Συστημικό θέμα για το τραπεζικό σύστημα δημιουργεί η υπόθεση των ελληνικών POS που λειτουργούσαν στο Πεκίνο και φέρεται να έκαναν συναλλαγές συνολικά 90 εκατ. Ευρώ, παραβιάζοντας τα κινεζικά capital controls. H υπόθεση Παπαευαγγέλου τραυματίζει σοβαρότατα το θεσμό της Golden Visa, που είχε συμβάλει έστω εν μέρει στην νεκρανάσταση της αγοράς ακινήτων και μάλιστα σε μια περίοδο που η ΕΕ διάκειται εχθρικά στα σχετικά προγράμματα της Ελλάδας και της Κύπρου. Εκτός όμως από τη «βόμβα» στο θεσμό -ο οποίος μέχρι τον Σεπτέμβριο είχε χρησιμοποιηθεί από 3.404 επενδυτές και τα μέλη των οικογενειών τους- δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα για τα συστήματα ελέγχου των ελληνικών τραπεζών.
Τα POS είναι αριθμημένες συσκευές, που παρέχουν τραπεζική υπηρεσία, υπό την έννοια ότι χρήματα μιας συναλλαγής κατατίθενται σε τραπεζικό λογαριασμό. Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες από το εποπτικό πλαίσιο να εφαρμόσουν την αρχή ΚΥC (Know your client). Είναι απορίας άξιο, πως ελληνικά POS λειτουργούσαν στο Πεκίνο και κανείς στη διεύθυνση Κανονιστικής Συμμόρφωσης της ΕΤΕ δεν παραξενεύτηκε. Μια εταιρία real estate στην Κίνα έκανε συναλλαγές εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ χωρίς κανείς να διερωτηθεί τι συνέβαινε, όπως θα γινόταν αν η υπόθεση αφορούσε πχ ένα κρεοπωλείο στη Λαμία.
Η ευθύνη δεν εξαντλείται στα στελέχη που ενεπλάκησαν άμεσα στις διαδικασίες και επέτρεψαν τη διενέργεια των συγκεκριμένων συναλλαγών. Βάσει της νομοθεσίας, ουσιαστική ευθύνη της διοίκησης κάθε τράπεζας για το ξέπλυμα χρήματος είναι να διασφαλίζει την ύπαρξη σωστών πληροφοριακών συστημάτων που θα προλάβουν τέτοια περιστατικά. Επιπλέον οι Επιτροπές Ελέγχου οι οποίες λειτουργούν με μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων έχουν θεσμική κατοχύρωση και ανεξαρτησία για να ελέγχουν και να παρεμβαίνουν.
Στην πλειονότητα μάλιστα των Επιτροπών Ελέγχου συμμετέχουν κυρίως αλλοδαπά μέλη του ΔΣ, ώστε να αποφεύγονται καταχρηστικές συμπεριφορές μεταξύ των Ελλήνων. Χαρακτηριστικά στην Εθνική Τράπεζα που πρωταγωνίστησε στη συγκεκριμένη υπόθεση με συναλλαγές 40 εκατ. ευρώ, πρόεδρος της Επιτροπής είναι ο κ. Andrew McIntyre, Αντιπρόεδρος ο κ. Claude Piret ενώ τα άλλα δύο μέλη είναι Έλληνες. Πρόκειται για σοβαρή αμέλεια, καθώς αντί μιας επιχείρησης ακινήτων που παραβίαζε συστηματικά τα κινεζικά capital control , θα μπορούσε να κρύβεται πχ ένα κύκλωμα εμπορίας ναρκωτικών.
Σύμφωνα με πληροφορίες η εταιρία ακινήτων του Ευαγ. Παπαευαγγέλου ξεκίνησε αρχικά να συνεργάζεται με την Εurobank και την Πειραιώς. Οι συνολικές συναλλαγές που έγιναν μέσω των δύο τραπεζών έφθασαν περίπου τα 50 εκατ. Ωστόσο, η διεύθυνση Κανονιστικής Συμμόρφωσης της πρώτης, φέρεται πως εντόπισε λόγω του μεγάλου όγκου των συναλλαγών τι συνέβαινε και διέκοψαν άμεσα τις συναλλαγές. Η εταιρία του Ευαγ. Παπαευαγγέλου μετέφερε τις συναλλαγές στην Εθνική Τράπεζα και συνέχισε ανενόχλητη καθώς απέκτησε οκτώ POS της ΕΤΕ.
