Τα μηνιαία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας για τις καταθέσεις και τα δάνεια δεν συνοδεύονται πια από δραματικά επιφωνήματα όπως τα τελευταία χρόνια, όταν οι καταθέσεις υποχωρούσαν μήνα με το μήνα:
Οι καταθέσεις τον Δεκέμβριο αυξήθηκαν (κατά 4,6% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2018, από 153 δισ. Ευρώ σε 159 δισ.) ενώ και ο συνολικός τραπεζικός δανεισμός προς στην ελληνική οικονομία υποχώρησε μόνον ελαφρώς (κατά 1,2% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2018, ta υπόλοιπα δανείων μειώθηκαν από 187,5 δισ. στα 185).
Αλλά, υποχώρησε – κι αυτό δεν είναι καλό για την ανάπτυξη.
Αναζητούνται δάνεια για τη… ραχοκοκαλιά
Κάτω από τα συνολικά νούμερα – στις επιμέρους κατηγορίες – προκύπτουν ενδιαφέρουσες τάσεις οι οποίες λένε πολλά για την αναπτυξιακή φόρα που μπορεί να αποκτήσει (ή όχι) η Ελληνική οικονομία.
Είναι γνωστό ότι ο δανεισμός είναι το καύσιμο της οικονομίας προκειμένου να επιτύχει ανάπτυξη. Όμως, παρατηρώντας τα υπόλοιπα δανείων τον Οκτώβριο του 2019 σε σχέση με το τέλος του έτους, οι περισσότερες κατηγορίες του ιδιωτικού τομέα επιστρέφουν δανεικά στις τράπεζες – περισσότερα από τα νέα που λαμβάνουν:
Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ λοιπόν, μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 2019:
– Τα υπόλοιπα δανείων στη βιομηχανία υποχώρησαν το Δεκέμβριο σε 16,5 δισ. ευρώ από 16,6 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο. Σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2018 ωστόσο, η ετήσια μεταβολή ήταν 0,4% – δηλαδή οριακή μ΄νον αύξηση του δανεισμού των βιομηχανικών επιχειρήσεων. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και η μεταποίηση που απαρτίζεται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις – «η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας» κατά το αγαπημένο πολιτικό κλισέ
– Αντίστοιχη (και ελαφρώς χειρότερη) η εικόνα στο εμπόριο: Το υπόλοιπο των δανείων προς εμπορικές επιχειρήσεις το Δεκέμβριο του 2019 ήταν 15,5 δισεκ ευρώ από 15,8 δισ. δυο μήνες νωρίτερα. Δηλαδή συνολικά ο εμπορικός κλάδος μείωσε το δανεισμό του κατά το τελευταίο δίμηνο του έτους κατά 263 εκατ, ευρώ. Όσο για τη μεταβολή στο έτος; Η τραπεζική χρηματοδότηση στο εμπόριο αυξήθηκε κατά μόλις 0,1%
– Ομοίως αμετάβλητη ουσιαστικά στο έτος (+0,1%) ήταν και η συνολική δανειοδότηση της ναυτιλίας που εδρεύει στην Ελλάδα από τις τράπεζες: 793 εκατομμύρια τα υπόλοιπα δανείων τον Οκτώβριο, στα 733 τον Δεκέμβριο.
