Τρεις βαθμίδες μακριά από την επενδυτική κατηγορία, αλλά με ευοίωνες προοπτικές για αναβάθμιση μέσα στους επόμενους μήνες, βρίσκεται η Ελλάδα ύστερα και από τη χθεσινή ανακοίνωση του καναδικού οίκου αξιολόγησης DBRS, με την οποία ολοκληρώθηκε ο κύκλος των προγραμματισμένων αξιολογήσεων για τη φετινή χρονιά.
Η DBRS δεν προχώρησε μεν σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας μας, την οποία διατήρησε στη βαθμίδα «ΒΒ (low)», ωστόσο αναβάθμισε από σταθερή σε θετική την προοπτική (trend) και επαίνεσε τη μεταρρυθμιστική δυναμική και τα πρώτα δείγματα γραφής της κυβέρνησης.
Είχε προηγηθεί την περασμένη Παρασκευή η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τη Standard & Poor’s κατά μία βαθμίδα, από «Β+» με θετική προοπτική σε «ΒΒ-» με θετική προοπτική.
Η θετική προοπτική υποδηλώνει αυξημένη πιθανότητα αναβάθμισης της πιστοληπτικής αξιολόγησης μέσα στο επόμενο 12μηνο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, όλα δείχνουν ότι ο δρόμος μέχρι την επόμενη αναβάθμιση θα είναι πιο σύντομος, καθώς οι σχετικές προϋποθέσεις που θέτουν οι οίκοι αξιολόγησης μπορούν να εκπληρωθούν πολύ γρηγορότερα.
Τι απαιτείται, για να περιοριστεί η «ψαλίδα» που χωρίζει την Ελλάδα από την επενδυτική βαθμίδα; Η χθεσινή έκθεση της DBRS προσδιορίζει τέσσερις παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την αξιολόγηση της Ελλάδας, οδηγώντας σε αναβάθμιση. Πρόκειται για:
Τη συνεχιζόμενη εφαρμογή των δημοσιονομικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, για να υποστηριχθεί η μελλοντική οικονομική ανάπτυξη.
Τη συμμόρφωση με τη μεταμνημονιακή εποπτεία.
Την περαιτέρω ενίσχυση της πρόσβασης στις αγορές ομολόγων.
Τη συνεχιζόμενη βελτίωση της οικονομικής ευρωστίας των τραπεζών.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε την περασμένη εβδομάδα και η Standard & Poor’s, ενώ ανάλογα συμπεράσματα συνάγονται από τα τελευταία σημειώματα της Moody’s και της Fitch για την Ελλάδα. Πρακτικά, οι τέσσερις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης συμφωνούν ότι ο δρόμος για την περαιτέρω αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας περνά από:
Μια θετική 4η έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας και μια θετική έκθεση της Κομισιόν για το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2020 στις 20 Νοεμβρίου.
Την επισφράγιση της τήρησης των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων της χώρας στο Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου, όπου θα συζητηθεί η 4η έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας και θα αποφασιστεί εάν η Ελλάδα πληροί τις προϋποθέσεις για να εκταμιευθεί (στις αρχές του 2020) η επόμενη δόση από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων (ANFAs, SMPs), ύψους περίπου 640 εκατ. ευρώ. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης εάν θα ανοίξει στο ίδιο Eurogroup, όπως προσδοκάται, η συζήτηση για την αξιοποίηση των κερδών αυτών για επενδύσεις, κατά τρόπο που θα μειώνει εμμέσως τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
Την περαιτέρω μείωση των αποδόσεων των ελληνικών κρατικών τίτλων και την υλοποίηση νέων επιτυχών εκδόσεων ομολόγων το 2020.
Την κατάθεση στη Βουλή και την ψήφιση του νομοσχεδίου για το σχέδιο «Ηρακλής», η οποία αναμένεται εντός του τρέχοντος μηνός, καθώς και –το κυριότερο– τα πρώτα απτά αποτελέσματα από την υλοποίησή του, ώστε να επιταχυνθεί η μείωση των κόκκινων δανείων.
