Μια κουβέντα που «ξέφυγε» της Αμερικανίδας υπουργού Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν για τα επιτόκια ήταν αρκετή για να φέρει στο προσκήνιο το νέο σημείο τριβής που απασχολεί τις κεντρικές τράπεζες, τις κυβερνήσεις και τους επενδυτές παγκοσμίως: πρέπει να σταματήσει το τύπωμα χρήματος και να αυξηθούν τα επιτόκια για να μην εκδηλωθούν πληθωριστικές πιέσεις ή, αντιθέτως, πρέπει το χρήμα να παραμείνει φθηνό για να κινηθεί η οικονομία μετά την πανδημία;
Οι απόψεις διίστανται στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη. Στην Ευρωζώνη, μάλιστα, πληθαίνουν οι ενδείξεις και οι πληροφορίες ότι οι χώρες-μέλη που χαρακτηρίζονται «γεράκια», ήτοι Γερμανία, Αυστρία και Ολλανδία, θα θέσουν ζήτημα «σύσφιξης» της νομισματικής πολιτικής από το φθινόπωρο, πιέζοντας για περιορισμό του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης λόγω πανδημίας (PEPP), στο πλαίσιο του οποίου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δημιουργεί νέο χρήμα και αγοράζει με αυτό ομόλογα από την αγορά, διοχετεύοντας τη ρευστότητα στο σύστημα (το λεγόμενο και «τύπωμα χρήματος»).
Η ΕΚΤ έχει εγκρίνει αγορές ομολόγων συνολικά 1,85 τρισ. ευρώ για την πανδημία, από τα οποία έχει ήδη δαπανήσει το 1 τρισ. ευρώ, αλλά φαίνεται ότι τα «γεράκια» επιθυμούν να περιοριστεί ο ρυθμός των αγορών με το επιχείρημα ότι οι οικονομίες ανακάμπτουν και από το τέλος του χρόνου θα αρχίσουν να εισρέουν στις οικονομίες τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ηδη ο Αυστριακός κεντρικός τραπεζίτης Ρόμπερτ Χόλτσμαν δήλωσε ότι ελπίζει πως οι αγορές ομολόγων θα αρχίσουν να περιορίζονται από το καλοκαίρι και δεν θα χρειαστεί να εξαντληθεί το όριο των 1,85 τρισ. ευρώ.
Οι δηλώσεις του απηχούν τις θέσεις των χωρών του σκληρού πυρήνα, οι οποίες πιέζουν για περιορισμό των αγορών ομολόγων (το λεγόμενο tapering). Οι χώρες αυτές επικαλούνται τις πληθωριστικές πιέσεις που ήδη εκδηλώνονται στις οικονομίες τους (Αυστρία: πληθωρισμός 1,9%, Γερμανία: 1,7, Ολλανδία: 1,3). Συνολικά, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη ανέβηκε στο 1,6% τον Απρίλιο (από 1,3% τον Μάρτιο), αλλά παραμένει αρκετά κάτω από τον καταστατικό στόχο τού «κοντά αλλά όχι πάνω από το 2%», ενώ σε άλλες χώρες όπως η Ελλάδα υπάρχει αντιπληθωρισμός καθώς οι τιμές πέφτουν (-0,8%).
Η Ευρωζώνη φτάνει και πάλι σε ένα κρίσιμο σημείο όπου οι χώρες-μέλη έχουν διαφορετικές ανάγκες νομισματικής πολιτικής και το γεγονός αυτό πιθανότατα θα προκαλέσει τριβές.
Το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης επιτρέπει στις χώρες-μέλη να δανείζονται φτηνά εκδίδοντας ομόλογα τα οποία τελικά απορροφώνται από την ΕΚΤ, επομένως η πιθανή σταδιακή μείωσή του θα ανεβάσει το κόστος δανεισμού, ειδικά για χώρες όπως η Ελλάδα σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς μετά την πανδημία ο στόχος είναι να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα.
