Πέντε προσεκτικά βήματα, με στόχο να διασφαλιστεί το αναγκαίο δημοσιονομικό περιθώριο για φοροελαφρύνσεις το 2020 και τα επόμενα χρόνια, καθώς και να βελτιωθούν δραστικά οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας ώστε να αναβαθμιστεί στην επενδυτική βαθμίδα από τους οίκους αξιολόγησης σε ορίζοντα ενάμισι έτους, περιλαμβάνει ο σχεδιασμός του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης για τους επόμενους τέσσερις μήνες.
Στο υπουργείο Οικονομικών προετοιμάζονται πυρετωδώς για την 4η μεταμνημονιακή αξιολόγηση, η οποία θα ξεκινήσει επισήμως αμέσως μετά το Eurogroup της 13ης Σεπτεμβρίου, και τη διαμόρφωση του μεγάλου φορολογικού νομοσχεδίου του φθινοπώρου. Το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει μειώσεις φόρων σε συνάρτηση με τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο. Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους έχει αναλάβει το μεγάλο στοίχημα να εξαντλήσει κάθε περιθώριο εξοικονόμησης δαπανών, ενώ παράλληλα προωθεί μεταρρυθμιστικές τομές που σταδιακά θα επιτρέψουν να αποκτήσουν οι πολίτες για πρώτη φορά εικόνα για το πού καταλήγουν οι φόροι που πληρώνουν και να χαράξουν τα υπουργεία πολιτικές με γνώμονα την αποδοτικότητα των διατιθέμενων πόρων.
Πιο αναλυτικά, η στρατηγική του οικονομικού επιτελείου βασίζεται στα ακόλουθα βήματα:
1. Κατάρτιση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου, με το οποίο η κυβέρνηση φιλοδοξεί να δώσει πρόσθετες φορολογικές ανάσες και να θεσπίσει αναπτυξιακές διατάξεις που θα κωδικοποιούν και θα απλοποιούν την υφιστάμενη φορολογική νομοθεσία για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας έχει προαναγγείλει μείωση του φορολογικού συντελεστή για τα επιχειρηματικά κέρδη του 2019 από το 28% στο 24%. Η ελάφρυνση αυτή θα συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο, ενώ οι τελικές αποφάσεις για τους φορολογικούς συντελεστές των φυσικών προσώπων και το ποιες άλλες μειώσεις φόρων μπορούν να θεσπιστούν αναμένεται να ληφθούν στο τέλος Αυγούστου έως αρχές Σεπτεμβρίου, ανάλογα με το δημοσιονομικό περιθώριο που θα διαμορφωθεί.
Το εύρος των φοροελαφρύνσεων και το κατά πόσο θα εκτείνονται σε ορίζοντα τετραετίας θα καθοριστούν σε συνάρτηση με:
(α) την πορεία των 120 δόσεων και του φετινού κρατικού προϋπολογισμού,
(β) την έκβαση των διαβουλεύσεων με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς για τα πρωτογενή πλεονάσματα και
(γ) το εάν θα κατατεθεί άμεσα νέο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, που θα πρέπει όμως αναγκαστικά να στηριχθεί κυρίως σε πρόδρομους δείκτες παρά σε πραγματικά στοιχεία, ή θα μετατεθεί, σε συνεννόηση με τους θεσμούς, για τον Μάιο του 2020.
2. Ολοκλήρωση της 4ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης έως τον Νοέμβριο προκειμένου η Ελλάδα να λάβει στη συνέχεια 640 εκατ. ευρώ από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων. Η επίτευξη του στόχου αυτού περνά μέσα από τη διευθέτηση 15 εκκρεμών προαπαιτούμενων δράσεων που άφησε πίσω της η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν η αντιμετώπιση των προβλημάτων της ΔΕΗ, η πώληση του 30% του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, η αποκρατικοποίηση των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛ.ΠΕ.) και το ξεμπλοκάρισμα της επένδυσης στο Ελληνικό.