Oι συναλλαγές με την Εθνική έφτασαν τα 40 εκατ. ευρώ και λόγω του ύψους τους, έγιναν αντιληπτές από τις κινεζικές αρχές και έτσι το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται. Η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας το τελευταίο διάστημα είχε τεταμένες σχέσεις με τον κινεζικό παράγοντα. Η άρνηση της ΕΤΕ να πουλήσει στην Gongbao την Εθνική Ασφαλιστική, προκάλεσε την οργισμένη απάντηση του κινεζικού ομίλου που κατηγόρησε τότε τον διευθύνοντα σύμβουλο Π. Μυλωνά για «Ανεύθυνη και σκανδαλώδη αιφνίδια διακοπή των διαπραγματεύσεων».
Οι Κινέζοι είχαν ενοχληθεί για «την περιφρόνηση της αξιοσέβαστης προσφοράς της Gongbao για 350 εκατ. ευρώ μετρητοίς, μαζί με τραπεζικές υπηρεσίες έως 450 εκατ. ευρώ που θα αναλάμβανε η ICBC». Έκαναν λόγο για «μαύρη ημέρα» και επιφυλάχθηκαν να κινηθούν δικαστικά. Μάλιστα τον περασμένο μήνα, η Κινέζα Πρέσβειρα Zhang Qiyue είχε επισκεφθεί τον Παύλο Μυλωνά, συνάντηση στην οποία φέρεται να είχε εκφράσει τη δυσαρέσκεια της για την εξέλιξη με την Gongbao. Πιθανόν η συγκεκριμένη συνάντηση είχε ως θέμα και την υπόθεση Εθνικής –Παπαευαγγέλου.
Γενικότερα, η διοίκηση της Εθνικής έχει το τελευταίο διάστημα μια σειρά από αστοχίες. Η τράπεζα δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στο πλάνο αναδιάρθρωσης της DG Comp μέχρι το τέλος του έτους καθώς η πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής όπως και τη θυγατρικής της στη Ρουμανία αποδείχθηκαν φιάσκο. Ταυτόχρονα εκκρεμεί η υπόθεση του ΛΕΠΕΤΕ που άφησε 16.500 συνταξιούχους χωρίς επικουρικό και για την οποία πρόσφατα ασκήθηκε δίωξη. Μάλιστα όταν είχε ανακύψει το θέμα, ο νυν Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΤΕ Π. Μυλωνάς είχε προσέλθει στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και υπό την ιδιότητα του αναπληρωτή Διευθύνοντος της Εθνικής είχε παράσχει εξηγήσεις. Τώρα η διοίκηση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ακόμη δίωξη μετά την εντολή που έδωσε χθες η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου για την υπόθεση Παπαευαγγέλου.
Η ζημία που προκλήθηκε στο θεσμό της Χρυσής Βίζας είναι τεράστια. Το πρόγραμμα έφερε στην ελληνική αγορά έσοδα πάνω από 1,5 δισ. ευρώ με πρωταθλητές τους Κινέζους που είχαν πάρει ως το τέλος του Σεπτεμβρίου 1.700 άδειες διαμονής με τους Ρώσους και τους Τούρκους να έπονται. Από το 2013 που εφαρμόστηκε έχουν εκδοθεί 3.404 άδειες, εκ των οποίων οι 911 στο ενννεάμηνο του 2018.
Οι κινεζικοί περιορισμοί
Οι κινεζικές Αρχές τα τελευταία δύο χρόνια εφαρμόζουν ίσως τους πιο αυστηρούς κεφαλαιακούς ελέγχους στον κόσμο προκειμένου να περιορίσουν την εκροή Κεφαλαίων, να διαφυλάξουν τα συναλλαγματικά αποθεματικά τους, που σήμερα φθάνουν τα 3,2 τρισ δολ, και παράλληλα να διατηρήσουν σταθερή τη συναλλαγματική ισοτιμία του γιουάν. Και αυτό έπειτα από τις σημαντικές πιέσεις που δέχθηκε η κινεζική οικονομία το 2015, όπου η Λαϊκή (Κεντρική) Τράπεζα της χώρας αναγκάστηκε να «κάψει» 1 τρισ δολ. προκειμένου να στηρίξει το τοπικό νόμισμα, έπειτα απ’ τις μεγάλες εκροές Κεφαλαίων που καταγράφηκαν.
Στο πλαίσιο αυτό το Πεκίνο τα τελευταία δύο χρόνια αποφάσισε να περιορίσει το όριο για τα εξερχόμενα εμβάσματα και τις πληρωμές στο εξωτερικό στοχοποιώντας κυρίως τις αγορές ακινήτων από Κινέζους σε ξένες χώρες, που εξελίσσονται σε… τσουνάμι!
