Σήμερα οι 27 ηγέτες της ΕΕ εξέτασαν για πρώτη φορά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και για το προσχέδιο του επόμενου πολυετούς προϋπολογισμού, και τοποθετήθηκαν για αμφότερα ενώπιον όλων, επίσης για πρώτη φορά.
Οι πρώτες δηλώσεις
Για επιφυλακτική πρόοδο έκανε λόγο ο πρόεδρος του Συμβουλίου Τσαρλς Μισέλ μετά την ολοκλήρωση της τηλεδιάσκεψης των ηγετών, προειδοποιώντας παράλληλα οτι παραμένουν σοβαρές διαιρέσεις.
«Υπάρχει μια αναμφισβήτητη συναίνεση, η οποία είναι πολύ θετική», δήλωσε ο Μισέλ στη συνέντευξη Τύπου. “Αλλά ταυτόχρονα δεν υποτιμούμε τις δυσκολίες.”
Ο Μισέλ είπε ότι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων ήταν τώρα έτοιμοι να ξεκινήσουν τις συζητήσεις με σοβαρότητα, αφού εντόπισαν τις διαφορές τους. «Τώρα, μεταβαίνουμε σε μια άλλη φάση», είπε. «Θα διαπραγματευτούμε».
Ούρσουλα φον ντερ Λέϊεν: Μπορούμε να βρούμε λύση
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λέϊεν υπογράμμισε ότι η ΕΕ βιώνει διέρχεται από τεράστια ύφεση και είναι απαραίτητο να προχωρήσει το σχέδιο γρήγορα προκειμένου να υπάρξουν οι πόροι και η σωστή εστίαση για την ανάκαμψη της Ευρώπης.
Η πρώτη συζήτηση ήταν πολύ θετική, είπε. Οι ηγέτες δέχονται ότι υπάρχει ανάγκη για μια «ισχυρή απάντηση» και αρκετοί αναγνωρίζουν την ανάγκη να επιτευχθεί συμφωνία το συντομότερο, πριν από το καλοκαίρι.
Δήλωσε ότι υπάρχει συναίνεση για το ότι πρέπει να κατευθυνθούν πόροι στην πράσινη οικονομία και την τεχνολογία. Στα ανοικτά θέματα ανέφερε το σύνολο του ποσού που θα έχει το Ταμείο, την ισορροπία μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων, την κατανομή των πόρων και τις πηγές χρηματοδότησης. «Είναι απολύτως νόμιμο να συζητηθούν, εγώ εξήγησα τις θέσεις της Κομισιόν».
«Μπορούμε να βρούμε λύση αρκεί να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα».
Μέρκελ: Δεν αμφισβητήθηκε η δομή, συνεχίζουμε στα μέσα Ιουλίου
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις τους για τη δημιουργία του ταμείου ανάκαμψης στα μέσα Ιουλίου, δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ μετά την ολοκλήρωση της τηλεδιάσκεψη με τους ομολόγους της.
Όπως μεταδίδει το Reuters η Μέρκελ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι «Υπήρξαν κριτικές για τους αριθμούς, αλλά η δομή δεν αμφισβητήθηκε».
Πρόσθεσε επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ξεκινήσει την αποπληρωμή των χρημάτων που θα δανειστεί για τη χρηματοδότηση του ταμείου ανάκαμψης εντός της επταετούς περιόδου του προϋπολογισμού.
«Η Γερμανία παραμένει δεσμευμένη στην επίτευξη γρήγορης συμφωνία», δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος, επικαλούμενη τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας τις οποίες χαρακτήρισε «πολύ, πολύ σοβαρές».
Όπως δήλωσε «Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αντιμετωπίζουμε τη μεγαλύτερη οικονομική πρόκληση στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέτρα που λαμβάνουμε θα πρέπει να εναρμονίζονται με αυτό». Και συνέχισε λέγοντας ότι τα μέτρα «πρέπει να ληφθούν με τέτοιο τρόπο ώστε επιπλέον να εμπνέουν εμπιστοσύνη στην οικονομική ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά από αυτήν την πανδημία».
Που βρισκόμαστε
Το «μενού» είναι η πλέον πολύπλοκη και πολυδαίδαλη διαπραγμάτευση στην ιστορία της ΕΕ, η οποία αγγίζει (μέχρι που «πατάει τον κάλο») στα αντικρουμενα οικονομικά συμφέροντα κάθε οικονομίας, την κουλτούρα και την κοσμοθεωρία κάθε έθνους της Ένωσης, αλλά και τους εκλογικούς σχεδιασμούς κάθε κυβέρνησης ξεχωριστά.
Το αποτέλεσμά τους θα επηρρεάσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους και εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις.
Αφορά ποσά που προκαλούν ίλιγγο: 750 δισεκ. για το ταμείο ανάκαμψης – και περισσότερο από ένα τρισ. για τον επταετή προυπολογισμό.
Αλλά η σημερινή σύνοδος κορυφής δεν καταλήξε. Κάτι που γνώριζαν όλοι.