Το αντεπιχείρημα των «γερακιών» είναι ότι ήδη οι οικονομικοί δείκτες προοιωνίζονται ισχυρή ανάκαμψη, ενώ σύντομα οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία θα αρχίσουν να υποδέχονται τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, οπότε οι αγορές ομολόγων πρέπει να μειωθούν.
Το ζήτημα ενδεχομένως να διχάσει το συμβούλιο της ΕΚΤ, ενώ δεν αποκλείεται το πρόγραμμα αγορών ομολόγων λόγω πανδημίας να αμφισβητηθεί και στο Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, όπου ήδη εκκρεμεί προσφυγή κατά του Ταμείου Ανάκαμψης.
Τα μηδενικά επιτόκια και το φρέσκο χρήμα που εισέρχεται διαρκώς στην αγορά είναι τα δύο βασικά εργαλεία που έχουν κρατήσει όρθιες τις οικονομίες εν μέσω πανδημίας τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, καθώς διευκολύνουν τον δανεισμό για τις επιχειρήσεις, αλλά και για τις κυβερνήσεις οι οποίες με τα δανεικά χρηματοδοτούν τα μέτρα στήριξης κάθε είδους.
Καθώς οι οικονομίες ανακάμπτουν, όμως, αρχίζουν να εμφανίζονται πληθωριστικές τάσεις, ήτοι άνοδος των τιμών, κυρίως στις πρώτες ύλες. Πολλοί οικονομολόγοι και αναλυτές ειδικά στις ΗΠΑ, όπου ο πληθωρισμός τον Μάρτιο έφτασε στο 2,6%, επισημαίνουν ότι είναι ώρα να σταματήσουν οι χαλαρές νομισματικές πολιτικές, γιατί αυτές τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και μπορεί να τεθεί εκτός ελέγχου.
Ο επικεφαλής της FED Τζερόμ Πάουελ εκτιμά ότι οι πληθωριστικές πιέσεις είναι μεν υπαρκτές, αλλά το φαινόμενο θα είναι παροδικό και δεν χρειάζεται -ούτε πρόκειται- να «σφίξει» πρόωρα η νομισματική πολιτική.
Αντίθετα, οικονομολόγοι όπως ο Λάρι Σάμερς υποστηρίζουν ότι είναι αδύνατον να μην υπάρξει σημαντικός πληθωρισμός από τη στιγμή που προβλέπεται χρηματοδότηση της οικονομίας των ΗΠΑ με 1,9 τρισ. δολάρια για την πανδημία και άλλα 4 τρισ. δολάρια για έργα υποδομών και κοινωνικής πολιτικής.
Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ο διάσημος επενδυτής Γουόρεν Μπάφετ, ο οποίος προειδοποίησε ότι βλέπει να εμφανίζεται πληθωρισμός σε μεγάλο φάσμα δραστηριοτήτων και κλάδων στις ΗΠΑ.
Μιλώντας σε ένα συνέδριο την περασμένη εβδομάδα, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν είπε ότι ίσως χρειαστεί να αυξηθούν τα επιτόκια για να μην υπερθερμανθεί η αμερικανική οικονομία, προκαλώντας ένα μίνι ξεπούλημα μετοχών στο χρηματιστήριο, αλλά αργότερα την ίδια ημέρα τα μάζεψε, δηλώνοντας ότι δεν είναι κάτι που προβλέπει ή συστήνει, ούτε προτίθεται να υπαγορεύσει πολιτική στη FED, η οποία είναι τελείως ανεξάρτητη.
Η κυρία Γέλεν μπορεί να ανασκεύασε, αλλά για πολλούς αναλυτές το περιστατικό είναι ενδεικτικό των διαφορετικών απόψεων που υπάρχουν στο σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης των ΗΠΑ, οι οποίες πάντως προς το παρόν δεν έχουν εξελιχθεί σε ανοιχτή διαφωνία.
Διαβάστε ακόμη:
Ποιος είναι ο Adam Sepisky, ο νέο CEO της Amazon Web Services με έσοδα 46 δισ.
Αυτές οι μάσκες για τη μύτη είναι ιδανικές για όσους τρώνε και πίνουν
EasyJet: Ψάχνει νέο πρόεδρο – Γιατί παραιτείται ο Μπάρτον