TAP: Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα
Βρισκόμαστε λίγες ώρες πριν την επίσημη ανακοίνωση της Κοινοπραξίας που διαχειρίζεται το πεδίο Shah Deniz II. Δυστυχώς, ως συνήθως συμβαίνει, εν αναμονή αυτής διαχέονται φήμες και δήθεν πληροφορίες που ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Ή για να το θέσω ακριβέστερα, ανεξάρτητα απ’το αν επιβεβαιωθούν ή διαψευστούν, δεν είναι προϊόν εσωτερικής ενημέρωσης ή πληροφόρησης (αφού οι εμπλεκόμενες πλευρές έχουν υπογράψει συμφωνία εμπιστευτικότητας) αλλά αποτελούν ευσεβείς πόθους ή είναι κατευθυνόμενες ή απλώς εξυπηρετούν άλλες σκοπιμότητες.
Πλέον, ό,τι ειπωθεί δεν έχει αξία, εφόσον ο κύβος έχει ριφθεί ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα. Ωστόσο, αναμένοντας την τελική απόφαση, θα προσπαθήσουμε να αποτιμήσουμε τα συν και πλην του Διαδριατικού αγωγού προκειμένου να διερευνήσουμε κάποιους από τους λόγους που επέδρασαν είτε προς το θετικότερο (όλοι το ευχόμαστε) είτε προς το αρνητικότερο.
Αν έχει επιλεγεί ο Nabucco West, οι πιθανότερες αιτίες εντοπίζονται στην εικόνα (περισσότερο ή λιγότερο πραγματική) που έχει καλλιεργηθεί τα τελευταία χρόνια για τις τρεις χώρες από το έδαφος των οποίων διέρχεται ο TAP.
Ειδικότερα:
- Η αίσθηση πολιτικής αστάθειας σε Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία. Οι διεργασίες στην Ελλάδα που συρρίκνωσαν επικίνδυνα την κυβερνητική πλειοψηφία, η αναγκαστική κυβέρνηση συνασπισμού στην Ιταλία, η οποία ακόμη δεν έχει σταθεροποιηθεί και οι εκλογές στην Αλβανία που επιβεβαίωσαν τη διαίρεση της αλβανικής κοινωνίας συντηρούν ένα κλίμα αβεβαιότητας ως προς το μέλλον των τριών κρατών.
- Η απόρρητη έκθεση της Mediobanca που εκτιμά ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η Ιταλία να χρεοκοπήσει μέσα στο επόμενο εξάμηνο, καθώς και τα αργά βήματα στον τομέα μεταρρυθμίσεων και ιδιωτικοποιήσεων στην Ελλάδα καταδεικνύουν πως ο συστημικός κίνδυνος δεν έχει ακόμη εξαλειφθεί
- Η καθυστέρηση στην υπογραφή της συμφωνίας φιλοξενούσης χώρας μεταξύ Ελλάδας και TAP ενδεχομένως να επέτεινε την πεποίθηση ότι η γραφειοκρατία μας δεν είναι αρκούντως αποτελεσματική, εγείροντας αντίστοιχες ανησυχίες για τη φάση υλοποίησης του TAP, ενώ έδωσε την ευκαιρία σε ορισμένους να αμφισβητήσουν το βαθμό δέσμευσης μας απέναντι στο έργο
- Η εμπλοκή περισσότερων κρατών-μελών της ΕΕ στον Nabucco West πιθανόν να εκτιμήθηκε ότι θα φέρει το Αζερμπαϊτζάν πιο κοντά και σε μικρότερο χρόνο στην Ευρώπη. Παράλληλα, το Baumgarden που καταλήγει ο εν λόγω αποτελεί ενεργειακό σταυροδρόμι στην καρδιά της Γηραιάς Ηπείρου, εν αντιθέσει με την Ιταλία της οποίας το δίκτυο απέχει (χιλιομετρικά) σαφώς περισσότερο από τη διψασμένη αγορά της Κεντρικής Ευρώπης
- Το ερωτηματικό ως προς τη δυνατότητα της Ιταλίας να απορροφήσει επιπλέον ποσότητες, δεδομένου ότι η αγορά της έχει υπερπροσφορά αερίου, με τη ζήτηση να βαίνει μειούμενη
Από εκεί και πέρα, όπως έχω πλειστάκις αναφέρει στο παρελθόν, ο Διαδριατικός Αγωγός διατηρεί σαφή συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τον Nabucco West. Οι αποφασίζοντες δύσκολα θα τα αγνοήσουν, γεγονός που μας κάνει περισσότερο αισιόδοξους.