Η συμφωνία θα συζητηθεί σε δυο φάσεις ως τις καλοκαιρινές διακοπές, και σίγουρα θα αφήσει ουρές για αργότερα – αλλά όχι για… πολύ αργότερα.
Η Γερμανική προεδρία τελειώνει στις 31 Δεκεμβρίου. Ως τότε θα υπάρχει συμφωνία, και τα νέα εργαλεία θα είναι έτοιμα για λανσάρισμα. Η Μέρκελ γνωρίζει ότι δεν έχει περιθώριο να σφάλλει ως προς αυτό.
Η σκηνοθεσία της «μητέρας των ευρωπαϊκών συναινέσεων»
Αναγνωρίζοντας το μέγεθος και την πολυπλοκότητα της διαπραγμάτευσης, η διαδικασία έχει χωριστεί σε βήματα.
Υπάρχουν βήματα για κάθε ανάγκη: Βήματα για έκφραση ς«ιερή αγανάκτηση», βήματα για συμφωνία και ψύχραιμο συμβιβασμό, βήματα πρακτικά για το «κλείσιμο» της συμφωνίας.
Η αρχιτεκτονική και ο σχεδιασμός της χορογραφίας προς τη Μεγάλη Συναίνεση εκπορεύεται από το γραφείο της Γερμανίδας καγκελαρίου, της πιο έμπειρης ευρωπαίας ηγέτιδας στο τέλος της «βασιλείας» της, μια χρονιά στην οποία θα σφραγίσει την ιστορική της κληρονομιά της και την πολιτική της παρακαταθήκη.
Η Άνγκελα Μέρκελ… ξέρει: Είναι βετεράνος πετυχημένων και μη πετυχημένων διαπραγματεύσεων και καλείται σήμερα να εφαρμόσει όσα έμαθε στην πλέον μακρόβια θητεία στο τιμόνι της πιο ισχυρής οικονομίας της Ευρωζώνης.
Από νωρίς, η κυρία Μέρκελ είχε ενημερώσει ότι η συνάντηση του Ιουνίου δε θα καταλήξει σε αποτέλεσμα.
Τα βήματα
Η στρατηγική που επιλέχθηκε ήταν να υπάρξουν δύο σύνοδοι κορυφής.
-Μια θεατρική, με τηλεδιάσκεψη, όπου οι διαφορετικές πλευρές είχαν την ευκαιρία να βγάλουν το άχτι τους, να επιδείξουν αντανακλαστικά «αντίστασης» στους ψηφοφόρους τους, να κερδίσουν τα δεκαπέντε λεπτά δημοσιότητας που θα τους βοηθήσουν στις επόμενες εκλογές.
-Μια ουσιαστική, όπου, αφού θα έχουν όλοι «ξεσπάσει» και ξεθυμάνει, θα έρθει η ώρα των πραγματικών ανταλλαγμάτων, των ουσιαστικών συγκλίσεων, των αναγκαστικών συναινέσεων. Αυτή η σύνοδος κορυφής τον Ιούλη, είναι αυτή που θα παράξει αποτέλεσμα.
Κακά τα ψέματα – μπορεί οι τηλεδιασκέψεις να έχουν μπει στη ζωή μας και να έχουν υποκαταστήσει τις συναντήσεις στα περισσότερα επίπεδα, αλλά δε παράγουν αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ.
Μια τέτοια διαπραγμάτευση χρειάζεται φυσική παρουσία, ζύμωση, διμερείς και πολυμερείς συναντήσεις, διαμόρφωση μπλοκ και πλειοψηφιών που δεν γίνεται από μια αναβαθμισμένη πλατφόρμα τύπου Zoom.
Η εμπιστοσύνη και οι συμβιβασμοί χρειάζονται αυτοπρόσωπη παρουσία. Χωρίς τεχνικούς ή παρατρεχάμενους επιφορτισμένους να ρυθμίζουν τα settings στην πλατφόρμα τηλεδιάσκεψης. Με ηγέτες μόνους, να μιλούν με άλλους ηγέτες, χωρίς περιττά αυτιά τριγύρω.
Πότε έρχονται τα χρήματα – To… timeline
- Σήμερα δε θα υπάρξει συμφωνία ούτε ανακοίνωσεις για το συνολικό ύψος του πακέτου. Ούτε για την αναλογία δανείων/επιχορηγήσεων. Δε θα υπάρξουν προθεσμίες, δε θα υπάρξουν άξονες.
Δε θα αναφερθούν καν τα θέματα που θα ξεκλειδώσουν το δρόμο για το συμβιβασμό: Το πόσο εύκολα θα γίνονται οι εκταμιεύσεις, και το πόσα χρήματα θα πάρουν για να πουν το ναι οι υπέρμαχοι της λιτότητας με την μορφή στο προϋπολογισμό μας. Δηλαδή οι αιρισιμότητα/προϋποθέσεις και τα rebates.
