Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Σαρωτικό κύμα μειώσεων αναμένεται στο δεύτερο πακέτο επανυπολογισμού που θα έρθει με τη σύνταξη του Σεπτεμβρίου. Τότε θα έχει επανυπολογιστεί το σύνολο του 1,2 εκατομμυρίου επικουρικών συντάξεων ή έστω ο μεγαλύτερος όγκος τους, ενώ θα δρομολογηθούν περικοπές για τις κύριες συντάξεις των τραπεζοϋπαλλήλων, καθώς και για τις κύριες που υπερβαίνουν τα 2.000 ευρώ.
Μετά τους 120.000 δικαιούχους ΕΚΑΣ και τους 280.000 μερισματούχους του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων, έφτασε η ψυχρολουσία για 200.000-250.000 δικαιούχους επικουρικών συντάξεων, ενώ ακολουθούν 6.000 υψηλοσυνταξιούχοι και 11.000 τραπεζοϋπάλληλοι. Συνολικά, τα «θύματα» του θέρους του νέου Ασφαλιστικού θα ξεπεράσουν τις 600.000.
Ειδικότερα οι «χαμένοι» του Σεπτεμβρίου ανέρχονται σε 250.000, ενώ η επιδείνωση θα είναι εντονότερη από το φθινόπωρο, καθώς θα αρχίσει η παρακράτηση των αναδρομικών του μερίσματος (από την 1η Ιανουαρίου 2016), αλλά και των λοιπών συντάξεων (από την 1η Ιουνίου).
Ο επανυπολογισμός, που βρίσκεται σε εξέλιξη, δείχνει ότι τις βαρύτερες απώλειες θα υποστούν οι επικουρικές συντάξεις των πρώην υπαλλήλων της Εμπορικής και της Αlpha Βank (-35%), οι συντάξεις των ναυτιλιακών πρακτόρων (μείωση 20% κατά μέσο όρο) και του ιδιωτικού τομέα (μείωση 15% κατά μέσο όρο).
Ωστόσο, δεν αποκλείεται ο αριθμός των «χαμένων» να φουσκώσει όταν γίνει ταμείο μετά τις 2 Σεπτεμβρίου, καθώς και στις περικοπές του Αυγούστου οι εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας είχαν μεγάλη απόκλιση (ενδεχομένως για επικοινωνιακούς λόγους) από την πραγματικότητα σε σχέση με τον αριθμό των συνταξιούχων που ξεπερνούν το όριο προστασίας των 1.300 ευρώ μεικτά (κύριες και επικουρικές συντάξεις) και εισέρχονται στο φάσμα των μειώσεων.
Συγκεκριμένα, οι χαμένοι του πρώτου κύματος περικοπών των επικουρικών συντάξεων ήταν τριπλάσιοι σε σχέση με την αρχική εκτίμηση. Οι 15.000-25.000 που θα έμπαιναν στο φάσμα των περικοπών, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου Εργασίας, έγιναν τελικά 66.000, όπως έδειξε η επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων.
Τις βαρύτερες απώλειες είχαν οι συνταξιούχοι της ΕΤΒΑ (μείωση 20% κατά μέσο όρο) και οι δημοτικοί υπάλληλοι (-16%), ενώ το Επικουρικό των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκε κατά μέσο όρο 2,10%.
Στις 2 Σεπτεμβρίου υπολογίζεται ότι το κούρεμα θα είναι μεγαλύτερο για τις επικουρικές του ΙΚΑ, των τραπεζοϋπαλλήλων, των εμποροϋπαλλήλων, των βενζινοπωλών και των ναυτικών πρακτόρων. Συνολικά εκτιμάται ότι θα θιγούν 200.000-250.000 επικουρικές συντάξεις και οι μειώσεις θα φτάσουν έως και 35%-40% έναντι του αρχικού μεικτού ποσού (πριν από τις μνημονιακές περικοπές).
Οι μειώσεις των επικουρικών κατά μέσο όρο
Ωστόσο οι υψηλόμισθοι με 25ετία και άνω, δηλαδή αυτοί που ανήκουν σε υψηλή ασφαλιστική κλάση, εκτιμάται ότι θα υποστούν μειώσεις στις επικουρικές έως και 35%. Οι μειώσεις (που εμφανίζονται στον πίνακα) έχουν υπολογιστεί στο αρχικό μεικτό ποσό, πριν από τις περικοπές των προηγούμενων μνημονίων. Αυτό σημαίνει ότι οι καθαρές απώλειες θα είναι μικρότερες.
Για παράδειγμα, συνταξιούχος του ΙΚΑ με κύρια σύνταξη 1.300 ευρώ λαμβάνει επικουρική από το ΕΤΕΑΜ 230 ευρώ. Από τον επόμενο μήνα η επικουρική του θα μειωθεί στα 161 ευρώ. Θα χάσει δηλαδή 69 ευρώ (-30%).