Έτσι από 1/1/2017 ενεργοποιήθηκε μέτρο βάσει του οποίου οι καταθέτες κινεζικών τραπεζών έχουν το δικαίωμα να μετατρέπουν τα γιουάν τους σε ξένο συνάλλαγμα έως το ποσό των 50.000 δολ. το χρόνο για πληρωμές στο εξωτερικό Και αυτό υπό αυστηρές προϋποθέσεις ενώ θα πρέπει να δικαιολογείται με βάση τις σχετικές αιτήσεις που θα καταθέσει ο ενδιαφερόμενος προς την Κρατική Αρχή για το Ξένο Συνάλλαγμα (SAFE). Η τελευταία αποφασίζει για το εάν ο καταθέτης μπορεί να προχωρήσει στη συναλλαγή.
Το συγκεκριμένο μέτρο από μόνο του είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν κατά 25% το 2017 οι δαπάνες Κινέζων για αγορά ακινήτων στο εξωτερικό, σύμφωνα με τους FT. Ωστόσο και πάλι, το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε έφθασε τα 40 δισ δολ.!
Όλα αυτά προφανώς δεν έγιναν με αγοραπωλησίες που έφθαναν τα 50.000 δολ., που ορίζει ο νόμος, μιας που και σε καμία δυτική οικονομία δεν πρόκειται να βρει κάποιος Κινέζος το ακίνητο που επιθυμεί με αυτό το ποσό!
Γεγονός που έχει οδηγήσει τους εμπλεκόμενους σε μία συναλλαγή να βρουν και να εκμεταλλευθούν κάθε «παραθυράκι» που υπάρχει. «Πάντα υπάρχει ο τρόπος για να προσπεράσεις τα όρια που θέτει ένας νόμος στην Κίνα», σχολίαζε πρόσφατα στους FT διαχειριστής κινεζικής επενδυτικής εταιρείας ακινήτων που εστιάζει κυρίως στην αμερικανική αγορά ακινήτων. «Όσο ο πελάτης έχει τα λεφτά, εμάς δεν μας ενδιαφέρει πώς τα απέκτησε», εξηγούσε απ’ την πλευρά του ιδρυτής μεγάλης μεσιτικής εταιρείας στην Κίνα.
Παράλληλα με τον περιορισμό των 50.000 δολ. η κινεζική Κρατική Αρχή έσφιξε το «λουρί» και στη διακίνηση Κεφαλαίων μέσω τραπεζικών καρτών στο εξωτερικό. Έτσι από την 1/1/2018 το όριο ανάληψης από ΑΤΜ στο εξωτερικό περιορίστηκε στα 100.000 γιουάν ετησίως. Δηλαδή περίπου 12.650 ευρώ. Ο περιορισμός μάλιστα αφορά το φυσικό πρόσωπο ασχέτως του αριθμού των τραπεζικών λογαριασμών και των καρτών που μπορεί να διαθέτει.
Παράλληλα τέθηκε σε ισχύ και μία δεύτερη δικλείδα ασφαλείας: δεν μπορεί να γίνει ανάληψη από ΑΤΜ του εξωτερικού που να ξεπερνά σε αξία τα 10.000 γιουάν (1.265 ευρώ) εντός 24ωρου.
Όποιος ξεπεράσει το όριο αυτομάτως μπλοκάρονται οι κάρτες και δεν θα μπορεί να κάνει οποιαδήποτε ανάληψη εκτός της κινεζικής επικράτειας όχι μόνο την τρέχουσα χρονιά αλλά και την επόμενη!
Η αρμόδια Αρχή δηλώνει ρητά πως απαγορεύεται ιδιώτες να βοηθούν ο ένας τον άλλον «δανείζοντας» τις κάρτες τους προκειμένου να ξεπεραστεί το όριο ανάληψης.
Με βάση το νέο πλαίσιο οι τράπεζες πρέπει να αναφέρουν εντός 24ωρου κάθε ανάληψη ή συναλλαγή μέσω καρτών στο εξωτερικό που ξεπερνά τα 1.000 γιουάν (126,5 ευρώ) και παράλληλα έχουν την ευθύνη διαφύλαξης των κανονισμών.
Οι νέοι περιορισμοί επιβλήθηκαν, σύμφωνα με την κινεζική Κρατική Αρχή για το Ξένο Συνάλλαγμα σε μία προσπάθεια να περιοριστεί «το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, η χρηματοδότηση τρομοκρατικών ομάδων αλλά και η φοροαποφυγή».
Σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία της ίδιας Αρχής, οι Κινέζοι χρησιμοποιούν πλέον περισσότερο τις τραπεζικές κάρτες για πληρωμές προς το εξωτερικό. Το 2016 οι συναλλαγές είχαν ξεπεράσει τα 120 δισ δολ.