- Αυτά τα θέματα θα τεθούν στην «φυσικής παρουσίας» σύνοδο τον Ιούλιο. Είναι τα διαπραγματευτικά ατού που θα πέσουν στο τραπέζι μετά την πρώτη «θεατρική» φάση. Η σύνοδος κορυφής του Ιουλίου θα είναι τυπικά ευρωπαϊκή κατά πάσα βεβαιότητα, με ολονυχτία, με σέρπας που ενημερώνουν και διαρρέουν στον τύπο τις εξελίξεις, με σκληρό πόκερ Θα είναι μια σύνοδος επί Γερμανικής προεδρίας, στο Βερολίνο από ότι όλα δείχνουν, που θα επιβεβαιώσει αν όλα πάνε καλά το προσωνύμιο «ιστορική». Αλλά και πάλι δεν θα λυθούν όλα, και πάλι θα υπάρξουν ουρές, καθώς η διαπραγμάτευση είναι δύσκολη.
Ωστόσο εκείνη η συνοδος θα βγάλει ανακοινώσεις, ο μεγάλος όγκος της διαπραγμάτευσης θα έχει γίνει, θα έχει προκύψει συνολικό νούμερο, θα κινήσει τις αγορές. Θα είναι η «δραματική σύνοδος» που την ενδεκάτη ώρα θα καταλήξει σε συναίνεση, παρακολουθώντας την υπερδεκαετή παράδοση της ΕΕ στα χρόνια της διαρκούς κρίσης – μετά την κρίση του 2008:
Οι Ευρωπαίοι διαπραγματεύονται και η ένταση ολοκληρώνεται τον Ιούλιο, όπου μια σύνοδος κορυφής καταλήγει σε μια συναίνεση που σώζει την παρτίδα, λίγο πριν η Γερμανίδα καγκελάριος ετοιμάσει τις βαλίτσες της για τις διακοπές πεζοπορίας στις Αυστριακές Άλπεις.
Άρα πότε θα είναι έτοιμα τα εργαλεία και θα αρχίσει να ρέει το ρευστό;
Υπομονή.
Με το πέρας του καλοκαιριού θα απομένουν τέσσερις μήνες γερμανικής προεδρίας για να κλείσουν οι τεχνικές εκκρεμότητες για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον Προϋπολογισμού. (Θα έχει εν τω μεταξύ προστεθεί και η τελική διαπραγμάτευση για το τελικό-τελικό Brexit, που θα λειτουργήσει καταλυτικά με πολλούς τρόπους).
Ο γερμανικός σχεδιασμός προβλέπει να έχουν κλείσει όλα μέχρι το Δεκέμβριο, με το ταμείο ανάκαμψης να είναι έτοιμο για εκταμιεύσεις από το 2021. Ως τότε θα έχει τεθεί και το πλαίσιο των προϋποθέσεων εκταμίευσης, οι χώρες θα έχουν ετοιμάσει τις επιλέξιμες δαπάνες/επενδύσεις, και ο μηχανισμός θα είναι έτοιμος να αρχίσει να δουλεύει.
Μα «δεν πάει μακριά η βαλίτσα»; Ειδικά για χρήματα που υποτίθεται είναι «άμεσης ανάγκης»;
Εδώ έρχεται το νομισματικό εργαλείο της ΕΕ, τα προγράμματα έκτακτης ανάγκης της ΕΚΤ για να εξομαλύνουν το κενό στη χρηματοδότηση. Χώρες και επιχειρήσεις έχουν πρόσφαση σε δανεικά με ουσιαστικά μηδενικό επιτόκιο. Οι ρυθμιστικές αρχές θα κάνουν τα στραβά μάτια στις επιβάρυνση που μπορεί να εμφανίσουν τραπεζικοί ισολογισμοί και κρατικοί προύπολογισμοί.
Και κάπως έτσι το ζεύγος νομισματικών και δημοσιονομικών παρεμβάσεων θα περάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση «απέναντι».
Η ΕΕ έχει καταφέρει την τελευταία δεκαετία να εκπαιδεύσει τις αγορές στον τρόπο και το ρυθμό που καταλήγει σε αποφάσεις και συμβιβασμούς:
Τα funds δεν αναμένουν σήμερα «τελικές λύσεις». Ακούνε με ψυχραιμία τις προειδοποιήσεις για «σοκ, αν δεν…» Αναμένουν την υλοποίηση του σχεδιασμού που περιέγραψα παραπάνω. Οι διεθνείς αγορές έχουν καταλάβει και αποδεχθεί τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ. Και σε αυτή τη φάση, εκτιμούν ότι η Ευρώπη επιτέλους, κάνει τα σωστά βήματα και με πιο συγκροτημένο – αν και όχι απολύτως αποδοτικό – τρόπο.
Είναι μια νίκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το μηχανισμό λήψης αποφάσεων. Αποτελεί παρακαταθήκη για τα επόμενα βήματα της ΕΕ για καλύτερη λειτουργία και -γιατί όχι;- περεταίρω ενοποίηση.