Τα προβλήματα που δημιουργεί η απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου ανέδειξε διαδικτυακή συζήτηση που διοργάνωσε ο Κύκλος Ιδεών.
Τη συζήτηση συντόνισε ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος και συμμετείχαν ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας και ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Βασίλης Σκουρής.
Ο κ. Στουρνάρας υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι ανεξάρτητη και θα συνεχίσει να ασκεί τη διευκολυντική νομισματική πολιτική, ενώ εξέφρασε την εκτίμηση ότι η κρίση θα επιλυθεί χωρίς να δημιουργηθούν προβλήματα.
Δεν υπάρχει σήμερα κίνδυνος πληθωρισμού, τον οποίον επικαλείται το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, αφού υπάρχει μεν μείωση της προσφοράς, αλλά ακόμη πιο μεγάλη μείωση της ζήτησης, ανέφερε ο κ. Στουρνάρας.
Όπως εξήγησε, το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης δεν δημιουργεί πρόσθετους κινδύνους στις κρατικές τράπεζες, αφού η κεντρική τράπεζα κάθε χώρες αγοράζει τα ομόλογα της αντίστοιχης χώρας. Επομένως, δεν υπάρχει διασπορά κινδύνου. Περαιτέρω, τα πραγματικά επιτόκια, που αποτελούν σημείο κριτικής στη Γερμανία, στο παρελθόν ήταν δέκα φορές πιο αρνητικά στο παρελθόν (σ.σ. θετικά μεν αλλά χαμηλότερο από τον πληθωρισμό που ήταν ψηλά, σε αντίθεση με σήμερα).
Ο κ. Στουρνάρας εξέφρασε την εκτίμηση ότι τελικά η υπόθεση θα επιλυθεί με κατάθεση κάποιου αυτόκλητου μάρτυρα στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας (αφού η ΕΚΤ δεν πρόκειται να καταθέσει) ο οποίος θα παρουσιάσει τα επιχειρήματα υπέρ της ποσοτικής χαλάρωσης τα οποία είναι διαθέσιμα και υπάρχουν δημοσιευμένα.
Επιπλέον, ο διοικητής της ΤτΕ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο η όλη υπόθεση να βοηθήσει τελικά τη Γερμανία να αναλάβει περισσότερα δημοσιονομικά βάρη αλλά και να ενισχυθούν οι κανόνες συμμετρίας στην Ε.Ε. περιλαμβάνοντας και μέτρα υπέρ της μείωσης των υπερβολικών πλεονασμάτων που διαθέτουν ορισμένες χώρες (σ.σ. όπως η Γερμανία). Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι μέτρα δεν θα λαμβάνονται μόνο όταν κάποιες χώρες εμφανίζουν ελλείμματα, αλλά και όταν εμφανίζουν πλεονάσματα, έτσι ώστε να τα εξισορροπήσουν.
Ο κ. Σκουρής, επισήμανε ότι το Συνταγματικο Δικαστηριο της Γερμανιας με την απόφασή του καταδικάζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας και ότι υιοθετεί απαράδεκτη μεθοδολογία για να αξιολογήσει τις συνέπειες της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και έτσι δρα ultra vires (πέραν των αρμοδιοτήτων του).
H απόφαση αυτή μπορεί να διορθωθεί με την εκ των υστέρων αξιολόγηση του QE και την προσθήκη από την πλευρά της ΕΚΤ μιας αιτιολογίας.
Η ζημία όμως είναι μεγάλη, εκτίμησε ο κ. Σκουρής. Όπως είπε, το σκεπτικό του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου είναι ότι η ΕΚΤ μπαίνει μέσω της νομισματικής πολιτικής στην οικονομική πολιτική, η οποία όμως είναι αρμοδιότητα των κρατών μελών, αλλά και ότι η ΕΚΤ δεν έχει ελέγξει επαρκώς τη νομιμότητα του QE με βάση την αρχή της αναλογικότητας, ώστε να αποδειχθεί ότι δεν έχει υπερβεί το ενδεδειγμένο μέτρο.
Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου βασίζεται στην παραδοχή ότι οι αγορές ομολόγων δεν γίνονται στη δευτερογενή αγορά ομολόγων, διότι πλέον πρόκειται για εικονική δευτερογενή αγορά, αφού είναι βέβαιο ότι αφότου τα ομόλογα εκδοθούν στην πρωτογενή αγορά (από τις κυβερνήσεις) είναι βέβαιο ότι θα αγοραστούν από την ΕΚΤ. Το QE, κρατάει χρόνια, έχει όγκο 2 τρισ., έχουν γεμίσει τα χαρτοφυλάκια και δεν υπάρχει στρατηγική εξόδου. Είναι εικονική η 2γενής αγορά, είναι πολύ κοντά στη νομισματική χρηματοδότηση.
Ο κ. Βενιζέλος από την πλευρά του υπογράμμισε ότι η πηγή του προβλήματος είναι ότι στην Ευρωζώνη υπάρχει νομισματική ένωση, αλλά όχι οικονομική και πολιτική, επομένως υπάρχει μια αέναη τριβή για το ποιος ασκεί ποια αρμοδιότητα. Η νομισματική πολιτική ασκείται από την ΕΚΤ, αλλά η οικονομική και φορολογική από τις κυβερνήσεις.
Το πρόβλημα είχε διαπιστωθεί και το 2010 με τη δήλωση των ηγετών στην Ντοβίλ, ότι δεν είναι δυνατόν όλοι να έχουν τα ίδια επιτόκια, πρέπει να υπάρχουν διαφορές ανάλογα με τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά και τις συνθήκες κάθε οικονομίας. Το ίδιο πράγμα λέει και το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης. Λέει στην ΕΚΤ, εσείς έχετε τη νομισματική πολιτική, αλλά τα κράτη έχουν την οικονομική πολιτική και με το QE, προκαταλαμβάνετε τα τελευταία και τα δεσμεύετε. Δεν μας εξήγησε η ΕΚΤ μέχρι ποιου σημειου θα το κάνει αυτό, επομένως παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας και τον απόλυτο έλεγχο συνταγματικότητας.
Ο κ. Βενιζέλος είπε επίσης ότι οι ανισότητες εντός της ευρωζώνης διευρύνονται λόγω της πανδημίας. Χαρακτηριστικά επισήμανε ότι η Ελλάδα δίνει, ως ποσοστό, το 1/7 της βοήθειας που δίνει το γερμανικό κράτος. Υπογράμμισε επίσης ότι η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ίσως να παίξει ρόλο στην άποψη που θα επικρατήσει στη συντηρητική παράταξη στη Γερμανία σε σχέση με τις ευρωπαϊκές πολιτικές και ενδεχομένως να συνδέεται και με τις επόμενες γερμανικές εκλογές.