Μια από τις πιο δύσκολες διαπραγματεύσεις στην ιστορία της Ε.Ε. θα διεξαχθεί το επόμενο διάστημα για το Ταμείο Ανάκαμψης που προτείνει η Κομισιόν, σε υλοποίηση της γαλλο-γερμανικής πρότασης.
Η Κομισιόν προτείνει να διοχετευτούν 750 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος, περίπου τα 500 δισ. ευρώ θα είναι επιδοτήσεις και τα υπόλοιπα δάνεια, ενώ για την Ελλάδα υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν περί τα 32 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 22,5 δισ. ευρώ θα είναι επιδοτήσεις.
Η διαπραγμάτευση θα είναι δύσκολη επειδή τα κράτη μέλη διαφωνούν όχι μόνο για τη φύση των κονδυλιών, εάν δηλαδή θα είναι δανεικά ή επιδοτήσεις, αλλά και για τους όρους που θα χορηγούνται καθώς και για το πώς θα αποπληρωθούν.
Η πρόταση που παρουσίασε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προβλέπει ότι η Κομισιόν θα δανειστεί για να χρηματοδοτήσει το σχέδιο και ότι τα χρήματα αποπληρωθούν μετά το 2027. Θα αυξηθούν οι ίδιοι πόροι της με την επιβολή νέων φόρων, όπως ψηφιακούς και περιβαλλοντικούς φόρους (στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και στα πλαστικά), ένα κεφάλαιο για το οποίο επίσης υπάρχουν διαφωνίες και μέχρι σήμερα δεν είχε καταστεί δυνατόν να υπάρξει πρόοδος ούτε στα στοιχειώδη.
Από την άλλη πλευρά, η πρόεδρος της Κομισιόν έδωσε έμφαση στη διαδικασία έγκρισης των κονδυλίων και τους όρους με τους οποίους θα χορηγούνται, έτσι ώστε να καλύψει, εν μέρει τουλάχιστον, τις επιφυλάξεις και τις αντιρρήσεις που προβάλλουν οι 4 χώρες που αρνούνται την κοινή χρηματοδότηση (Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία, Φινλανδία).
Η πρόταση προβλέπει ότι τα χρήματα θα χορηγούνται για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που θα έχουν στόχο αφενός να φέρουν την ανάκαμψη αλλά και να προσανατολίσουν την ευρωπαϊκή οικονομία σε διαφορετική κατεύθυνση, ψηφιακή και περιβαλλοντικά ισορροπημένη.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια των μεταρρυθμίσεων, οι οποίες θα πρέπει να εντάσσονται και να είναι συμβατές με τις κατευθύνσεις που θα αποφασίζονται για όλη την Ε.Ε. μέσα από τις διαδικασίες οικονομικής εποπτείας που ήδη υπάρχουν, το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, στο πλαίσιο του οποίου η Κομισιόν απευθύνει συστάσεις στα κράτη μέλη.
Αυτό σημαίνει ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα δώσει στην Κομισιόν νέα εργαλεία εποπτείας και πίεσης απέναντι στα κράτη μέλη, αφού για να πάρουν χρήματα θα πρέπει να υλοποιούν τις κατευθύνσεις που θα αποφασίζονται σε επίπεδο Ε.Ε.
Με βάση το σχέδιο της Κομισιόν, τα κράτη μέλη που θα διεκδικούν χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να υποβάλουν εθνικό σχέδιο, το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει αναλυτικά τους στόχους, τις επενδύσεις και τις δράσεις, το οποίο θα πρέπει να είναι συμβατό με την ευρύτερη Πράσινη και Ψηφιακή μετάβαση της Ε.Ε. ενώ θα πρέπει να σέβονται και τις συστάσεις που απευθύνει η Κομισιόν τα κράτη μέλη για την δημοσιονομική και την οικονομική πολιτική.
Με άλλα λόγια, το σύστημα προβλέπει μια ισχυρή εποπτεία που είναι και το βασικό εργαλείο, το «τυράκι» για να πειστούν οι 4 χώρες που αντιτίθενται, ότι δεν πρόκειται να χαριστούν χρήματα σε κανένα, αντίθετα θα υπάρχει αυστηρός έλεγχος και διαρκής επανεξέταση.
Ήδη τις τελευταίες ημέρες οι τοποθετήσεις των «4 αρνητών» εστιάζουν στην ανάγκη υλοποίησης μεταρρυθμίσεων και ελέγχου, κάτι που ίσως να υποδεικνύει ότι υπάρχει έδαφος για συμβιβασμό και όχι ένα «τείχος αντιρρήσεων».
Για την αξιολόγηση των σχεδίων κάθε χώρας θα γίνεται διαβούλευση με τα κράτη μέλη και για την έγκρισή τους θα απαιτείται η ειδική πλειοψηφία, που σημαίνει ότι θα χρειάζονται οι ψήφοι τουλάχιστον 15 χωρών μελών που να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της Ε.Ε.
Συνολικά το σχέδιο προβλέπει ότι:
560 δισ. ευρώ θα διατεθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης που θα παρέχει επιχορηγήσεις και δάνεια για να στηρίξει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις
55 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της στήριξης της συνοχής σε φτωχότερες χώρες, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη
31 δισ. ευρώ σε ένα εργαλείο για την αγορά μετοχών σε υγιείς εταιρείες. Αυτός ο μηχανισμός στοχεύει στην αποδέσμευση περισσοτέρων από 300 δισ. ευρώ σε ιδιωτικές επενδύσεις
15 δισ. ευρώ σε ένα άλλο ταμείο για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της ανθεκτικότητας της ΕΕ σε στρατηγικούς τομείς. Αυτό το ταμείο στοχεύει στην αποδέσμευση 150 δισ. ευρώ ιδιωτικών επενδύσεων
9,4 δισ. ευρώ για την επένδυση σε προγράμματα υγειονομικής περίθαλψης, λοπου περιλαμβάνονται η πρόληψη, η προετοιμασία για κρίσεις, η προμήθεια ζωτικών φαρμάκων και εξοπλισμού, καθώς και η βελτίωση μακροπρόθεσμα του χώρου της υγείας
32,5 δισ. ευρώ διατίθενται στο Ταμείο Μετάβασης, το οποίο αναμένεται να βοηθήσει χώρες όπως η Πολωνία με τις πιο ρυπογόνες βιομηχανίες ενέργειας, στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις εκπομπές άνθρακα 15 δισ. ευρώ για την αγροτική ανάπτυξη
Το χρέος θα εξοφληθεί μέσω των αυξημένων μελλοντικών συνεισφορών στον προϋπολογισμό της ΕΕ και νέων εσόδων, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος εμπορίας εκπομπών ρύπων, ενός φόρου στις εισαγωγές υψηλών εκπομπών ρύπων και ενός φόρου στις ψηφιακές εταιρείες.