– Στον τουρισμό τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα – αν και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να πει κανείς πως άνοιξε εντυπωσιακά η στρόφιγγα: Από 7,34 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο ο συνολικός δανεισμός προς τον κλάδο αυξήθηκε στα 7,37 δισ. το Δεκέμβριο. Ο τουρισμός όμως σε ετήσια βάση είδε τις τράπεζες να αυξάνουν το συνολικό ποσό των χορηγήσεων κατά 3,8%
– Στον αντίποδα παραμένουν οι κατασκευές. Τα υπόλοιπα δανείων υποχώρησαν το τελευταίο δίμηνο του έτους (από 7,6 δισ σε 7,3 δισ), ενώ και σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2018 υποχώρησαν κατά 3,1%
– Ελεύθεροι επαγγελματίες αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις επίσης δεν βλέπουν διαφορά στα γκισέ των τραπεζών – ακόμα: από 10,9 δισ. ευρώ τα υπόλοιπα των δανείων τους τον περασμένο Οκτώβριο υποχώρησαν σε 10,5 ως τον Δεκέμβριο, ενώ σε σχέση με ένα χρόνο πριν, ο συνολικός δανεισμός είναι μειωμένος κατά 1,9%
Η εικόνα είναι σαφής:
Παρά την έξοδο από τα μνημόνια, τις εξόδους στις αγορές, την «επαναφορά στην κανονικότητα», η ελληνική οικονομία ακόμα πρέπει να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της πιστωτικής συρρίκνωσης: Σε μικρότερο βαθμό από παλαιότερα – αλλά πάντως η συρρίκνωση του δανεισμού συνεχίζεται ακόμα.
Τα εμπόδια
Τα προβλήματα είναι γνωστά. Οι τράπεζες, έχοντας λυγίσει κάτω από το βάρος των κόκκινων δανείων αναμένουν το ξεφόρτωμά τους για να μπορέσουν να αυξήσουν και πάλι ουσιαστικά τον δανεισμό στους πελάτες τους. Η εκκίνηση του προγράμματος ΗΡΑΚΛΗΣ αναμένεται να έρθει το Φεβρουάριο – αλλά η διαφορά θα φτάσει στα γκισέ αρκετά αργότερα.
Από την άλλη τραπεζικά στελέχη λένε ότι μετά από δέκα χρόνια κρίσης δεν υπάρχει επαρκής ζήτηση για νέο δανεισμό από υγιείς επιχειρήσεις με στιβαρά επιχειρηματικά πλάνα. Και καθώς δεν επιθυμούν να χρηματοδοτούν επιχειρήσεις ζόμπι, δεν είναι μόνο στο χέρι τους η αύξηση του δανεισμού.
Και τα δυο επιχειρήματα έχουν βάση, και εξηγούν το… βραδύ άνοιγμα της στρόφιγγας του δανεισμού στην Ελλάδα.
Ωστόσο την ίδια περίοδο το ρεύμα των καταθέσεων προς τις Ελληνικές τράπεζες έχει αυξηθεί κατά 9,3% (στα 23,2 δισεκ. ευρώ από τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα) – όταν ο δανεισμός τους έχει αυξηθεί κατά μόνον 1,9% (στα 67,3 δισ.)
Είναι σαφές ότι σκιές απομόχλευσης παραμένουν στην τραπεζική χρηματοδότηση στη χώρα. Δέκα χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, η πιστωτική συρρίκνωση συνεχιζόταν ως και τα τέλη του 2019. Η πιστωτική επέκταση, ακόμα αναμένεται…
Από δω και πέρα
O Ιανουάριος σηματοδότησε μια νέα αρχή για την έξωθεν μαρτυρία της Ελληνικής οικονομίας – με την ενθουσιώδη αναβάθμιση από τη Fitch και το εκρηκτικό ενδιαφέρον για τα ελληνικά ομόλογα στη δημοπρασία των 15-ετών.
Ο Φεβρουάριος θα είναι ένας μήνας κατά τον οποίο αναμένεται η τελική συμφωνία και έγκριση για την εκκίνηση και την εφαρμογή του σχεδίου Ηρακλής.
Οι θετικές εξελίξεις είναι ανάγκη πλέον να περάσουν χωρίς καθυστέρηση εκεί που πραγματικά γίνεται η διαφορά για την οικονομία και την ανάπτυξη: Στα γκισέ των τραπεζών.
Ας είναι τα σημερινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος από τα τελευταία που περιγράφουν πιστωτική συρρίκνωση στη χώρα που βίωσε την πιο βίαιη συρρίκνωση εισοδημάτων και οικονομικής δραστηριότητας που εκδηλώθηκε μεταπολεμικά στην Ευρώπη.