Πιο συγεκριμένα:
α) ο Διαδριατικός αγωγός προσφέρει μια συντομότερη διαδρομή μέσα από λιγότερες χώρες
β) Η αρχική χωρητικότητα του είναι 10 bcm/έτος, κάτι που προσιδιάζει με τη δυνατότητα παραγωγής του κοιτάσματος Shah Deniz II το 2019, οπότε και θα ξεκινήσει η εξαγωγική δραστηριότητα προς το ευρωπαϊκό έδαφος
γ) Η κατασκευή του αγωγού θα γίνει από μία Κοινοπραξία τριών εταιρειών, σαφώς μικρότερη και πιο ευέλικτη συγκριτικά με αυτή του Nabucco-West,
δ) Κατασκευαστικά βρίσκεται σε ωριμότερο στάδιο
ε) Τέλος, το κόστος αλλά και ο χρόνος κατασκευής αναμένεται να είναι σημαντικά μικρότερα εν συγκρίσει με τον Nabucco-West.
Ο Nabucco-West, από την άλλη, λόγω της διαδρομής, αλλά και της χωρητικότητας του αναμένεται να ενισχύσει τις προσπάθειες διαφοροποίησης παραγωγών/προμηθευτών φυσικού αερίου των χωρών της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, οι οποίες εξαρτώνται κατά μέσο όρο 67% από εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα του Nabucco-West και ιδίως αυτά που αφορούν στην τροφοδοσία των χωρών της Ν.Α. Ευρώπης μπορούν να εξασφαλιστούν και από τον Διαδριατικό αγωγό, τόσο μέσω της πρόβλεψης για κατά βούληση αύξηση της χωρητικότητας του αγωγού πάνω από τα 10 bcm, όσο και της δυνατότητας αντίστροφης ροής. Αλλά και με την κατασκευή μικρών διακλαδώσεων που θα συνδέουν τον TAP με το βαλκανικό δίκτυο αγωγών. Τέτοιοι αγωγοί είναι ο σχεδιαζόμενος Interconnector Greece-Bulgaria και ο - υπό μελέτη - Ionian Adriatic Pipeline. Μάλιστα, ο TAP σε συνδυασμό με τους ανωτέρω αγωγούς αποτελεί περισσότερο συμφέρουσα λύση για την Κοινοπραξία του Shah Deniz II, καθώς αυξάνει σημαντικά τους πιθανούς εισαγωγείς αζέρικου φυσικού αερίου (Ε.Ε, Αλβανία, FYROM, Κροατία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Μαυροβούνιο, Βοσνία, Σερβία).
Είναι κρίσιμης σημασίας να επισημάνουμε το εξής:
Αν επιλεγεί ο TAP θα υπάρξουν σημαντικά και πολλαπλασιαστικά οφέλη για τη χώρα. Μεταξύ άλλων, θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, θα αναβαθμιστεί η γεωπολιτική μας θέση, θα ανακτήσουμε μέρος της χαμένης μας αυτοποίθησης, και θα αποκτήσουμε λόγο στο ενεργειακό γίγνεσθαι.
Σε περίπτωση, εντούτοις, που επιλεγεί ο Nabucco West, η χώρα μας θα μείνει εκτός ενεργειακού χάρτη για ενα εύλογο χρονικό διάστημα, εφόσον όλα τα υπόλοιπα σχέδια που μας αφορούν, συμπεριλαμβανομένης και της αξιοποίησης των όποιων δικών μας αποθεμάτων, έχουν ορίζοντα δεκαετίας.
