Σχέδιο Σπίρτζη για έλεγχο όλης της κατασκευαστικής δραστηριότητας της χώρας

Της Μαριάννας Τζάννε

Aπό μία υπηρεσία του υπουργείου Υποδομών θα ελέγχεται ο σχεδιασμός όλων των δημόσιων και ιδιωτικών έργων, όπως προβλέπει σχέδιο νόμου που κατατέθηκε χθες σε δημόσια διαβούλευση και είχε προαναγγείλει πριν ένα χρόνο ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. Η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Υποδομών, χρίζεται επιτελικό όργανο στον τομέα της υλοποίησης των έργων και ο εκάστοτε υπουργός γίνεται πανίσχυρος ως φορέας εποπτείας όλης της κατασκευαστικής δραστηριότητας της χώρας. Τα έργα θα σχεδιάζονται κάθε χρόνο και θα είναι μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, δίνοντας στην αρμοδιότητα της Γενικής Διεύθυνσης Στρατηγικού Σχεδιασμού που θα συσταθεί, ενισχυμένο ρόλο, μεταξύ άλλων τον προγραμματισμό αλλά και την προώθηση και έγκριση από τη Βουλή αναπτυξιακών έργων 20ετούς διάρκειας και την ενδιάμεση αναθεώρησή τους, την εξεύρεση ευρωπαϊκής και διεθνής χρηματοδότησης, την αποτελεσματική κατανομή των πόρων, την εκπόνηση μελετών, την έγκριση του ετήσιου προγράμματος έργων που προτείνονται στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κ.α.

Για πρώτη φορά μάλιστα επιχειρείται η συλλογή και αξιολόγηση στοιχείων για την διενέργεια έργων τοπικής, περιφερειακής, και εθνικής κλίμακας, ρόλο που αναλαμβάνει η “Διεύθυνση Προγραμματισμού και Ηλεκτρονικής Παρακολούθησης Τεχνικών Έργων”. Το νομοσχέδιο προβλέπει πλήθος ηλεκτρονικών συστημάτων με τα οποία η κυβέρνηση επιχειρεί να αντιμετωπίσει την αδιαφάνεια, τον ελλιπή σχεδιασμό αλλά και τις υπερκοστολογήσεις των έργων που συνοδεύουν εν τη γεννέσει τους τα έργα υποδομής της χώρας. Ωστόσο, κρίνεται δυσχερής η παρακολούθηση αλλά και ο συντονισμός τους καθώς πρόκειται για συστήματα που θα πρέπει να τροφοδοτηθούν με πλήθος πληροφοριών, συγχρονίζοντας διαφορετικές υπηρεσίες και συντελεστές έργων.

«Το παρόν σχέδιο νόμου αποσκοπεί στην αποτελεσματική αντιμετώπιση χρόνιων αδυναμιών, παθογενειών και στρεβλώσεων του συστήματος ανάπτυξης των ιδιωτικών και δημοσίων έργων. Αδυναμίες και στρεβλώσεις, που είχαν ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας των έργων και των υπηρεσιών, την έλλειψη διαφάνειας ως προς την παραγωγή και εκτέλεσή τους, την αλόγιστη κατασπατάληση δημόσιων πόρων, την άσκοπη γραφειοκρατία και τις καθυστερήσεις διαδικασιών, αλλά και την ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή και διαφυγή ασφαλιστικών εισφορών», ανέφερε χθες το υπουργείου Υποδομών.

Κεντρικό σύστημα παρακολούθησης των έργων

Στο πλαίσιο του νομοσχεδίου δημιουργείται “Κεντρικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Παρακολούθησης Τεχνικών Έργων”, που θα αποτελέσει μια πλήρη καταγραφή των δημόσιων και ιδιωτικών έργων. Στο σύστημα αυτό, θα περιλαμβάνονται όλες οι πληροφορίες από το στάδιο του προγραμματισμού μέχρι την οριστική παραλαβή του καταχωρώντας πολύτιμα στοιχεία όπως για παράδειγμα “ο κύριος του έργου, ο φορέας υλοποίησης, οι αναθέτουσες αρχές, η ομάδα επίβλεψης, οι συντελεστές παραγωγής του έργου (ανάδοχοι, κατασκευαστές, υπεργολάβοι, όλες οι συμμετέχουσες εταιρείες και τα φυσικά πρόσωπα που εμπλέκονται στην κατασκευή του, το αντικείμενο και ο χρόνος απασχόλησης του κάθε φυσικού προσώπου, τα μηχανήματα), το φυσικό αντικείμενο, ο χρονικός προγραμματισμός υλοποίησής του, το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ο προϋπολογισμός του, η σύμβαση ανάθεσης του έργου, τα εγκεκριμένα στοιχεία της μελέτης και οποιαδήποτε τροποποίησή της, οι εγκεκριμένοι λογαριασμοί και οι πληρωμές, οι διοικητικές πράξεις, αποφάσεις της διευθύνουσας υπηρεσίας και προϊσταμένης αρχής (παρατάσεις, εγκρίσεις επιμετρήσεων, αποφάσεις έκπτωσης κ.λ.π.), οι διοικητικές πράξεις ελέγχου, οι ενδεχόμενες διακοπές εργασιών”. Το σύστημα προβλέπεται ότι θα διασυνδέεται με την ηλεκτρονική εφαρμογή για την έκδοση αδειών δόμησης όταν αυτή τεθεί σε λειτουργία, με το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων ΕΣΗΔΗΣ, με την εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, με το σύστημα αμοιβών και το μητρώο μελών του ΤΕΕ, με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών (σύστημα TAXIS) κ.α.

