Παρέμβαση για να απολαμβάνουν πλήρη αποζημίωση σε περίπτωση καταστροφής από πυρκαγιές, σεισμούς ή άλλες θεομηνίες οι ιδιοκτήτες που ασφαλίζουν τα ακίνητά τους ετοιμάζει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Πέραν του οφέλους που θα έχουν από την άμεση έκπτωση φόρου 10% κάθε χρόνο, στο νέο καθεστώς το κράτος θα χορηγεί αποζημίωση στον ιδιοκτήτη και για το ποσοστό της ζημίας που δεν καλύπτουν οι ασφαλιστικές εταιρείες.

Ο κίνδυνος ήταν, όπως είχε επισημάνει και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) ερμηνεύοντας τις διατάξεις του νόμου που ψηφίστηκε προ ημερών στη Βουλή, ότι όσοι ασφαλισμένοι τυχόν πάθουν ζημιά από θεομηνία θα αποκλειστούν από τη δωρεάν κρατική αρωγή προς τους ανασφάλιστους. Και επειδή σε όλα τα ασφαλιστήρια σεισμού υπάρχει απαλλαγή της ασφαλιστικής εταιρείας για το 2% του ασφαλισμένου κεφαλαίου, μπορεί να έμεναν ακάλυπτοι για ένα σημαντικό ποσό που υπό τις έκτακτες συνθήκες μιας καταστροφής οι ιδιοκτήτες πιθανόν να μην μπορούσαν να καλύψουν.

Κατά την εφαρμογή όμως του νέου νόμου και για να μην αδικηθούν οι ασφαλισμένοι ιδιοκτήτες, σύμφωνα με πληροφορίες του «business stories», στο οικονομικό επιτελείο έχουν σκοπό να εκδώσουν οδηγίες (εγκύκλιο ή Υπουργική Απόφαση) που θα προβλέπει ρητά ότι σε περίπτωση ζημίας το ποσοστό της απαλλαγής θα καλύπτεται οικονομικά από το κράτος, ενώ ολόκληρο το υπόλοιπο 98% της ζημιάς τους από την ασφαλιστική εταιρεία.

Για παράδειγμα, για ακίνητο αξίας 250.000 ευρώ για το οποίο η ασφαλιστική θα δώσει αποζημίωση 245.000 ευρώ, ο ιδιοκτήτης θα λαμβάνει και κρατική αρωγή επιπλέον 5.000 ευρώ από το κράτος. Αν και δεν προβλέφθηκε ρητά στον νόμο, όπως ζητούσε η ΠΟΜΙΔΑ, στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας θεωρούν ότι αυτή η υποχρέωση του κράτους απορρέει από τις επιταγές του Συντάγματος περί ισονομίας και χρηστής διοίκησης. Με τον τρόπο αυτό οι ασφαλισμένοι ιδιοκτήτες θα αποζημιώνονται στο 100% της περιουσίας που έχουν ασφαλίσει, γλιτώνοντας και τις γραφειοκρατικές διαδικασίες του Δημοσίου που κοστίζουν πολύ σε χρόνο και χρήμα. Για παράδειγμα, από τον Μάρτιο του 2021 που έγινε ο μεγάλος σεισμός στην Ελασσόνα, ακόμα ταλαιπωρούνται οι σεισμόπληκτοι της ευρύτερης περιοχής (Ζάρκο Τρικάλων κ.λπ.) αναμένοντας εγκρίσεις και συνεργεία ελέγχου για αυτοψίες προκειμένου να μπορέσουν να προχωρήσουν σε εργασίες αποκατάστασης των κατοικιών τους.

Παραδείγματα

Για παράδειγμα, αν φορολογούμενος που διαθέτει ένα διαμέρισμα 90 τετραγωνικών σε περιοχή της Νέας Σμύρνης επιλέξει να ασφαλίσει για φυσικές καταστροφές το σπίτι του, θα κληθεί να πληρώσει ετησίως ένα ασφάλιστρο της τάξης των 120-140 ευρώ περίπου. Ο ΕΝΦΙΑ που συνοδεύει το ακίνητο είναι στα 300 ευρώ και άρα, με βάση την εξαγγελία του πρωθυπουργού, το κέρδος στον φόρο ανέρχεται στα 30 ευρώ. Ετσι, στην τσέπη αθροιστικά για ΕΝΦΙΑ και ασφάλιστρο σημαίνει εκταμίευση περίπου 400 ευρώ. Από την άλλη, για όσους ήταν ήδη ασφαλισμένοι -και ειδικά για χιλιάδες δανειολήπτες που αποπληρώνουν στεγαστικό δάνειο- σημαίνει μείωση στο υψηλό κόστος που επωμίζονται συνολικά για ΕΝΦΙΑ, υποχρεωτική ασφάλιση και δόση δανείου.