– Συνταξιούχος τραπεζοϋπάλληλος λαμβάνει την κύρια σύνταξή του από το ΙΚΑ με 35ετία στην ανώτατη ασφαλιστική κλάση και την επικουρική του από Επικουρικό τράπεζας. Σήμερα η κύρια σύνταξή του είναι 1.310 ευρώ και η επικουρική 375 ευρώ. Μετά την αναπροσαρμογή των συντάξεων θα λάβει επικουρική σύνταξη 243 ευρώ. Δηλαδή θα χάσει 132 ευρώ (απώλεια 35%).
Δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα ο επανυπολογισμός των επικουρικών συντάξεων για τους κλάδους ΤΕΑΑ – αρτοποιοί (ΟΑΕΕ), ΤΕΑΠΥΚ – πρατηριούχοι υγρών καυσίμων (ΟΑΕΕ), μηχανικούς, συμβολαιογράφους, δικηγόρους (ΕΤΑΑ) λόγω των ιδιαιτεροτήτων που έχει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων.
Καμία μείωση επίσης δεν έχουν υποστεί προς το παρόν οι συντάξεις και το ΕΚΑΣ των ναυτικών (ΝΑΤ, ΚΕΑΝ) εξαιτίας του ειδικού πολύπλοκου καθεστώτος που διέπει τον τρόπο υπολογισμού των παροχών.
Οι υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας και η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ) έχουν εντολή να ολοκληρώσουν με διαδικασίες-εξπρές τον επανυπολογισμό και την εφαρμογή των περικοπών προκειμένου να μη συσσωρευτούν αναδρομικές οφειλές. Ωστόσο, αν αυτό δεν καταστεί εφικτό για κάποιους κλάδους, θα υπάρξει και τρίτο μίνι πακέτο περικοπών με τις συντάξεις του Οκτωβρίου. Τα αναδρομικά από τις περικοπές των επικουρικών (από 1/6) θα παρακρατηθούν σε ισόποσες δόσεις κατά το τρίμηνο Οκτωβρίου, Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου. Ο τρόπος παρακράτησης των αναδρομικών από την κατάργηση του ΕΚΑΣ δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί, καθώς αναμένεται να γίνει συμψηφισμός με τα αντισταθμιστικά μέτρα για την ενίσχυση των χαμένων του ΕΚΑΣ, αρχής γενομένης από τις συντάξεις του Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, τα μέτρα (απαλλαγή από την εισφορά υπέρ ΕΟΠΥΥ 6%, ισόποση παροχή στους αναπήρους άνω του 80%, ισόποση παροχή στον έναν εκ των δύο «χαμένων» συζύγων) θα ισχύσουν από τις συντάξεις του Αυγούστου.
Μαχαίρι στις υψηλές συντάξεις
Βαρύς θα πέσει ο πέλεκυς από το τέλος Αυγούστου σε κάθε κύρια σύνταξη που ξεπερνά τα 2.000 ευρώ μεικτά (1.820 καθαρά), η οποία θα μειωθεί κατά το υπερβάλλον ποσό και θα δίνεται πλέον μειωμένη μέχρι 31/12/2018. Πριν από την ψήφιση του νόμου ίσχυε πλαφόν για κάθε κύρια σύνταξη στα 2.773 ευρώ (μεικτό ποσό μαζί με επιδόματα). Αντίστοιχα, απώλειες θα δουν όσοι εισπράττουν από συντάξεις (κύριες, επικουρικές, μερίσματα κ.λπ.) πάνω από 3.000 ευρώ καθαρά, καθώς οτιδήποτε εισπράττει ο συνταξιούχος πάνω από τα 3.000 θα κουρεύεται. Το αντίστοιχο πλαφόν πριν από τον νέο νόμο ήταν 3.680 ευρώ (καθαρό ποσό). Για τον υπολογισμό αυτού του ανώτατου ορίου δεν λαμβάνονται υπόψη τα πάσης φύσεως προνοιακά επιδόματα αναπηρίας (αφορά στα άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση και τις οικογένειες με μέλη άτομα με αναπηρία).
Με τις συντάξεις του Σεπτεμβρίου (ή του Οκτωβρίου αν υπάρξει καθυστέρηση) περικοπές θα υποστούν και οι προσυνταξιοδοτικές παροχές 11.000 τραπεζοϋπαλλήλων από την Εμπορική, την πρώην Πίστεως (νυν Alpha) και την Αττική Τράπεζα (προσυνταξιοδοτικό ΕΤΑΤ και ΕΤΕΑ).
Οι κύριες συντάξεις τους επανυπολογίζονται με ενιαίο ποσοστό αναπλήρωσης (1,75%) και κουρεύονται μέχρι και 30% αναδρομικά από την 1η Ιουνίου. Υπολογίζεται ότι μεσοσταθμικά οι μειώσεις θα είναι στο 19,5%.
Για παράδειγμα, έγγαμη με τρία παιδιά απόφοιτη Λυκείου, που έφυγε με 20ετία και 1.645 ευρώ συντάξιμες αποδοχές και σήμερα, μετά τις μνημονιακές μειώσεις, λαμβάνει 1.205 ευρώ, από τον ερχόμενο μήνα θα εισπράττει 1.055 ευρώ. Δηλαδή θα υποστεί μείωση 150 ευρώ (12,3%).