Η νέα ρύθμιση προβλέπει επίσης το Ηλεκτρονικό Σύστημα Καταγραφής, Λειτουργίας και Συντήρησης Δημοσίων και Ιδιωτικών Έργων (για την πλήρη καταγραφή όλων των έργων και στοιχείων της κατασκευής τους), το “Κεντρικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Αδειοδοτήσεων (για την διασύνδεση όλων των φορέων που εμπλέκονται στην αδειοδότηση έργων) και το οποίο το σχέδιο νόμου «φωτογραφίζειι» ότι μπορεί να λειτουργήσει το ΤΕΕ. Επιπλέον, συστήνεται “Ηλεκτρονικό Σύστημα Προσδιορισμού Κόστους των Συντελεστών Παραγωγής Τεχνικών Έργων- Ηλεκτρονικό Παρατηρητήριο Τιμών-Ηλεκτρονικό Σύστημα Εθνικών Τεχνικών Προδιαγραφών” (για την αποτύπωση με ενιαίο τρόπο των τιμών, των τεχνικών χαρακτηριστικών, προδιαγραφών, των μηχανημάτων και του εργατικού κόστους των έργων). “Το ΗΛ.ΠΑ.Τ. είναι ένα πληροφοριακό σύστημα, το οποίο βασίζεται στη χρήση Διαδραστικών Δικτυακών Οδηγών Τιμών και στοιχείων τιμολογίων, εφαρμόζει έναν καθορισμένο μηχανισμό τιμοληψίας, ο οποίος ορίζεται από τον Κανονισμό Τιμοληψίας και δίνει τη δυνατότητα στατιστικής παρακολούθησης της διακύμανσης των τιμών. Το σύστημα προσφέρει σε κάθε ενδιαφερόμενο τη δυνατότητα να εξετάσει με κριτήρια ποιότητας, τιμής και γεωγραφικού προσδιορισμού, όλες τις εναλλακτικές επιλογές προϊόντων, μηχανημάτων και εργασιών”. Στο σύστημα αναπτύσσεται βάση δεδομένων συλλογής στοιχείων κόστους για τις κυριότερες κατηγορίες έργων όπως, έργα Οδοποιίας, Αεροδρόμια, Σιδηροδρομικά, Υδραυλικά, Λιμενικά, Οικοδομικά, στην οποία εισάγονται, επεξεργάζονται και αξιολογούνται κοστολογικά και στατιστικά στοιχεία των έργων. Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης Ειδικό Σώμα Επιμετρητών δημοσίων και ιδιωτικών έργων για τη διενέργεια επιμετρήσεων, καθώς και την προαιρετική επιμέτρηση ιδιωτικού έργου. Οι Επιμετρητές Δημοσίων και Ιδιωτικών έργων εγγράφονται σε κατάλογο Ειδικού Σώματος Επιμετρητών δημοσίων και ιδιωτικών έργων που τηρείται στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, κατόπιν αδειοδότησής τους, που πραγματοποιείται μετά την παρακολούθηση σχετικών σεμιναρίων και επιτυχούς συμμετοχής σε εξετάσεις που διενεργούνται στο ΤΕΕ.

Σύνταξη Προϋπολογισμού Έργου

Από την έναρξη εφαρμογής του νόμου, προβλέπεται να συντάσσεται ένας ενιαίος προϋπολογισμός για κάθε δημόσιο ή ιδιωτικό έργο με αναλυτικές προσμετρήσεις και αποκλειστικά με βάση τις τιμές που ορίζει το Παρατηρητήριο Τιμών. Εφόσον πρόκειται για ιδιωτικό έργο προϋπόθεση για τη χορήγηση άδειας δόμησης, είναι η κατάθεση με την αίτηση του προϋπολογισμού του. Με άλλη διάταξη προβλέπεται ότι ετησίως και έως τη 15η Μαρτίου κάθε έτους, οι αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης οφείλουν να διαβιβάζουν στην αρμόδια Διεύθυνση του υπουργείου Οικονομικών, όλες τις περιπτώσεις του προηγούμενου έτους, στις οποίες διαπιστώθηκε απόκλιση, άνω του ποσοστού 25%, μεταξύ του προϋπολογισμού του έργου και του απολογιστικού κόστους. Παράλειψη των αρμοδίων υπαλλήλων των υπηρεσιών αυτών, εντός της προθεσμίας, συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα.