Ειδικά σε περιπτώσεις ακριβών ακινήτων (βίλες ή πολυτελείς κατοικίες κ.λπ.), όπου σε πολλές περιπτώσεις, επειδή υπάρχει τόσο η ασφαλιστική κουλτούρα όσο και η οικονομική δυνατότητα και άρα είναι σύνηθες να τρέχει και ασφαλιστήριο συμβόλαιο, το κέρδος είναι μεγαλύτερο. Ετσι, π.χ. εάν ο ΕΝΦΙΑ φτάνει τα 2.500 ευρώ, το όφελος πάει στα 250 ευρώ, κάτι που μπορεί να κουρεύει το κόστος του ασφαλιστηρίου συμβολαίου ακόμη και στο 40%-50%. Αντιθέτως, για ένα μικρό διαμέρισμα με χαμηλή αντικειμενική, όπως για παράδειγμα σε συνοικίες του Πειραιά όπου ο ΕΝΦΙΑ είναι π.χ. στα 140 ευρώ, το κέρδος είναι 14 ευρώ, εφόσον υπάρχει ασφάλιστρο, που υπολογίζεται στα 100.

«Κόφτες»

Στο νομοσχέδιο όμως προβλέπονται και δικλίδες για την αποτροπή κρουσμάτων καταστρατήγησης του μέτρου από όσους τυχόν θα έκαναν σκέψεις να υπασφαλίσουν τα ακίνητά τους σε αξία κατώτερη της πραγματικής προκειμένου να πετύχουν τη μείωση κατά 10% στον ΕΝΦΙΑ που πληρώνουν κάθε χρόνο. Ετσι, στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών που ψηφίστηκε στη Βουλή μπήκαν «κόφτες» και ελάχιστο κατώφλι σε σχέση με τα αποζημιούμενα κοστολόγια ανακατασκευών για τις κατοικίες που ασφαλίζονται για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρα.

Συγκεκριμένα, η διάταξη προβλέπει ότι η ασφάλιση πρέπει να καλύπτει το σύνολο του κόστους ανακατασκευής του ακινήτου, το οποίο δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από 1.000 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Και έτσι ακόμα, πάντως, σήμερα για μια κατεστραμμένη κατοικία το κόστος πλήρους ανάταξής της κινείται σε διπλάσιο, κατ’ ελάχιστον, επίπεδο (με το κλειδί στο χέρι και με την επίπλωσή της). Αλλά στην περίπτωση αυτή ο ιδιοκτήτης που ενεργεί έτσι πρέπει να γνωρίζει ότι η αποζημίωση που θα έχει από κράτος και ασφαλιστικές εταιρείες δεν θα καλύπτει τις ανάγκες του στην κρίσιμη στιγμή.

Θέτοντας ένα ελάχιστο ποσό ανακατασκευής για τα ασφαλιστήρια, στόχος του υπουργείου είναι να μπλοκαριστεί η όποια προσπάθεια για σύναψη συμβολαίων που παρέχουν μεν ασφάλιση, αλλά όχι ουσιαστική αποζημίωση με σκοπό το κούρεμα στον ΕΝΦΙΑ. Και αυτό γιατί το πνεύμα του μέτρου είναι η θωράκιση της περιουσίας αλλά και του κρατικού προϋπολογισμού έναντι της κλιματικής κρίσης και των φυσικών καταστροφών.

Να σημειωθεί ότι ήδη στην αγορά υπάρχουν λύσεις συμβολαίων με πολύ χαμηλά ασφάλιστρα, με μεγάλες απαλλαγές, που όμως δεν λαμβάνουν υπόψη π.χ. το κόστος ανακαίνισης, μεταφέροντας μεγάλο μέρος της αποζημίωσης στον πολίτη. Ετσι, για να αποφευχθούν «κόλπα» για μείωση του ΕΝΦΙΑ χωρίς να υπάρχει ουσιαστική ασφάλιση, η έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ θα δίνεται με έναν ελάχιστο παρονομαστή ανακατασκευών, έστω και χαμηλό σε σχέση με την πραγματικότητα, και εάν η ασφάλιση καλύπτει το 100% της αξίας της κατοικίας, πράγμα που σημαίνει ότι θα λαμβάνονται υπόψη οι φορολογήσιμες επιφάνειες της κατοικίας όπως προσδιορίζονται στο Περιουσιολόγιο και στο έντυπο Ε9. Δηλαδή θα χρησιμοποιηθεί ο Αριθμός Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ) που θα πρέπει να εναρμονιστεί και με τη δήλωση του Ε9 εάν έχουν γίνει μεταβολές.