Διπλό κούρεμα στα εφάπαξ για τους οφειλέτες του Δημοσίου
Το τρίτο πακέτο πληρωμών εφάπαξ του Σεπτεμβρίου κρύβει μια δυσάρεστη έκπληξη: δεν φτάνει που οι δικαιούχοι περίμεναν στην ουρά επί τρία χρόνια για εισπράξουν την ψαλιδισμένη παροχή, τώρα κινδυνεύουν να υποστούν και δεύτερο κούρεμα αν δεν έχουν πληρώσει την πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ που έρχεται τον Σεπτέμβριο ή το φόρο εισοδήματος. Το ποσό του εφάπαξ θα συμψηφιστεί με τυχόν οφειλές του δικαιούχου προς το Δημόσιο προτού είναι διαθέσιμο προς είσπραξη (δεν έχει διευκρινιστεί αν ο συμψηφισμός θα αφορά μόνο τις ληξιπρόθεσμες οφειλές).
Μέχρι τον Δεκαπενταύγουστο πληρώνεται το δεύτερο πακέτο των εφάπαξ στο Δημόσιο, που περιλαμβάνει 1.520 εντάλματα και αφορά υπάλληλους οι οποίοι αποχώρησαν από την υπηρεσία τους τον Οκτώβριο του 2013. Το πακέτο του Σεπτεμβρίου θα αφορά 3.000-4.000 δικαιούχους που αποχώρησαν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2013. Με την πληρωμή συνολικά 6.000 συνταξιούχων του Δημοσίου τελειώνουν οι εκκρεμότητες του 2013 και απομένει να ικανοποιηθούν, ως το τέλος του 2016, άλλες 28.000 εκκρεμείς αιτήσεις από το 2014.
Ολες οι καταβολές γίνονται πλέον με τον νέο τρόπο υπολογισμού που ενσωματώνει τις περικοπές των προηγούμενων μνημονίων. Το νέο εφάπαξ στον δημόσιο τομέα είναι μειωμένο από 15,64% έως 18,26% σε σύγκριση με το βοήθημα που έλαβαν αντίστοιχης ασφαλιστικής ταυτότητας υπάλληλοι που έφυγαν πριν από την 1η/9/2013. Μεγάλοι χαμένοι είναι αυτοί της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης που έφυγαν μετά την 1η/9/2013 με 25ετία, ενώ μικρότερες απώλειες θα έχουν οι πτυχιούχοι (Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης – ΑΕΙ) που έφυγαν με 35ετία.
Μειώσεις έως και 45%!
Ο δικηγόρος κ. Διονύσης Ρίζος που επεξεργάστηκε τα παρακάτω παραδείγματα υποστηρίζει ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι μειώσεις στις επικουρικές θα φτάσουν 40%-45%. Επισημαίνει μάλιστα ότι η τακτική του υπουργείου Εργασίας να αποφεύγει τη δημοσιοποίηση επίσημων στοιχείων για τις μειώσεις που έχουν πλέον συντελεστεί θα καθυστερήσει τους συνταξιούχους που θέλουν να υποβάλουν ενστάσεις ή να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη.
1. Συνταξιούχος πρώην τραπεζοϋπάλληλος έχει πάρει κύρια σύνταξη από το ΙΚΑ με 10.500 ημέρες ασφάλισης στην ανώτατη ασφαλιστική κλάση και την επικουρική του από το Επικουρικό της τράπεζας που εργαζόταν (πρώην Εμπορική). Η κύρια σύνταξη που παίρνει είναι 1.310 ευρώ. Επικουρική έπαιρνε 621 ευρώ. Μετά την περικοπή η επικουρική του διαμορφώνεται στα 403 ευρώ περίπου (-35%).
2. Συνταξιούχος του ΙΚΑ που είχε συμπληρώσει 10.500 ημέρες ασφάλισης και αποχώρησε το 2005 σε ηλικία 58 ετών λαμβάνει σήμερα κύρια σύνταξη 1.220 ευρώ. Από το πρώην ΕΤΕΑΜ έπαιρνε επικουρική σύνταξη 312 ευρώ. Μετά την περικοπή αυτή μειώνεται περίπου στα 261 ευρώ (-15%).
3. Συνταξιούχος μητέρα έχει πάρει κύρια σύνταξη από το ΙΚΑ με τις διατάξεις για τις μητέρες ανηλίκων με 7.500 ημέρες ασφάλιση και επικουρική από το Επικουρικό των Εμποροϋπαλλήλων (πρώην ΤΕΑΥΕΚ).
Η κύρια σύνταξη που παίρνει είναι 910 ευρώ. Επικουρική έπαιρνε 399 ευρώ καθαρά. Μετά την περικοπή η επικουρική της μειώνεται αναδρομικά από την 1η Ιουνίου περίπου στα 338 ευρώ (-14%).