Ηλεκτρονικό σύστημα βλαβών

Αναπτύσσεται και τηρείται στη Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών της Γενικής Γραμματείας Υποδομών, Ηλεκτρονικό Σύστημα διαχείρισης δεδομένων βλαβών σε υποδομές και κτήρια, λόγω φυσικών καταστροφών. Στο Ηλεκτρονικό Σύστημα διαχείρισης δεδομένων βλαβών σε υποδομές και κτήρια λόγω φυσικών καταστροφών, καταχωρίζονται τα στοιχεία βλαβών των κτηρίων, υποδομών και εγκαταστάσεων, που προκλήθηκαν εξαιτίας σεισμού, πλημμύρας, πυρκαγιάς, ή άλλης φυσικής καταστροφής. Στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και τα Περιφερειακά Τμήματα, τηρείται κατάλογος μηχανικών που μπορούν να συμμετέχουν, στην καταγραφή βλαβών κτηρίων, υποδομών και εγκαταστάσεων και στην άμεση καταχώρηση, στο Ηλεκτρονικό Σύστημα, των αποτελεσμάτων των αυτοψιών, όπως το είδος της βλάβης, τα γενικά στοιχεία κτιρίων, υποδομών και εγκαταστάσεων και τα στοιχεία των ιδιοκτητών.

Εθνικά Πρότυπα Εκτιμήσεων Αξίας Υποδομών

Το υπουργείο Υποδομών επιδιώκει να βάλλει τα στάνταρς και στον τομέα της εκτίμησης της αξίας δημοσίων υποδομών. Όπως ορίζει με Προεδρικό Διάταγμα -μετά από πρόταση του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων-, εκδίδονται τα Εθνικά Πρότυπα Εκτιμήσεων Αξίας Υποδομών και Εθνικός Κανονισμός Εκτιμήσεων Υποδομών, που βασίζονται στα ευρωπαϊκά εκτιμητικά πρότυπα όπως ισχύουν. Τα Εθνικά Πρότυπα Εκτιμήσεων Αξίας Υποδομών ορίζουν τον τρόπο υπολογισμού της αγοραίας αξίας της υποδομής, τις βάσεις εκτίμησης που διαφοροποιούνται από την αγοραία αξία, τη διαδικασία εκτίμησης και τον τρόπο σύνταξης των εκτιμητικών εκθέσεων. Για τον υπολογισμό της εκτιμητικής μεθόδου κόστους λαμβάνονται τα στοιχεία του Ηλεκτρονικού Παρατηρητηρίου Τιμών. Η αξία της εκτίμησης δεν μπορεί να είναι μικρότερη από την αναπόσβεστη αξία της υποδομής κατά τη δεδομένη χρονική στιγμή, όπως αυτή υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη τη λειτουργική φθορά, τη χρονική φθορά και την οικονομική απαξίωση. Τα Εθνικά Πρότυπα Εκτιμήσεων Αξίας Υποδομών και ο Εθνικός Κανονισμός Εκτιμήσεων Υποδομών αποτελούν υποχρεωτική βάση για τη σύνταξη όλων των εκτιμήσεων που αφορούν σε μεταβιβάσεις και συμβολαιογραφικές πράξεις ή χρηματοπιστωτικές πράξεις όλων των δημοσίων και ιδιωτικών υποδομών. Το σχέδιο νόμου που περιγράφεται ως «Διαδικασίες κεντρικού ελέγχου και διαφάνειας στο σύστημα παραγωγής δημοσίων και ιδιωτικών τεχνικών έργων και υποδομών, δομές στρατηγικού σχεδιασμού δημόσιων υποδομών και λοιπές διατάξεις», θα είναι σε δημόσια διαβούλευση έως τις 17 Οκτωβρίου.

