Το ραντεβού Μέρκελ – Λαγκάρντ που θα κρίνει εν πολλοίς τα μέτρα για την απομείωση – Η εαρινή σύνοδος του ΔΝΤ στην Ουάσινγκτον το επόμενο ορόσημο για συνολική συμφωνία – Άγνωστο το πότε θα επιστρέψει η τρόικα – Τα τέσσερα σενάρια για τα αντίμετρα
του Κωστή Πλάντζου
Με τη συμφωνία της Μάλτας και τη «μεγάλη μάχαιρα» σε συντάξεις και αφορολόγητο, μπαίνει επιτέλους τέλος στις υποχωρήσεις και στα βάσανα της κυβέρνησης, αλλά αρχίζουν τα νέα πάθη μισθωτών, συνταξιούχων, αγροτών και αυταπασχολουμένων. Ωστόσο η Τρόικα δεν θα επιστρέψει άμεσα, ούτε μετά το Πάσχα όπως όλα δείχνουν, και ο Γολγοθάς της διαπραγμάτευσης μετατίθεται για την εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ στις 21 Απριλίου. Παρατείνεται έτσι το δράμα της αξιολόγησης, αλλά και της έλλειψης ρευστότητας στην ελληνική οικονομία, τουλάχιστον για ένα ακόμα μήνα.
Με το βλέμμα στη συνάντηση Μέρκελ–Λαγκάρντ σήμερα στο Βερολίνο η κυβέρνηση υπόσχεται «λύτρωση» από το φορτίο του χρέους. Το νέο αφήγημα, όπως φάνηκε και στη χθεσινή συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ είναι πως τα σκληρά μέτρα δεν θα εφαρμοστούν, αν δεν υπάρξει συμφωνία για ελάφρυνση του χρέους, που αποτελεί το «ιερό δισκοπότηρο» για τις θυσίες που θα υποστεί ξανά η χώρα.
Οι δύο «σιδηρές κυρίες» όμως έχουν τα δικά τους σχέδια, ενόψει μάλιστα των εκλογών στη Γερμανία το φθινόπωρο και το «μεγάλο παζάρι» ένδεκα μέρες αργότερα στην Ουάσιγκτον.
Σταύρωση
Μετά από έξι μήνες διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση έκανε τρεις μεγάλες υποχωρήσεις. Προς το παρόν, αποδέχτηκε να ψηφίσει μέτρα και για το μετά 2018, οι συντάξεις θα κοπούν «μια και έξω» το 2019 αντί σε δόσεις, ενώ το αφορολόγητο θα κοπεί κατά 3.000 ευρώ και θα πέσει στα 5.636 ευρώ.
Ούτε αυτά όμως ίσως φανούν αρκετά καθώς, αντί για ανάπτυξη, η ασφυξία στην οικονομία που ξεκίνησε στο δ΄τρίμηνο του 2016, συνεχίστηκε έως τον τέταρτο μήνα του 2017 και εξακολουθεί ήδη και άλλο. Έτσι χάνεται ουσιαστικά το πρώτο μισό της νέας χρονιάς, ο στόχος για Ανάπτυξη 2,7% απομακρύνεται (ήδη μειώθηκε σε 1,5% και προβλέψεις μιλούν για 0,5%) και, όσο η οικονομία δεν ανακάμπτει, θα απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια για την επίτευξή τους ή και πρόσθετα νέα μέτρα το 2018.
Φαύλος κύκλος
Η κυβέρνηση επιλέγει, από την επομένη της συμφωνίας της Μάλτας, να μιλά πλέον μόνο για τα αντίμετρα. Αντίμετρα δεν θα υπάρξουν όμως, βάσει της συμφωνίας, αν δεν επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% το 2018, ειδικά όσο το παζάρι για τα νέα μέτρα και το χρέος θα δημιουργεί αβεβαιότητες και η Ελλάδα παραμένει (επί δύο χρόνια) εκτός του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Συγκεκριμένα, τα σενάρια για το αν, πώς και ποια αντίμετρα θα ενεργοποιηθούν, είναι πρακτικώς τέσσερα:
– Με πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, από 1.1.2019 κόβεται 1% του ΑΕΠ (ή 1,8 δισ. ευρώ) από συντάξεις και ισόποσα «αντίμετρα» (παροχές) 1%.
– Με πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ το 2018, από 1.1.2019 κόβεται 1% του ΑΕΠ (1,8 δισ. ευρώ) από συντάξεις και ούτε ένα ευρώ «αντίμετρα»
– Με πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ το 2018, από 1.1.2019 κόβεται 1% του ΑΕΠ από συντάξεις και άλλα τόσα από το αφορολόγητο (αντί το 2020)
– Με πλεόνασμα κάτω από 1,5% του ΑΕΠ, περικοπές 2% το 1.1.2019 και επιπλέον άλλα μέτρα
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέσω του κρατικού ΑΠΕ το σύνολο των «αντίμετρων» 3,6 δισ. ευρώ που σχεδιάζει. Ακόμα στην ιδανική περίπτωση που λαμβάνονταν όλα, πραγματική ελάφρυνση θα σημάνουν μόνον η κατάργηση της συμμετοχής στα φάρμακα για τους πλέον χαμηλοσυνταξιούχους (που ζουν ήδη με 500 ευρώ το πολύ και «βρέξει-χιονίσει» θα χάσουν ακόμα μία σύνταξη ετησίως από το 2019), αλλά και η μείωση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και του ΕΝΦΙΑ -ή κάποια επιδόματα για όσους δεν έχουν σπίτι.
Τα μέτρα δεν έχουν ποσοστικοποιηθεί, ή θα ισχύσουν με εισοδηματικά κριτήρια, οπότε δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο ποιοι θα είναι τελικά οι δικαιούχοι.
