Αποστολή στο Λουξεμβούργο: Αργύρης Παπαστάθης
Αρκετά «τρωτά» σημεία έχει η συμφωνία που επιτεύχθηκε χθες στο Eurogroup. Μία συμφωνία μεγάλων συμβιβασμών, με μια περιορισμένη παρέμβαση στο χρέος (πιο σημαντική η επιμήκυνση κατά 10 έτη των δανείων από τον EFSF) και τη σκληρή εποπτεία μετά τις 20 Αυγούστου.
Μερικά από αυτά είναι τα εξής:
– Συνοδεύεται από ένα σκληρό “πρόγραμμα μετα-μνημονιακής παρακολούθησης”, όπως βαφτίστηκε από όλους τους αξιωματούχους που έκαναν δηλώσεις τη νύχτα, το οποίο συμπεριλαμβάνει τα μέτρα μείωσης του αφορολόγητου και των συντάξεων και προβλέπει τριμηνιαίες αξιολογήσεις από τους Θεσμούς οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν και νέα μέτρα αν η Ελλάδα αποκλίνει από το στόχο για τη διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% ως το 2022. Το πρόγραμμα αυτό έχει συμπτυχθεί σε ένα κείμενο δύο σελίδων αλλά είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν και αναλυτικότερες εκδοχές με συγκεκριμένες δεσμεύσεις.
– Το ανακοινωθέν του Eurogroup προβλέπει τη διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος 2,2% του ΑΕΠ για πάρα πολλά χρόνια, από το 2023 ως το 2060. Αυτό ισοδυναμεί με ένα πλαίσιο λιτότητας για δεκαετίες το οποίο θα γίνεται ακόμη πιο δυσβάστακτο αν η Ελλάδα επιστρέψει κάποια στιγμή στην ύφεση.
– Δεν αξιοποιήθηκαν και τα 86 δισ ευρώ που προβλέπονταν για το τρίτο πρόγραμμα στήριξης και στα οποία η Ελλάδα απέκτησε πρόσβαση λαμβάνοντας πολύ σκληρά μέτρα από τον Ιούλιο του 2015 μέχρι σήμερα. Μετά τη δόση των 15 δισ ευρώ που εγκρίθηκε τη νύχτα η χώρα μας θα “επιστρέψει” στον ESM περίπου 24 δισ τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πλήρη αποπληρωμή των δανείων του Δ.Ν.Τ. (περίπου 11 δις ευρώ) ή ενός σημαντικού μέρους από τα διμερή δάνεια από το πρώτο πρόγραμμα στήριξης (GLF). Οι παρεμβάσεις αυτές, οι οποίες θα μείωναν περαιτέρω το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, δεν προχώρησαν τελικά παρότι βρίσκονται στο τραπέζι. Τελικά δόθηκε στην Ελλάδα μόνον ένα μικρό συγκριτικά ποσό (3,3 δις ευρώ ως μέρος της δόσης των 15 δις ευρώ) για να εξαγοράσει όποτε κρίνει μέρος αυτών των χρεών στο μέλλον.
– Η επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της Ευρωζώνης και της Ευρωπαΐκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) από αγοραπωλησίες ελληνικών ομολόγων, τα λεγόμενα ANFAs και SMPs, θα γίνεται υπό όρους και μόνο αν η Ελλάδα τηρεί τις δεσμεύσεις του “προγράμματος μεταμνημονιακής παρακολούθησης” ενώ σε παλαιότερα ανακοινωθέντα του Eurogroup (όπως του Νοεμβρίου του 2012) η επιστροφή προβλεπόταν χωρίς όρους.
– Η συμφωνία εξασφαλίζει την μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αλλά όχι την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του όπως ανέφερε γενική διευθύντρια του Δ.Ν.Τ. Κριστίν Λαγκάρντ και αυτό σημαίνει ότι το Δ.Ν.Τ. στην έκθεση βιωσιμότητας που θα δημοσιοποιήσει ως το τέλος Ιουλίου θα αναφέρει ότι μακροπρόθεσμα το ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο.
– Ο Γαλλικός μηχανισμός ελάφρυνσης του χρέους που προκάλεσε αίσθηση στο Eurogroup του Ιουνίου του 2017 τέθηκε ουσιαστικά εκτός του πλαίσιου της απόφασης. Το λεγόμενο “Γαλλικό κλειδί” που θα προέβλεπε μια αυξημένη παρέμβαση για τη μείωση του χρέους αν η Ελλάδα είχε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης δεν υπάρχει στα μέτρα άμεσης εφαρμογής. Στο ανακοινωθέν υπάρχει μόνο μία αφηρημένη αναφορά για το ενδεχόμενο αξιοποίησής του σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα η οποία ενδεχομένως να μπήκε για λόγους τακτ: για να μη φαίνεται ότι οι Γερμανοί αδειάζουν πλήρως την Γαλλική πρόταση.
Τα κέρδη και οι μεγάλοι συμβιβασμοί
Στη συμφωνία αναφέρεται επιμήκυνση των δανείων του EFSF, ύψους 96,6 δισ ευρώ, η οποία θα είναι δέκα έτη. Αυτή θα συνοδεύεται από 10ετή περίοδο χάριτος για πληρωμές τόκων και αποσβέσεων στα ίδια δάνεια.
Στο μεταξύ η δόση που θα λάβει η Ελλάδα θα είναι 15 δισ. ευρώ. Από αυτό το ποσό τα 3,3 δισ θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξαγορά προηγούμενων δανείων όπως αυτών του ΔΝΤ. Με τη δόση των 15 δισ ευρώ το «μαξιλάρι» ρευστότητας της Ελλάδας θα αυξηθεί στα 24,1 δισ ευρώ.
Στα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος συμπεριλαμβάνεται επίσης και η επιστροφή των κερδών απ’ τα ελληνικά ομόλογα που βρίσκονται σε ειδικό λογαριασμό του ESM (μέσα απ’ τα προγράμματα ANFA και SMP), που υπολογίζονται σε 4,5 δισ ευρώ. Αυτό θα γίνει σταδιακά με εξαμηνιαίες δόσεις ως τον Ιούνιο του 2022, που θα συνδεθούν με την τήρηση των δεσμεύσεων του προγράμματος μεταμνημονιακής παρακολούθησης. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας θα παραμείνει υπό αυστηρή εποπτεία απ’ τους πιστωτές, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι εφαρμόζονται οι μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως οι ιδιωτικοποιήσεις και η μείωση των κόκκινων δανείων.
Πιο μακροπρόθεσμα, οι Ευρωπαίοι είπαν ότι θα αναλογιστούν μέτρα όπως περαιτέρω αναδιαμόρφωση ή μεγαλύτερες περιόδους αποπληρωμής των δανείων εάν χρειαστεί εάν οι οικονομικές συνθήκες αποδειχθούν απρόσμενα χειρότερες απ’ ότι αναμενόταν