3. Αλλαγή σελίδας στον τραπεζικό τομέα με την πλήρη άρση των capital controls και την έγκριση του σχεδίου για τη μείωση των κόκκινων δανείων μέσω εταιρείας ειδικού σκοπού (APS). Η κυβέρνηση, σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος, έχει επεξεργαστεί τις διατάξεις για την κατάργηση των τελευταίων κεφαλαιακών περιορισμών περίπου 4,5 χρόνια μετά την επιβολή τους και βρίσκεται σε επαφή με τους θεσμούς για να αποτελέσουν παρελθόν τα capital controls το συντομότερο δυνατό (το αργότερο μέσα στον Σεπτέμβριο). Οσον αφορά στο APS, το αρχικό σχέδιο που είχε υποβάλει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει βελτιωθεί δραστικά και εκτιμάται ότι θα πάρει το πράσινο φως από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Comp) τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο. Στη συνέχεια θα κατατεθεί άμεσα στη Βουλή το σχετικό νομοσχέδιο και κάθε τράπεζα θα διαμορφώσει το δικό της πλαίσιο, σε συνεννόηση με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό της ΕΚΤ (SSM).
4. Μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες. Το υπουργείο Οικονομικών θα θεσπίσει αυστηρές και τυποποιημένες διαδικασίες και θα θέσει ηλεκτρονικές δικλίδες σε όλη τη διαδικασία αποπληρωμής υποχρεώσεων προς τρίτους ώστε να επισπευστεί η εξόφληση των κρατικών φεσιών, που έχουν κολλήσει στα 2,2 δισ. ευρώ.
5. Εφαρμογή τριών μεταρρυθμιστικών τομών στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Υπό την εποπτεία του αρμόδιου υφυπουργού Οικονομικών Θεόδωρου Σκυλακάκη θα υπάρξει ριζική αλλαγή φιλοσοφίας, η οποία θα επιτρέψει να εξοικονομηθούν πόροι και να αξιολογηθεί η αποδοτικότητα των δαπανών. Η νέα προσέγγιση θα γίνει αισθητή από τον κρατικό προϋπολογισμό του 2020, το προσχέδιο του οποίου πρέπει να κατατεθεί στη Βουλή στις 7 Οκτωβρίου.
Οι τρεις μεταρρυθμιστικές τομές είναι:
(α) Η υιοθέτηση ρεαλιστικών οροφών δαπανών, από την οποία εκτιμάται ότι μπορεί να προκύψει δημοσιονομικός χώρος 1 δισ. ευρώ ετησίως χωρίς να μειωθεί η πραγματική δαπάνη.
(β) Η επέκταση της επισκόπησης δαπανών σε όλα τα υπουργεία και τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης σε βάθος διετίας, εξοικονομώντας πόρους που, μεταξύ άλλων, θα αξιοποιηθούν για τη μείωση φορολογικών συντελεστών. Στα επόμενα 2-3 χρόνια θα ενσωματωθούν επίσης στον κρατικό προϋπολογισμό δείκτες παρακολούθησης της αποδοτικότητας των δαπανών. Πρόκειται για τον λεγόμενο προϋπολογισμό επιδόσεων (performance budgeting).
(γ) Η λογιστική μεταρρύθμιση, που θα εφαρμόσει τη δεδουλευμένη λογιστική σε όλη τη Γενική Κυβέρνηση αντί της λογιστικής σε ταμειακή βάση η οποία ακολουθείται σήμερα. Το Δημόσιο θα μπορέσει έτσι να μετρά τα πάγια αποθέματά του, να γνωρίζει τι ξοδεύει και να προγραμματίζει καλύτερα τις προμήθειές του.
Κίνδυνοι και ευκαιρίες
Το οικονομικό επιτελείο βρίσκεται σε επιφυλακή για 5 πιθανές εστίες δημοσιονομικού κινδύνου. Πρόκειται για τις εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις για τα αναδρομικά, την κακή πορεία της ρύθμισης των 120 δόσεων προτού βελτιωθεί από τη σημερινή κυβέρνηση, την επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας, την απειλή κάμψης των εξαγωγών και τα περίπου 150 εκατ. ευρώ που οφείλει το Δημόσιο στη ΔΕΗ για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ), δηλαδή για τα κόστη ηλεκτροδότησης νησιών και ευπαθών ομάδων. Παράλληλα, όμως, υπάρχουν δύο εξελίξεις που αποπνέουν αισιοδοξία: η θετική πορεία πρόδρομων μακροοικονομικών δεικτών και η υπέρβαση του στόχου για τα φορολογικά έσοδα τον Ιούλιο.