Αναλυτικά, η λίστα με τα μέτρα (με τη σειρά που ανακοινώθηκε) περιλαμβάνει:
1. Επιδότηση στέγασης ή δανείου το 2019. Το μέτρο που θα είναι στοχευμένο στα οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά. Τα κριτήρια όμως δεν είναι γνωστά και δεν ορίζεται πόσους και ποιους θα καλύψει.
2. Αύξηση των ισχνών οικογενειακών επιδομάτων από το πρώτο παιδί. Ωστόσο δύσκολα θα καλύψουν τις απώλειες 600 ευρώ το χρόνο, που συνεπάγεται η μείωση του αφορολγοήτου ορίου κατά 3.000 ευρώ. Δεν είναι γνωστό το νέο ποσό του επιδόματος, ούτε τι κονδύλι (και για πόσους επαρκεί) από τα 3,6 δισ. που υπόσχεται η κυβέρνηση θα διατεθεί για τον σκοπό αυτό.
3. Σχολικά γεύματα, με στόχο να καλυφθεί το 50% των μαθητών του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Θα αφορά Δημοτικά και Γυμνάσια συγκεκριμένων περιοχών που εμφανίζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας. Άρα δεν θα επωφεληθούν τα αδύναμα νοικοκυριά άλλων γεωγραφικών περιοχών.
4. Αυξάνεται ο συνολικός αριθμός δικαιούχων voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς. Σήμερα το μέτρο αφορά 90.000 παιδιά, αλλά το 2019, οι θέσεις θα αυξηθούν σε 120.000 και το 2020 σε 135.000. Για την κάλυψη των αιτήσεων δημιουργούνται 1.200 νέες μονάδες το 2019 και 600 νέες μονάδες το 2020, επιπλέον των 2.800 μονάδων που λειτουργούν σήμερα. Κάθε μονάδα θα φιλοξενεί 25 παιδιά. Πέραν των άλλων, δεν ορίζεται αν διευρύνεται το ωράριο λειτουργίας τους ώστε να εξυπηρετεί τους εργαζόμενους γονείς.
5. Μείωση της συμμετοχής στα φάρμακα, μόνο για συνταξιούχους. Ωφελούνται όσοι έχουν χρόνιες παθήσεις και πληρώνουν πολλά για φάρμακα. Όπως εξηγούν στην κυβέρνηση «σήμερα ο ασθενής καλύπτει ένα ποσοστό του συνταγογραφημένου φαρμάκου του και ανάλογα με την ασθένειά του, το ποσοστό ανέρχεται αυτό σε 0%, 10% ή 25%. Με το νέο σύστημα, παρέχεται έκπτωση ανάλογα με τα εισοδήματα του συνταξιούχου. Για εισοδήματα κάτω των 700 ευρώ η συμμετοχή είναι μηδενική ανεξαρτήτως ασθένειας. Για εισοδήματα 700- 1.200 ευρώ η συμμετοχή μειώνεται κατά 50%. Για εισοδήματα 1.200- 1.500 ευρώ η συμμετοχή μειώνεται κατά 25%. Συνολικά και με βάση τα εισοδήματα του 2015, το μέτρο θα καλύπτει περίπου 1.900.000 συνταξιούχους σε σύνολο 2.300.000 συνταξιούχων».
– Επιδότηση 50% του συνολικού μισθολογικού κόστους και έως 500 ευρώ για προσλήψεις νέων επιστημόνων. Από την πλευρά της, η επιχείρηση θα δεσμεύεται να διατηρήσει τον εργαζόμενο για έξι μήνες μετά το πέρας του προγράμματος.
– Υποδομές αγροτικής υποδομής μέσω του ΠΔΕ (δίκτυα ύδρευσης, αγροτικοί δρόμοι, αρδευτικά κανάλια, κ.ά.) καθώς και προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης κτιρίων.
– Μειώνεται το 2020 ο φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις από το 29% στο 26%.
– Μειώνεται το 2020 ο συντελεστής φορολόγησης φυσικών προσώπων από το 22% στο 20%. Αυτό σημαίνει ότι αντί να χάσουν έως 660 ευρώ το χρόνο όλοι οι φορολογούμενοι από τη μείωση του αφορολογήτου κατά 3.000 ευρώ, η απώλεια περιορίζεται στα 600 ευρώ το χρόνο.
– Μειώνεται ο ΕΝΦΙΑ για τα χαμηλά και μεσαία στρώματα. Δεν διευκρινίζεται τίποτα όμως για το πόσο και για ποιους.
– Μειώνεται η εισφορά αλληλεγγύης. Παραμένει μηδενική για τα εισοδήματα ως 12.000 ευρώ. Στην κλίμακα 12.001 ως 20.000, η εισφορά γίνεται μηδενική από 2,2% που είναι σήμερα (όφελος 0,02- 176 ευρώ αντίστοιχα). Στην κατηγορία 20.001 ως 30.000 ευρώ εισόδημα, μειώνεται στο 3% από 5% (όφελος 200 ευρώ). Για τους έχοντες εισοδήματα από 30.001 ως 40.000, η εισφορά από το 6,5% που είναι σήμερα πέφτει στο 5% (όφελος έως 150 ευρώ). Από 40.001 ως 65.000, πέφτει από το 7,5% στο 7% όφελος (όφελος έως 125 ευρώ). Η εισφορά αλληλεγγύης παραμένει ίδια για τις δύο υψηλότερες κατηγορίες, για εισοδήματα από 65.001 ως 220.000 (στο 9,0%), όπως και για 220.000 και πάνω (στο 10%).