Την ενίσχυση των ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Στον αντίποδα, όπως προειδοποίησε χθες η DBRS, υποβάθμιση θα μπορούσε να προκύψει σε περίπτωση:
- Αναστροφής ή διακοπής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων
- Σημαντικού δημοσιονομικού πισωγυρίσματος.
- Νέας αστάθειας στον τραπεζικό τομέα.
Εξηγώντας το σκεπτικό της χθεσινής αξιολόγησής του, ο καναδικός οίκος υπογράμμισε το μεγάλο βάρος του ελληνικού χρέους και ανέφερε: «Η επιβεβαίωση της αξιολόγησης αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η Ελλάδα εξέρχεται από τα χρόνια της κρίσης και βρίσκεται στο τρίτο συνεχόμενο έτος ανάπτυξης. Οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα βρίσκονται εντός τροχιάς. Υπάρχει ένα μεγάλο μαξιλάρι διαθεσίμων, που ισοδυναμεί περίπου με τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου για μια διετία και τα κόστη δανεισμού είναι στα χαμηλότερα επίπεδα μετά την κρίση. Εντούτοις, το βάρος του δημόσιου χρέους είναι μεγάλο και η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα ανέλθει στο 173,3% του ΑΕΠ στα τέλη του 2019. Το μεγάλο στοκ δημοσίου χρέους μετριάζεται σε ένα βαθμό, όμως, από την πολύ μεγάλη μέση ωρίμανση του χρέους και από το γεγονός ότι οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης διακρατούν την πλειοψηφία του χρέους» (περίπου 70%).
Τα θετικά που είδε η DBRS
Στην ανάλυση της DBRS επισημαίνεται ότι από την προηγούμενη αξιολόγηση» (στις 3 Μαΐου) «έχει σημειωθεί πρόοδος σε πολλούς τομείς, η οποία οδήγησε στη θετική προοπτική».
Οι κυριότερες εξελίξεις που χαρακτηρίζονται θετικές από τον καναδικό οίκο είναι οι ακόλουθες:
Σχηματίστηκε νέα αυτοδύναμη κυβέρνηση (για πρώτη φορά ύστερα από σχεδόν 9 χρόνια) που επιδεικνύει ισχυρή προσήλωση στην εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής ατζέντας της. Η DBRS αξιολογεί επίσης θετικά την απόφαση να αποσυνδεθεί η αδυναμία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από την πρόωρη διάλυση της Βουλής, καθώς μειώνεται ο κίνδυνος πρόωρων εκλογών και αυξάνεται η σταθερότητα της κυβέρνησης.
Η στρατηγική στον τομέα του δημόσιου χρέους έχει παγιώσει την πρόσβαση στις αγορές, που δείχνουν αυξανόμενη εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία. Επίσης η Ελλάδα πρόκειται να αποπληρώσει 2,7 δισ. ευρώ από το ακριβότερο τμήμα του χρέους της προς το ΔΝΤ, ενώ διατηρεί ένα «μαξιλάρι» διαθεσίμων που ανέρχεται στα 30 δισ. ευρώ περίπου. Σύμφωνα με τον καναδικό οίκο, η εφαρμογή πολιτικών που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και ταυτοχρόνως είναι δημοσιονομικά συνετές, σε συνδυασμό με τη διατήρηση του «μαξιλαριού», υποστηρίζει την προσπάθεια της Ελλάδας να ενισχύσει την εμπιστοσύνη προς τη χώρα από τους συμμετέχοντες στις αγορές.
Το σχέδιο «Ηρακλής» φαίνεται κατάλληλο για να υποστηρίξει τη διαγραφή των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων από τους ισολογισμούς των τραπεζών, ενώ τα κόκκινα δάνεια βρίσκονται σε καθοδική τροχιά.
Τα capital controls καταργήθηκαν πλήρως την 1η Σεπτεμβρίου.
