Tου Κωστή Πλάντζου
Σε «κενό αέρος» κινδυνεύει να πέσει η επίσκεψη του Γερούν Ντάισελμπλουμ στην Αθήνα, μετά το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών. Δυόμισι χρόνια μετά το αμήχανο «ουάου» και όσα επακολούθησαν από το 2015 ως σήμερα, ο πρόεδρος του Eurogroup και ο επικεφαλής του Euro Working Group Τόμας Βίζερ που χειρίζεται την ελληνική υπόθεση, επιστρέφουν σήμερα «στον τόπο του εγκλήματος», για συντάντησεις και επαφές με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα στο Μέγαρο Μαξίμου (στη 1.15 μμ) και τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο (στις 3.00 μμ) ενώ η συνέχεια θα δοθεί το απόγευμα στο συνέδριο του Economist με τον αναπληρωτή υπουργό Γιώργο Χουλιαράκη και το βράδυ σε συνάντηση με τον διοικητή της ΤτΕ κύριο Γιάννη Στουρνάρα.
Η καθυστέρηση και η αβεβαιότητα συνθέτουν το νέο πλαίσιο των συζητήσεων Ντάισελμπλουμ με την ελληνική πολιτική ηγεσία. Η επιτακτική ανάγκη ταχείας ολοκλήρωσης της 3ης αξιολόγησης μέχρι τον Νοέμβριο -ή ως τον Ιανουάριο στην χειρότερη περίπτωση- για την οποία μιλούσαν μέχρι χθες σε Αθήνα και Βρυξέλλες, περνά από τις συμπληγάδες και τις ανακατατάξεις του Βερολίνου. Κορυφαίος αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών δεν κρύβει ότι η Αθήνα απεύχεται τη συμμετοχή των Φιλελευθέρων στον κυβερνητικό συνασπισμό γιατί τότε, όπως λένε στην Αθήνα, «μπορεί να νοσταλγήσουμε τον Σόιμπλε».
Καθώς τα πάντα έχουν αλλάξει σε Ελλάδα και Ευρώπη, το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών έρχεται να δυσχεράνει την εξύρεση λύσης. Η τακτική των συγκρούσεων Αθήνας και Ευρωπαίων, όπως δείχνουν και τα αποτελέσματα της κάλπης στη Γερμανία, μάλλον ενίσχυσε τα αντιευρωπαϊκά αντανακλαστικά σε Ελλάδα και Γερμανία, παρά ωφέλησε κανέναν.
Η Αθήνα σχεδίαζε και ήθελε στις συζητήσεις σήμερα με τον Ντάισελμπλουμ να είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Στην πράξη, τίποτα δεν πήγε όπως ήθελε και όπως πόνταρε η Αθήνα. Πέρυσι τέτοιο καιρό καθυστερούσε τις διαπραγματεύσεις ξέροντας πως το 2017 ήταν εκλογική χρονιά στην Ευρώπη και επιλέγοντας να δημιουργεί προβλήματα φθοράς στους «σκληρούς» της Ευρώπης. Το κόμμα του Ντάισελμπλουμ καταποντίστηκε στην Ολλανδία αλλά ο ίδιος παραμένει ακόμα πρόεδρος του Eurogroup και χειρίζεται τις καταστάσεις. Στην Γερμανία η Αθήνα πόνταρε στην ενίσχυση και στον ρόλο των σοσσιαλιστών, τελικά όμως η Μέρκελ επανεκλέγεται ενώ ο Μάρτιν Σουλτς ηττήθη και δείχνει απρόθυμος να μετέχει στο νέο κυβερνητικό σχήμα, δίνοντας «γήπεδο» στους οπαδούς του Grexit να αναλάβουν δράση.
Σε σύγκριση με την επίσκεψη Ντάισελμπλουμ του 2015, τότε που η ελληνική κυβέρνηση τερμάτιζε βίαια αντί να ολοκληρώσει το 2ο Μνημόνιο, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική:
– Προέκυψε ένα 3ο Μνημόνιο που η Αθήνα διακηρύσσει ότι τελειώνει τον Αύγουστο του 2018 και δεν θα υπάρξει άλλο. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ όμως δεν θα είναι τότε πια πρόεδρος του Γιούρογκρουπ –από τον Ιανουάριο ήδη λήγει η θητεία του- και η συγκρότηση κυβέρνησης στο Βερολίνο μπορεί να πάρει μήνες, αφήνοντας χωρίς «πυξίδα» την διαπραγμάτευση και την Ευρώπη ολόκληρη. Με «εύθραυστα» πλέον σχεδόν όλα τα νέα δεδομένα και καθώς διαμορφώνονται νέες ισορροπίες πανευρωπαϊκά (στον γαλλογερμανικό άξονα και όχι μόνον) η Αθήνα καλείται να εκτελεί πιστά ένα σκληρό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και να μη αποτελέσει ξανά επίκεντρο έντασης και προβλημάτων, με αβέβαιη όμως κατάληξη και αποτελέσματα για τη χώρα.
– Η Αθήνα μιλά μεν πάλι για ελάφρυνση χρέους, όχι όμως για «κούρεμα» όπως το 2015. Αλλά η συζήτηση προς το παρόν αφορά σε ατελείωτα πρωτογενή πλεόνασμα ως το 2060 και σκληρή επιτήρηση και μετά την έξοδο από το Πρόγραμμα. Και ενώ οι χειρισμοί Ντάισελμπλουμ δεν ήταν οι ευνοϊκότεροι ως τώρα στο θέμα αυτό για τη χώρα μας, η νέα τάξη πραγμάτων και άνοδος των αντιευρωπαϊστών στο Βερολίνο δεν δείχνει να ευνοεί συζητήσεις για ελαφρύνσεις χρέους στην Ελλάδα.
– Το 2015 το ΔΝΤ θεωρείτο «σύμμαχος» της Αθήνας στο θέμα του χρέους, αλλά εκ των υστέρων στην κυβέρνηση αναγνωρίζουν πως το Ταμείο «πίεζε μόνον εμάς» και ακόμα δεν έχει αποφασίσει αν θα μπει (ως τι και με ποιους ακριβώς όρους) στο ελληνικό πρόγραμμα.
– Η «ρώσικη ρουλέτα» και η απειλή εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη (που η Αθήνα αρχικά την κράδαινε ως απειλή αλλά τελικά έφτασε να την αποκρούει μετά βδελυγμίας ως αποκύημα των συντηρητικών κύκλων του Βερολίνου και του Σόιμπλε) δεν έγινε τελικά πραγματικότητα. Και ενώ μεν είχε σύνθημα τότε ότι «αλλάζουμε την Ευρώπη», πράγματι το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί από την Ευρωζώνη και οι φυγόκεντρες τάσεις έχουν αναζωπυρωθεί παντού, χωρίς όμως πρακτικά οφέλη για τη χώρα μας.