Ως αξία του ακινήτου λαμβάνεται η αξία του κτίσματος ή των κτισμάτων, μη υπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, κάτι που όμως έχει συναντήσει την αντίδραση της ΠΟΜΙΔΑ. Ωστόσο υπάρχει δυνατότητα αναπροσαρμογών. Οπως αναφέρεται στον νόμο, με κοινή απόφαση του υπουργού Οικονομικών και του διοικητή της ΑΑΔΕ το ελάχιστο κόστος μπορεί να αναθεωρείται. Στον νόμο υπάρχουν επίσης προβλέψεις σύμφωνα με τις οποίες αν η ασφάλιση είναι μικρότερη του ενός έτους, τότε η μείωση του ΕΝΦΙΑ περιορίζεται αναλογικά, καθώς και ότι σε κάθε περίπτωση η ασφάλιση πρέπει να έχει διάρκεια τουλάχιστον τριών μηνών. Δηλαδή, αν η διάρκεια της ασφάλισης είναι μικρότερη του ενός έτους, η μείωση του ΕΝΦΙΑ προσαρμόζεται αναλογικά. Ουσιαστικά, αν η κατοικία ασφαλίστηκε για έξι μήνες η έκπτωση του ΕΝΦΙΑ θα περιορίζεται στο 5%. Ετσι, όσοι ήδη έχουν συμβόλαια για όλο το 2023 θα δουν τον ΕΝΦΙΑ του 2024 να μειώνεται κατά 10%. Αν η διάρκεια της ασφάλισης είναι μικρότερη του ενός έτους, η μείωση του ΕΝΦΙΑ προσαρμόζεται αναλογικά.

Δηλαδή:

■ Ασφάλιση για 12 μήνες, έκπτωση 10%
■ Ασφάλιση για 9 μήνες, έκπτωση 7,5%
■ Ασφάλιση για 3 μήνες, έκπτωση 2,5%

Ωστόσο, ένα συμβόλαιο με ασφάλιση για 2 μήνες δεν επιφέρει καμιά μείωση στον λογαριασμό ΕΝΦΙΑ. Συνεπώς όσοι δεν έχουν ασφαλίσει τα ακίνητά τους μέχρι τώρα έναντι φυσικών καταστροφών μπορούν να το κάνουν μέχρι τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και έτσι να πάρουν μια μικρή μείωση (2,5%) στον ΕΝΦΙΑ του 2024. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι οι κατοικίες που κατασκευάστηκαν προ του 1960 δεν ασφαλίζονται, όπως και τα αυθαίρετα.

Κίνητρο… η κλιματική αλλαγή

Στόχος της παροχής κινήτρων για την προαιρετική ασφάλιση των κατοικιών είναι να αυξηθεί η χαμηλότατη ασφαλισιμότητα των ελληνικών κατοικιών από το 17% επί του συνόλου που είναι σήμερα. Μάλιστα, η συντριπτική πλειονότητα των ασφαλισμένων το κάνει λόγω της συμβατικής τους υποχρέωσης ως δανειοληπτών.

Σύμφωνα με την ΠΟΜΙΔΑ, από τις 6.371.901 κατοικίες στη χώρα ασφαλισμένες είναι μόνο οι 1.074.053 (στοιχεία ΕΑΕΕ 2017). Αν ασφαλιστούν π.χ. 200.000 κατοικίες επιπλέον με μέσο ετήσιο ασφάλιστρο 155 ευρώ, υπολογίζεται ότι ο κρατικός προϋπολογισμός όχι μόνο θα γλιτώσει δαπάνες που θα κάλυπτε από μόνος του, αλλά εκτιμάται πως θα αποκομίσει και έσοδα περίπου 10 εκατ. ευρώ από φόρο ασφαλίστρων, αλλά και φόρο επί των κερδών των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, χωρίς να υπολογιστούν τα επιπλέον οφέλη για την οικονομία, την αγορά και την κοινωνία γενικότερα.