Η οικονομία συνεχίζει σε τροχιά ανάκαμψης για τρίτο συνεχόμενο έτος, οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα εξακολουθούν να επιτυγχάνονται, τα δημοσιονομικά μέτρα που παρουσιάστηκαν στο προσχέδιο προϋπολογισμού του 2020 στρέφουν το δημοσιονομικό μείγμα προς μέτρα υποστηρικτικά προς την ανάπτυξη, το αναπτυξιακό νομοσχέδιο, που στοχεύει στη μείωση της γραφειοκρατίας, ψηφίστηκε από τη Βουλή και η ανεργία παραμένει μεν η υψηλότερη στην Ε.Ε., αλλά μειώθηκε στο 16,9% τον Ιούλιο από 19,1% τον αντίστοιχο περυσινό μήνα. Η DBRS κάνει επίσης ειδική μνεία στο ξεμπλοκάρισμα της επένδυσης του Ελληνικού, ενώ μεταξύ των φορολογικών μέτρων της κυβέρνησης ξεχωρίζει τη μείωση του ΕΝΦΙΑ και του φόρου εισοδήματος νοικοκυριών και επιχειρήσεων, καθώς και την ενίσχυση των ηλεκτρονικών πληρωμών.
Η βαθμολογία της Ελλάδας
Πλέον μόνο η Moody’s έχει αφήσει τη χώρα μας τέσσερα σκαλοπάτια μακριά από την επενδυτική βαθμίδα («Β1» με σταθερές προοπτικές από την 1η Μαρτίου). Αναλυτές εκτιμούν ότι μπορεί να προχωρήσει σύντομα σε έκτακτη αναβάθμιση, καθώς προχθές εξέδωσε σημείωμα που χαρακτήριζε θετική εξέλιξη την πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ, ενώ είχε προηγηθεί ανάλογη ανάλυση για το σχέδιο «Ηρακλής».
Η Fitch έχει τοποθετήσει την Ελλάδα τρία σκαλοπάτια μακριά από την επενδυτική βαθμίδα («ΒΒ-») με σταθερές προοπτικές από τις 10 Αυγούστου 2018. Στην ίδια απόσταση, αλλά με θετικές προοπτικές, βρίσκεται η χώρα μας στην κλίμακα της Standard & Pooor’s («ΒΒ-») από την περασμένη Παρασκευή και της DBRS («ΒΒ low») από χθες.
Το σινιάλο για θετικά μηνύματα από τους οίκους αξιολόγησης δόθηκε πριν από δύο εβδομάδες από τον γερμανικό οίκο αξιολόγησης Scope Ratings, ο οποίος μείωσε στα δύο σκαλοπάτια την απόσταση της Ελλάδας από την επενδυτική βαθμίδα, αναβαθμίζοντας τη χώρα μας από «ΒΒ-» σε «ΒΒ». H Scope Ratings δεν ανήκει στους τέσσερις μεγάλους οίκους που λαμβάνει υπόψη η ΕΚΤ, αλλά επηρεάζει τη στρατηγική πολλών μεγάλων funds.
Τα οφέλη των αναβαθμίσεων
Τα οφέλη από τις αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης είναι πολλαπλά και διαχέονται μέχρι την πραγματική οικονομία:
Καταρχάς, μειώνεται περαιτέρω το κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους, γεγονός που:
α) Ενισχύει τα επιχειρήματα της κυβέρνησης υπέρ της μείωσης των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2021. Οι χαμηλότεροι στόχοι θα ανοίξουν τον δρόμο για νέες φοροελαφρύνσεις, αύξηση των δαπανών για επενδύσεις και άλλα φιλοαναπτυξιακά μέτρα.
β) Διευκολύνει τα σχέδια του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) για περαιτέρω βελτίωση του προφίλ του χρέους και για νέες εκδόσεις ομολόγων συνολικού ύψους 7-8 δισ. ευρώ το 2020.
Βελτιώνονται το οικονομικό κλίμα και η επενδυτική εμπιστοσύνη.
Επηρεάζεται θετικά και το κόστος δανεισμού των τραπεζών και των επιχειρήσεων.
Εφόσον η Ελλάδα καταφέρει να ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα, θα ανοίξει η πόρτα για να ενταχθεί στον νέο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και να μειώσει ακόμα περισσότερο το κόστος δανεισμού της.
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Οίκος Βαθμολογία Προοπτικές Απόσταση από Ημερομηνία
επενδ. βαθμίδα
DBRS ΒΒ (low) Θετικές 3 01/11/2019
S&P ΒΒ- Θετικές 3 25/10/2019
MOODY’S Β1 Σταθερές 4 01/03/2019
FITCH ΒΒ- Σταθερές 3 10/08/2018