Βρισκόμαστε λίγες ώρες πριν την επίσημη ανακοίνωση της Κοινοπραξίας που διαχειρίζεται το πεδίο Shah Deniz II. Δυστυχώς, ως συνήθως συμβαίνει, εν αναμονή αυτής διαχέονται φήμες και δήθεν πληροφορίες που ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Ή για να το θέσω ακριβέστερα, ανεξάρτητα απ’το αν επιβεβαιωθούν ή διαψευστούν, δεν είναι προϊόν εσωτερικής ενημέρωσης ή πληροφόρησης (αφού οι εμπλεκόμενες πλευρές έχουν υπογράψει συμφωνία εμπιστευτικότητας) αλλά αποτελούν ευσεβείς πόθους ή είναι κατευθυνόμενες ή απλώς εξυπηρετούν άλλες σκοπιμότητες.
Πλέον, ό,τι ειπωθεί δεν έχει αξία, εφόσον ο κύβος έχει ριφθεί ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα. Ωστόσο, αναμένοντας την τελική απόφαση, θα προσπαθήσουμε να αποτιμήσουμε τα συν και πλην του Διαδριατικού αγωγού προκειμένου να διερευνήσουμε κάποιους από τους λόγους που επέδρασαν είτε προς το θετικότερο (όλοι το ευχόμαστε) είτε προς το αρνητικότερο.
Αν έχει επιλεγεί ο Nabucco West, οι πιθανότερες αιτίες εντοπίζονται στην εικόνα (περισσότερο ή λιγότερο πραγματική) που έχει καλλιεργηθεί τα τελευταία χρόνια για τις τρεις χώρες από το έδαφος των οποίων διέρχεται ο TAP.
Ειδικότερα:
– Η αίσθηση πολιτικής αστάθειας σε Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία. Οι διεργασίες στην Ελλάδα που συρρίκνωσαν επικίνδυνα την κυβερνητική πλειοψηφία, η αναγκαστική κυβέρνηση συνασπισμού στην Ιταλία, η οποία ακόμη δεν έχει σταθεροποιηθεί και οι εκλογές στην Αλβανία που επιβεβαίωσαν τη διαίρεση της αλβανικής κοινωνίας συντηρούν ένα κλίμα αβεβαιότητας ως προς το μέλλον των τριών κρατών.
– Η απόρρητη έκθεση της Mediobanca που εκτιμά ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η Ιταλία να χρεοκοπήσει μέσα στο επόμενο εξάμηνο, καθώς και τα αργά βήματα στον τομέα μεταρρυθμίσεων και ιδιωτικοποιήσεων στην Ελλάδα καταδεικνύουν πως ο συστημικός κίνδυνος δεν έχει ακόμη εξαλειφθεί
– Η καθυστέρηση στην υπογραφή της συμφωνίας φιλοξενούσης χώρας μεταξύ Ελλάδας και TAP ενδεχομένως να επέτεινε την πεποίθηση ότι η γραφειοκρατία μας δεν είναι αρκούντως αποτελεσματική, εγείροντας αντίστοιχες ανησυχίες για τη φάση υλοποίησης του TAP, ενώ έδωσε την ευκαιρία σε ορισμένους να αμφισβητήσουν το βαθμό δέσμευσης μας απέναντι στο έργο
– Η εμπλοκή περισσότερων κρατών-μελών της ΕΕ στον Nabucco West πιθανόν να εκτιμήθηκε ότι θα φέρει το Αζερμπαϊτζάν πιο κοντά και σε μικρότερο χρόνο στην Ευρώπη. Παράλληλα, το Baumgarden που καταλήγει ο εν λόγω αποτελεί ενεργειακό σταυροδρόμι στην καρδιά της Γηραιάς Ηπείρου, εν αντιθέσει με την Ιταλία της οποίας το δίκτυο απέχει (χιλιομετρικά) σαφώς περισσότερο από τη διψασμένη αγορά της Κεντρικής Ευρώπης
– Το ερωτηματικό ως προς τη δυνατότητα της Ιταλίας να απορροφήσει επιπλέον ποσότητες, δεδομένου ότι η αγορά της έχει υπερπροσφορά αερίου, με τη ζήτηση να βαίνει μειούμενη
Από εκεί και πέρα, όπως έχω πλειστάκις αναφέρει στο παρελθόν, ο Διαδριατικός Αγωγός διατηρεί σαφή συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τον Nabucco West. Οι αποφασίζοντες δύσκολα θα τα αγνοήσουν, γεγονός που μας κάνει περισσότερο αισιόδοξους.