Μέχρι σήμερα ο κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται με μεγάλα ποσά κάθε χρόνο για να καλύψει τις ζημίες από κάθε είδους φυσικές καταστροφές. Και συνυπολογίζοντας το ότι η κλιματική αλλαγή θα «χτυπάει» συνεχώς τα επόμενα έτη, η κυβέρνηση αλλάζει πολική, σκέφτεται την πρόληψη. Η παροχή κινήτρων αφορά όσους σπεύσουν να ασφαλίσουν από μόνοι τους τα ακίνητά τους σε μια προσπάθεια να ελαφρυνθεί ο προϋπολογισμός από τις αποζημιώσεις και να απαλλαγεί το Δημόσιο από σημαντικά απρόβλεπτα βάρη. Αντί μάλιστα να στερήσει έσοδα από τον Προϋπολογισμό, αντιθέτως θα τα αυξήσει, αφού θα ενισχυθεί και με έσοδα από τον φόρο 15% επί των καταβαλλόμενων ασφαλίστρων. Αντίστοιχα μοντέλα κινήτρων εφαρμόζονται και στο εξωτερικό, όπου υπάρχουν και άλλες λύσεις. Οι περισσότερες χώρες που κινδυνεύουν από φυσικές καταστροφές, όπως π.χ. η Ισπανία και η Γαλλία, ρυθμίζουν με σχήματα ΣΔΙΤ την εκ των προτέρων ασφάλιση και χρηματοδότηση των ζημιών από φυσικές καταστροφές.

Το μεγάλο ερώτημα φυσικά είναι το κατά πόσο ένα ελληνικό νοικοκυριό μπορεί να «σηκώσει» την ασφάλιση της κατοικίας του. Πάντως η κυβέρνηση αποφεύγει να θεσμοθετήσει την υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση κτιρίων ακόμα και σε περιοχές υψηλής επικινδυνότητας. Υπενθυμίζεται ότι διάταξη που είχε ενταχθεί στον τελευταίο κλιματικό νόμο αλλά αποσύρθηκε την τελευταία στιγμή (άρθρο 23) προέβλεπε ότι από την 1η Ιανουαρίου 2025 τα νέα κτίρια που βρίσκονται σε ζώνες υψηλής τρωτότητας ασφαλίζονται υποχρεωτικά, ενώ η ύπαρξη ασφαλιστηρίου συμβολαίου αποτελούσε προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου. Ζώνες υψηλής τρωτότητας θεωρούνται οι περιοχές που βρίσκονται σε γεωγραφικές ζώνες υψηλής πιθανότητας πλημμύρας ή πλησίον δασικών περιοχών που χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς.

Τι προβλέπει ο νέος νόμος

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο νέος νόμος του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος ψηφίστηκε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα (άρθρο 44), «για τα έτη 2024 και επόμενα, ο ΕΝΦΙΑ μειώνεται κατά δέκα τοις εκατό (10%) για κατοικίες φυσικών προσώπων που ασφαλίζονται σε ασφαλιστική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο Μητρώο Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων, που τηρείται στη Διεύθυνση Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης της Τράπεζας της Ελλάδος, για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρα, εφόσον η ασφάλιση καλύπτει το σύνολο της αξίας του ακινήτου. Ως αξία του ακινήτου, για τις ανάγκες εφαρμογής του πρώτου εδαφίου, λαμβάνεται η αξία ανακατασκευής του κτίσματος ή των κτισμάτων, μη υπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, η οποία δεν μπορεί να υπολείπεται των χιλίων (1.000) ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.

Προϋπόθεση για την εφαρμογή του παρόντος είναι η ασφάλιση να αφορά το προηγούμενο έτος με διάρκεια τουλάχιστον τριών (3) μηνών. Αν η διάρκεια της ασφάλισης του πρώτου εδαφίου είναι μικρότερη του ενός (1) έτους, η μείωση του ΕΝΦΙΑ προσαρμόζεται αναλογικά. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων καθορίζεται το κόστος της αξίας ανακατασκευής του ακινήτου, μπορεί να αναπροσαρμόζεται το ποσό του δευτέρου εδαφίου, καθώς και να ρυθμίζεται κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος».

Διαβάστε ακόμη:

ΒΙΑΝΕΞ: Στόχος να γίνει η μεγαλύτερη εταιρεία υγείας στα Βαλκάνια (pic)

Ιωάννης Λιανός (Επιτροπή Ανταγωνισμού): Μετά τις ακτοπλοϊκές εταιρείες, έλεγχοι και στις πολυεθνικές για την ακρίβεια

Lil Tay: Μετά τον υποτιθέμενο θάνατο, απάτη με κρυπτονόμισμα (pics)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφθείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