενδεικτικά- απώλειες 202.000 θέσεων εργασίας στην Ισπανία, το 10,5% ή 138.000 θέσεις εργασίας χάθηκαν στη Γαλλία και 215.000 θέσεις (-12,4%) στην Ιταλία. Σε συνεργασία με το Οxford Economics το WTTC πραγματοποίησε μελέτη για τις ελλείψεις θέσεων εργασίας στον τουρισμό σε κορυφαίους προορισμούς σε Ευρώπη και Αμερική, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Πορτογαλία επικεντρώνοντας ειδικότερα στην περίοδο για το δεύτερο μισό του 2021 και του 2022.
Από τις ευρωπαϊκές χώρες, η Ιταλία είναι αυτή με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις με ένα έλλειμμα 263.000 θέσεων και 1 στις 7 θέσεις να μένουν ακάλυπτες μέσα στο 2021. Στην Ισπανία το αντίστοιχο νούμερο είναι 1 στις 11 θέσεις που έμειναν ακάλυπτες ή αλλιώς ένα έλλειμμα 93.000 θέσεων εργασίας το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και στη Γαλλία 1 στις 7 θέσεις ή αλλιώς ένα έλλειμμα 219.000 για την ίδια περίοδο. Στην Πορτογαλία διαπιστώθηκε έλλειμμα 85.000 θέσεων εργασίας στον κλάδο φιλοξενίας (1 στις 6 έμειναν ακάλυπτες), στο Ηνωμένο Βασίλειο 205.000 ή αλλιώς 1 στις 8 και στις ΗΠΑ 1 στις 9. Στη Γερμανία, η κατάρρευση του τουριστικού κλάδου μέσα στην πανδημία υπολογίζεται ότι έφερε απώλειες 130.000 θέσεων εργασίας την τελευταία διετία κι επιπλέον 217.000 θέσεων προσωρινής απασχόλησης με πολλούς από αυτή την κατηγορία εργαζομένων να έχουν στραφεί σε άλλου είδους δουλειές π.χ. στο λιανεμπόριο που ήταν ‘’ανοικτό’’ κατά τη διάρκεια των lockdown. «Αυτοί ακριβώς οι εργαζόμενοι είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να κερδηθούν από τον κλάδο πίσω γιατί πλέον έχουν συνηθίσει σε ομαλά ωράρια και ρεπό τα Σαββατοκύριακα», δηλώνουν οι επιτελείς της γερμανικής Ένωσης Ξενοδοχείων και Εστιατόρων. Μόνο στην ευρύτερη περιοχή του Βερολίνου υπολογίζεται ότι ένα 20% των εργαζομένων απλά αποχώρησαν και δεν έχουν επιστρέψει στον κλάδο.
Ο κ. Σεμπαστιάν Μπαζέν διευθύνων σύμβουλος της Accor, του έκτου μεγαλύτερου ξενοδοχειακού ομίλου παγκοσμίως με έδρα τη Γαλλία και πάνω 5.300 ξενοδοχεία και 778.000 δωμάτια έχει δηλώσει ότι φέτος υπάρχουν ελλείψεις χιλιάδων εργαζομένων «κι ένας μεγάλος αριθμός απασχολουμένων στον κλάδο προτίμησαν να μην επιστρέψουν, επειδή αντιμετώπισαν αλλιώς τα πράγματα κατά τη διάρκεια του lockdown, επειδή μετακόμισαν, άλλαξαν επάγγελμα, δεν ήταν πλέον διατεθειμένοι να δεχτούν τη θυσία των πολλών ωρών εργασίας».
Ο ίδιος πρότεινε ως μία από τις λύσεις μέχρι να βρεθεί η νέα ισορροπία να μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές για τις νέες προσλήψεις στον κλάδο ώστε να επιστρέψουν οι εργαζόμενοι στα πόστα τους, πέραν φυσικά του βασικού «η βιομηχανία να κοιτάξει πώς θα αλλάξει ώστε να κάνει τις δουλειές στον κλάδο πιο ελκυστικές ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με τις τουλάχιστον …άβολες ώρες εργασίας».
Σε μία προσπάθεια να βρεθούν ικανές πρακτικές για την αποκατάσταση του ελλείμματος των θέσεων εργασίας στον κλάδο -και μάλιστα εν μέσω των αβεβαιοτήτων της πανδημίας και πλέον πολύ περισσότερο της γεωπολιτικής κρίσης- οι διεθνείς οργανισμοί συστήνουν πρακτικές όπως η διευκόλυνση της κινητικότητας και της εξ αποστάσεως εργασίας, η ενεργοποίηση της ασφαλούς εργασίας και η παροχή εξασφαλίσεων στους εργαζομένους με ένα ‘’δίχτυ’’ επαρκούς κοινωνικής ασφάλισης, η αναβάθμιση και η επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού, η διατήρηση ταλέντων, η προώθηση της εκπαίδευσης και της πρακτικής άσκησης.
Η περίπτωση της Ελλάδας
«Οι ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με ασύλληπτα λειτουργικά κόστη εξαιτίας των ανατιμήσεων στην ενέργεια και στα προϊόντα και παρ’ όλα αυτά εξαντλούν τις δυνατότητές τους για την επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό τους», δηλώνει από την πλευρά του για το θέμα της έλλειψης εργαζομένων ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, προσθέτοντας – πέραν όλων των άλλων δεδομένων και το ζήτημα της αδήλωτης παρα-εργασίας που ενισχύθηκε ως τάση το τελευταίο διάστημα.
