Της Μαριάννας Τζάννε
Πίστωση χρόνου για εκατοντάδες αυθαίρετους οικισμούς σε όλη τη χώρα δίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος, εξαιρώντας τους από την ανάρτηση των δασικών χαρτών. Η αρχή γίνεται, σε πρώτη φάση, από το 37% των δασικών χαρτών που ετοιμάζεται να αναρτήσει ως τα τέλη του χρόνου το ΥΠΕΝ, θέτοντας στην κρίση των πολιτών συνολικά 49 εκατομμύρια στρέμματα.
Πρόκειται για τις γκρίζες περιοχές της χώρας λόγω των οποίων οι οικιστές επισκέπτονται επί δεκαετίες υπουργικά γραφεία και βουλευτές, φεύγοντας με υποσχέσεις, ποτέ όμως με οριστική λύση. Με βάση τον νόμο, οι περιοχές αυτές θα πρέπει να οριστούν με μοβ χρώμα στις αεροφωτογραφίες της Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε. (ΕΚΧΑ) μέσα σε δύο μήνες όπου υπάρχει θεωρημένος δασικός χάρτης ή σε έξι μήνες όπου δεν υπάρχει. Στόχος είναι η πλήρης καταγραφή των παράνομων οικισμών σε έναν χρόνο ώστε η Πολιτεία να αποφασίσει τον δρόμο που θα ακολουθήσει για τη νομιμοποίησή τους.
Πορτοκαλείς, κίτρινοι και μοβ οικισμοί
Με απόφαση του πρώην αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Γιάννη Τσιρώνη τον περασμένο Ιούλιο, οι αυθαίρετοι οικισμοί μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις βαπτίστηκαν «οικιστικές πυκνώσεις», προσδιορίστηκαν τα χαρακτηριστικά τους και πλέον αποτελεί μέλημα των ΟΤΑ να τους καταγράψουν και να δώσουν τα στοιχεία που θα αποτελέσουν τον πρώτο επίσημο χάρτη αυθαίρετων οικισμών σε όλη τη χώρα. Με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο, ο χαρακτήρας των οικισμών αποτυπώνεται στους χάρτες με διαφορετικές χρωματικές διαβαθμίσεις. Στην πορτοκαλί μπαίνουν όσοι διαθέτουν νόμιμες άδειες και οικοδομήθηκαν σε οριοθετημένους οικισμούς, προϋφιστάμενους του 1923. Με κίτρινο χρώμα θα αποτυπώνονται οι οικισμοί που δεν διαθέτουν νόμιμες οικοδομικές άδειες και πολεοδομήθηκαν με παλιές νομαρχιακές αποφάσεις που εκ των υστέρων κρίθηκαν ανίσχυρες από το ΣτΕ. Σε αυτές τις δύο κατηγορίες το υπουργείο πρόσθεσε τους οικισμούς με μοβ, που αποτελούν τους διαμορφωμένους αυθαίρετους οικισμούς μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις. Απώτερος σκοπός είναι να εξαιρεθούν προσωρινά από την ανάρτηση των χαρτών -στάδιο κατά το οποίο υποβάλλονται αντιρρήσεις που οφείλουν να εξεταστούν από αρμόδιες επιτροπές μέσα σε 4 μήνες- μέχρι να αποφασιστεί σε πολιτικό επίπεδο η διαχείρισή τους. Με την ανάρτηση του δασικού χάρτη παρέχεται η δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να λάβει γνώση του περιεχομένου του χάρτη και να αμφισβητήσει τον χαρακτήρα ή τη θέση εκτάσεων που έχουν αποτυπωθεί σε αυτόν. Η καταγραφή των αυθαίρετων οικισμών είναι ένα όπλο της Πολιτείας για να αντιμετωπίσει τη διαχρονική αυθαιρεσία χωρίς υποκρισία, αλλά και να κερδίσει χρόνο στη διαχείριση.