Νέα μητρώα και δουλειές στο ΤΕΕ

Το σχέδιο νόμου εμπλουτίζεται και στον τομέα των μητρώων. Δημιουργείται το «Ηλεκτρονικό μητρώο συντελεστών παραγωγής δημοσίων και ιδιωτικών τεχνικών έργων», το οποίο θα περιλαμβάνει το Μητρώο Φυσικών Προσώπων Παραγωγής Τεχνικών Έργων και το Μητρώο Επιχειρήσεων Παραγωγής Τεχνικών Έργων . Στην αρμόδια Διεύθυνση της Γενικής Γραμματείας Υποδομών τηρείται παράλληλα Μητρώο Ελεγκτών Εταιρειών Πιστοποίησης, για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην πιστοποίηση διαδικασιών παραγωγής τεχνικών έργων, συστημάτων, προσώπων, υλικών και προϊόντων, που αφορούν στην υλοποίηση τεχνικών έργων. Το υπουργείο υποστηρίζει ότι μέσα από τα νέα μητρώα αξιολογείται αντικειμενικά και βεβαιώνεται από την Πολιτεία έγκυρα η τεχνική ικανότητα και η καταλληλόλητα των συντελεστών παραγωγής τεχνικών έργων και ότι αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά το σύνηθες πλέον φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας και της ανάμειξης στη διαδικασία παραγωγής τεχνικών έργων προσώπων μη ειδικευμένων και ακατάλληλων.
«Εξαλείφονται οι άσκοπες και χρονοβόρες διαδικασίες λειτουργίας των έως σήμερα γραφειοκρατικών μητρώων, μέσω της ηλεκτρονικής διασύνδεσης του συστήματος των ηλεκτρονικών μητρώων του παρόντος με τις ηλεκτρονικές εφαρμογές άλλων φορέων και υπηρεσιών. Αντιμετωπίζεται έτσι, το φαινόμενο των ψευδών στελεχώσεων των τεχνικών εταιριών από μηχανικούς. Διευκολύνεται η διακρίβωση της πραγματικής απασχόλησης κάθε μηχανικού σε κάθε έργο από την οποία προκύπτει και το ανεκτέλεστο έργων που τον βαρύνει και συνακόλουθα η αντικειμενική αδυναμία του για την ανάληψη νέων έργων, διασφαλίζοντας τη δίκαιη κατανομή αντικειμένου μεταξύ των μηχανικών» σημειώνουν.

Ανεξάρτητος Φορέας Διεθνών Διαιτησιών

Ενδιαφέρον, λόγω των πολύ συχνών διαφωνιών στα έργα, που αναζητούν λύσεις μέσω δικαστηρίων, εμφανίζει πρόβλεψη του νόμου για τις διαιτησίες. Στο Υπουργείο Υποδομών συστήνεται αυτοτελής υπηρεσία, με την ονομασία Ανεξάρτητος Φορέας Διεθνών Διαιτησιών για την επίλυση διαφορών επί τεχνικών ζητημάτων, που εμπίπτουν σε διαφορές προερχόμενες από συμβάσεις μελέτης, εκτέλεσης, συντήρησης, λειτουργίας κατασκευών. Στον Ανεξάρτητο Φορέα Διεθνών Διαιτησιών τηρείται κατάλογος διαιτητών για την διεξαγωγή των διεθνών διαιτησιών που καταρτίζεται με επιμέλεια της Γενικής Γραμματείας Υποδομών και του Υπουργείου Δικαιοσύνης και επικαιροποιείται κάθε έτος. Στον κατάλογο διαιτητών, το υπουργείο κάνει ένα μεγάλο δώρο στους μηχανικούς καθώς προβλέπει ότι στον Ανεξάρτητου Φορέα Διεθνών Διαιτησιών θα μπορούν να εγγραφούν όλοι οι διπλωματούχοι ή πτυχιούχοι μηχανικοί Ανώτατων Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να παρακολουθήσουν σεμινάρια νομικής και τεχνικής κατεύθυνσης, που διεξάγονται από το Τ.Ε.Ε. και τους Δικηγορικούς Συλλόγους ή τα αντίστοιχα Πανεπιστημιακά Τμήματα ή Σχολές, και επιτύχουν σε αντίστοιχες εξετάσεις.

Υπηρεσία ΓΕΜΗ στο ΤΕΕ

Συστήνεται στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Υπηρεσία ΓΕΜΗ, με αρμοδιότητα της υπηρεσίας να συμπεριλάβει όσους ασκούν κατά το καταστατικό τους τεχνικό έργο, όπως και τα νομικά πρόσωπα με κύριο σκοπό την εκπόνηση μελετών, ή παροχή τεχνικών υπηρεσιών. Κατά παρέκκλιση του νόμου 3419/2005, διευρύνεται η κατά τόπο αρμοδιότητα της υπηρεσίας ΓΕΜΗ του ΤΕΕ πανελλαδικά και οι υπόχρεοι μπορούν να απευθυνθούν κατ’ επιλογή τους στην υπηρεσία ΓΕΜΗ της κεντρικής υπηρεσίας ΤΕΕ ή σε οποιοδήποτε περιφερειακό τμήμα του.