«Η φιλοξενία είναι πάνω απ’ όλα ανθρώπινη σχέση και το ξενοδοχείο θέλει το προσωπικό του ικανοποιημένο, διαρκώς εκπαιδευόμενο και με ανοιχτούς ορίζοντες σταδιοδρομίας μπροστά του. Συνεπώς η παρατηρούμενη ανισορροπία στη σχέση προσφοράς και ζήτησης εργασίας δεν μπορεί να ερμηνευτεί με απλουστευτικά στερεότυπα και με γενικεύσεις εξαιρέσεων που συσκοτίζουν τις πραγματικές αιτίες. Σίγουρα έπαιξε ρόλο η πανδημία και μπροστά στις μεγάλες αβεβαιότητες απασχόλησης που δημιουργήθηκαν, ένα σημαντικό τμήμα εργαζομένων μετακινήθηκε σε άλλους κλάδους της οικονομίας, όπως άλλωστε συνέβη σε όλο τον κόσμο και γι’ αυτό άλλωστε είναι και ψηλά στην ατζέντα της HOTREC (σ.σ. Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία των Εθνικών Ενώσεων Ξενοδοχίας, Εστίασης και Αναψυχής).
Όμως στην ελληνική περίπτωση υπάρχουν και ειδικά χαρακτηριστικά, τα οποία ενώ είναι γνωστά στους ‘’παροικούντες την Ιερουσαλήμ’’, δεν μπορούν να τεκμηριωθούν με ένσημα και με βεβαιώσεις μισθοδοσίας κι αυτή είναι άλλωστε και η ουσία του προβλήματος. Εκδηλώθηκε μια ισχυρή τάση όχι για έξοδο από τον κλάδο αλλά για έξοδο από τον νόμιμο και ρυθμισμένο κλάδο και η είσοδος στη «μαύρη» οικονομία των βραχυχρόνιων μισθώσεων και της παρα-ξενοδοχίας. Διαπιστώνουμε, εμπειρικά πάντα, να προσφέρεται ένα είδος ευέλικτης και αδήλωτης παρα-εργασίας. Η παραοικονομία είναι πάντα πιο συμφέρουσα, ειδικά μέσα σε ένα παντελώς αρρύθμιστο και ανεξέλεγκτο τοπίο όπως αυτό της οικονομίας διαμοιρασμού στην ελληνική εκδοχή της. Προς αυτό τον αθέμιτο ανταγωνισμό πολλών επιπέδων είναι που πρέπει να ρίξουμε φως με προτεραιότητα τον εξορθολογισμό της δραστηριότητας, μέσα σε ένα πλαίσιο νομιμότητας και διαφάνειας».
Με βάση τα επίσημα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, ακόμη και προ κορωνοϊού το 2019, χρονιά- ρεκόρ του ελληνικού τουρισμού, ποσοστό 27% ή αλλιώς κοντά στις 6.000, από τις επιπλέον ζητούμενες θέσεις εργασίας στον κλάδο, ουδέποτε καλύφθηκαν. Η μελέτη του ΙΤΕΠ επισημαίνει ότι ο τουρισμός και προ πανδημίας δεν αποτελεί ιδιαίτερα επιθυμητό τομέα απασχόλησης, στηρίζεται σε ένα πολυδιάστατο και ιδιαίτερο εργασιακό τοπίο, ενώ ούτε η εκπαίδευση που παρέχεται από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ανταποκρίνεται πάντα στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς: Η εποχική λειτουργία της πλειονότητας των ξενοδοχείων καθιστά ιδιαίτερα απαιτητική την απασχόληση στον κλάδο, ενώ η διασπορά των ξενοδοχείων στους νησιωτικούς προορισμούς της χώρας, μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα, την κατατάσσει χαμηλά στις προτεραιότητες των εργαζομένων.
Και πράγματι, το 52% των ξενοδοχείων είναι διασκορπισμένα στους νησιωτικούς προορισμούς της χώρας, ενώ από το σύνολο των 10.000 και πλέον, ένα 61% είναι τα resorts στους εποχικούς προορισμούς κι ένα 39% τα αστικά ξενοδοχεία. Μία ακόμη διαπίστωση από τα τμήματα ανθρωπίνου δυναμικού των μεγάλων μονάδων είναι ότι η απασχόληση στον ξενοδοχειακό κλάδο εξακολουθεί – κι αυτό παρά τη μεγάλη συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ- να έχει χαμηλή κοινωνική αποδοχή, καθώς δεν φαίνεται να έχει ξεπεραστεί το σύνδρομο “γκαρσόνια της Ευρώπης”, όπως προκύπτει από την έρευνα του ΙΤΕΠ.
Διαβάστε ακόμη
Πλειστηριασμοί: Ηχηρά σφυριά για ακίνητα σε Μύκονο, Σύρο και Θησείο (pics)
Τι «ψάχνει» το ΝΑΤΟ στην Ελλάδα – Τα 4 νέα project (pic + χάρτης)