Σε διαφορετική περίπτωση, ολόκληρες οικιστικές περιοχές κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν δάση όχι μόνο στην Αττική, όπου το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο, αλλά και σε ολόκληρη την επικράτεια. «Είναι ένα πολύ σημαντικό έργο για τη χώρα, καθώς για πρώτη φορά δημιουργείται μια ψηφιακή βάση δεδομένων για τα όρια των οικισμών και τα Σχέδια Πόλης. Η βάση αυτή θα είναι χρήσιμη όχι μόνο για την κύρωση των δασικών χαρτών, αλλά και για την κτηματογράφηση και τον χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας» αναφέρει στο «business stories» ο κ. Μίμης Βογιατζής, διευθυντής Δασικών Χαρτών και Φυσικού Περιβάλλοντος της ΕΚΧΑ. Μολονότι για το επικείμενο κύμα αναρτήσεων την ευθύνη έχουν οι δασικές υπηρεσίες, η ΕΚΧΑ υποστηρίζει όλη τη διαδικασία με την ηλεκτρονική πλατφόρμα για την ανάρτηση των χαρτών και αντίστοιχα την ηλεκτρονική υποβολή αντιρρήσεων, καθώς και την εφαρμογή πάνω στην οποία αποτυπώνονται από τους δήμους τα όρια των οικισμών. Στην προσπάθειά της μάλιστα να ευαισθητοποιήσει τους ΟΤΑ αναμένεται να στείλει επιστολές τις επόμενες εβδομάδες σε όσους δεν έχουν ανταποκριθεί (που είναι πολλοί) μαζί με τους κωδικούς εισόδου στη σχετική διαδικτυακή εφαρμογή.
Πού εντοπίζεται το πρόβλημα
Η διαδικασία έχει σημάνει συναγερμό στις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων, οι οποίες τρέχουν να προλάβουν τις ασφυκτικές προθεσμίες ώστε μέχρι τις 20 Ιανουαρίου του 2017 να έχουν υποβάλει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία στην ΕΚΧΑ. Η μέχρι σήμερα ανταπόκριση είναι πολύ μικρή, αφού στο σύνολο της χώρας πολλοί λίγοι ΟΤΑ έχουν ανταποκριθεί. Από τους πρώτους που έσπευσαν να δώσουν στοιχεία στο Κτηματολόγιο είναι ο Δήμος Πεντέλης.
Η Πεντέλη, η Νέα Πεντέλη, ο Μαραθώνας, η Δροσιά, η Φυλή και η Κηφισιά ήταν από τις πρώτες περιοχές όπου αναρτήθηκαν οι χάρτες, εξαιτίας όμως των προβληματικών οικισμών με αυθαίρετα κυρώθηκαν τμηματικά και όχι στο σύνολο λόγω των εκατοντάδων αντιρρήσεων που υποβλήθηκαν. Μολονότι η Πεντέλη κατακλύζεται για δεκαετίες από την αυθαίρετη δόμηση, ο δήμαρχος Δημήτρης Στεργίου υποστηρίζει ότι το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε πέντε σημεία: δύο στην Πεντέλη, ένα στο Νταού Πεντέλης, ένα στα Μελίσσια και δύο στην Παλιά Πεντέλη (προς την Κορτσέζα και προς το Κοιμητήριο). «Είναι η πρώτη φορά που η Πολιτεία ξεπερνά μια γελοιότητα, που ήταν ο νόμος Μπιρμπίλη (σ.σ.: ο πρώτος νόμος για την κύρωση των δασικών χαρτών που αναθεώρησε ο κ. Τσιρώνης τον περασμένο Μάιο), και βγάζει από διαχρονική ομηρία έναν δήμο όπως η Πεντέλη, η οποία έχει ταλαιπωρηθεί από τα δασικά, αφού ίσχυσε το ακατάληπτο να ενταχθούν στο Σχέδιο Πόλης ολόκληρες πλαγιές και λυκορέματα με τη σύμπραξη της Πολιτείας και οικοδομικών συνεταιρισμών», επισημαίνει στο «b.s» o κ. Στεργίου. Το μέγεθος του προβλήματος αποκαλύπτουν τα στοιχεία και του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου. Οι καταγραφές κάνουν λόγο για πάνω από 4.000 αυθαίρετα κτίσματα και εντυπωσιακά μεγάλη διάσπαρτη δόμηση, που εντοπίζεται στις περιοχές τις οποίες διαχωρίζει η οδός Φλέμινγκ, προς τη Νέα Μάκρη, την Αρτέμιδα και τα Περιβολάκια.