Πιο συγεκριμένα:
α) ο Διαδριατικός αγωγός προσφέρει μια συντομότερη διαδρομή μέσα από λιγότερες χώρες
β) Η αρχική χωρητικότητα του είναι 10 bcm/έτος, κάτι που προσιδιάζει με τη δυνατότητα παραγωγής του κοιτάσματος Shah Deniz II το 2019, οπότε και θα ξεκινήσει η εξαγωγική δραστηριότητα προς το ευρωπαϊκό έδαφος
γ) Η κατασκευή του αγωγού θα γίνει από μία Κοινοπραξία τριών εταιρειών, σαφώς μικρότερη και πιο ευέλικτη συγκριτικά με αυτή του Nabucco-West,
δ) Κατασκευαστικά βρίσκεται σε ωριμότερο στάδιο
ε) Τέλος, το κόστος αλλά και ο χρόνος κατασκευής αναμένεται να είναι σημαντικά μικρότερα εν συγκρίσει με τον Nabucco-West.
Ο Nabucco-West, από την άλλη, λόγω της διαδρομής, αλλά και της χωρητικότητας του αναμένεται να ενισχύσει τις προσπάθειες διαφοροποίησης παραγωγών/προμηθευτών φυσικού αερίου των χωρών της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, οι οποίες εξαρτώνται κατά μέσο όρο 67% από εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα του Nabucco-West και ιδίως αυτά που αφορούν στην τροφοδοσία των χωρών της Ν.Α. Ευρώπης μπορούν να εξασφαλιστούν και από τον Διαδριατικό αγωγό, τόσο μέσω της πρόβλεψης για κατά βούληση αύξηση της χωρητικότητας του αγωγού πάνω από τα 10 bcm, όσο και της δυνατότητας αντίστροφης ροής. Αλλά και με την κατασκευή μικρών διακλαδώσεων που θα συνδέουν τον TAP με το βαλκανικό δίκτυο αγωγών. Τέτοιοι αγωγοί είναι ο σχεδιαζόμενος Interconnector Greece-Bulgaria και ο – υπό μελέτη – Ionian Adriatic Pipeline. Μάλιστα, ο TAP σε συνδυασμό με τους ανωτέρω αγωγούς αποτελεί περισσότερο συμφέρουσα λύση για την Κοινοπραξία του Shah Deniz II, καθώς αυξάνει σημαντικά τους πιθανούς εισαγωγείς αζέρικου φυσικού αερίου (Ε.Ε, Αλβανία, FYROM, Κροατία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Μαυροβούνιο, Βοσνία, Σερβία).
Είναι κρίσιμης σημασίας να επισημάνουμε το εξής:
Αν επιλεγεί ο TAP θα υπάρξουν σημαντικά και πολλαπλασιαστικά οφέλη για τη χώρα. Μεταξύ άλλων, θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, θα αναβαθμιστεί η γεωπολιτική μας θέση, θα ανακτήσουμε μέρος της χαμένης μας αυτοποίθησης, και θα αποκτήσουμε λόγο στο ενεργειακό γίγνεσθαι.
Σε περίπτωση, εντούτοις, που επιλεγεί ο Nabucco West, η χώρα μας θα μείνει εκτός ενεργειακού χάρτη για ενα εύλογο χρονικό διάστημα, εφόσον όλα τα υπόλοιπα σχέδια που μας αφορούν, συμπεριλαμβανομένης και της αξιοποίησης των όποιων δικών μας αποθεμάτων, έχουν ορίζοντα δεκαετίας.