Σε ανάλογη διαδικασία βρίσκεται η Κερατέα στον Δήμο Λαυρεωτικής, το προπύργιο της αυθαιρεσίας στο λεκανοπέδιο Αττικής, μολονότι οι διαδικασίες εδώ δεν έχουν ολοκληρωθεί καθώς ο δήμος έχει ζητήσει τεχνική βοήθεια λόγω υποστελέχωσης. Υπολογίζεται ότι στην Κερατέα το 90% των περιοχών για τις οποίες έχουν εκπονηθεί πολεοδομικές μελέτες είναι αυθαίρετες. Στον Δήμο Διονύσου η διαδικασία θα ολοκληρωθεί με την πρόσληψη τεχνικού συμβούλου, η οποία έχει καθυστερήσει εξαιτίας της αναστάτωσης που έχει επιφέρει στην αγορά ο νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις, γεγονός το οποίο πήγε πολύ πίσω τη διαδικασία για πολλούς ΟΤΑ. Αξιοσημείωτο είναι ότι μέχρι στιγμής, με επιστολή του προς το υπουργείο Περιβάλλοντος, αρνητικός στην καταγραφή και την παροχή στοιχείων εμφανίζεται ο Δήμος Αριστοτέλη στη Χαλκιδική, άλλη μια περιοχή της χώρας όπου η αυθαιρεσία βασιλεύει και ένας δήμος όπου οι δασικοί χάρτες πρόκειται να αναρτηθούν μέχρι τα τέλη του χρόνου.
«Ο κόσμος νομίζει ότι οι οικισμοί αυτοί θα νομιμοποιηθούν. Ομως εκείνο που είναι σωστό είναι ότι θα τύχουν νέας νομοθετικής ρύθμισης, χωρίς όμως να είναι σαφές το “παράθυρο”, τη στιγμή που σειρά νομοθετημάτων περί ορίων οικισμών προσκρούουν στο Σύνταγμα», επισημαίνει η διευθύντρια Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου Αλεξάνδρα Σκαμαγκά. Η διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών, που αναμένεται να τρέξει τμηματικά μέχρι τα τέλη του χρόνου με κόστος 500.000 ευρώ, περιλαμβάνει τμήμα της Αττικής (Βαρνάβας, Γραμματικό, Καπανδρίτι, Αγία Βαρβάρα, Αγιοι Ανάργυροι, Αιγάλεω, Ασπρόπυργος, Ιλιον, Καματερό, Μάνδρα, Περιστέρι, Πετρούπολη και Χαϊδάρι), τα νησιά Μύκονος, Σύρος, Σίφνος, Μήλος, Κίμωλος, Πάτμος, Σύμη, Αρκιοί και ολόκληρες περιφερειακές ενότητες (Χαλκιδικής, Θεσσαλονίκης, Πιερίας, Πειραιά, Ιωαννίνων, Κοζάνης, Εύβοιας, Λάρισας, Μαγνησίας, Ηλείας, Αρκαδίας, Αχαΐας, Λακωνίας και Μεσσηνίας). Πριν από λίγες μέρες το ΥΠΕΝ υπέγραψε και την απόφαση με την οποία αποσαφηνίζεται πλήρως ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η ανάρτηση των δασικών χαρτών (ΦΕΚ 3532, 3/11/2016). Ολα λοιπόν είναι έτοιμα για την ανάρτηση, αρκεί οι δήμοι να ανταποκριθούν και να συνδράμουν στο μεγάλο βήμα της καταγραφής των αυθαιρέτων.