Πολύ σκληρές για να μειωθούν αποδεικνύονται οι δαπάνες του Δημοσίου για μισθούς και συντάξεις. Μετά από απανωτά μνημόνια, αιματηρές περικοπές και δραματική συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας μέσα από διαδοχικές και πρωτοφανείς κρίσεις, το 2023 το Δημόσιο πληρώνει πλέον τα ίδια ή και περισσότερα απ’ όσα πλήρωνε προτού μπει στα μνημόνια: αν και με μικρότερο ΑΕΠ, το 1/3 αυτού είναι φόροι και εισφορές (70 από τα 210 δισ. ευρώ) και τα 7 στα 10 ευρώ από αυτά δίνονται για να καλύψουν ανελαστικές ανάγκες πληρωμής μισθών και συντάξεων.

Ο προϋπολογισμός επιστρέφει, έτσι, σε μεγέθη εποχών 2009-2010. Και αυτό παρά:

■ Το φρένο στις προσλήψεις (με βάση τις αποχωρήσεις) που επεβλήθη στο Δημόσιο, καθώς φαίνεται ότι τα νέα οργανογράμματα για «το Δημόσιο του μέλλοντος» αναπαρήγαγαν τις ίδιες ανάγκες προσλήψεων με το παρελθόν.

■ Τις πολύ μεγάλες μειώσεις των νέων συντάξεων οι οποίες, ιδίως μετά τον νόμο Κατρούγκαλου, είναι πλέον κατά 30% χαμηλότερες από εκείνες των παλαιών συνταξιούχων (στα 748 ευρώ μέση κύρια σύνταξη και 194 ευρώ η επικουρική).

Μέσα σε έναν χρόνο και μόνο, για το 2023, προβλέπεται αύξηση της δαπάνης για κύριες και επικουρικές συντάξεις κατά 1,428 δισ. ευρώ. Αυτό οφείλεται μεν στην αύξηση 7,75% που θα λάβουν από 1/1/2023 (έξτρα δαπάνη 909 εκατ. ευρώ) και στην κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης (281 εκατ. ευρώ) αλλά και στην επίσπευση της απονομής των συντάξεων σε περισσότερους δικαιούχους. Επιπλέον η αύξηση της δαπάνης οφείλεται και στην αντίστοιχη του αριθμού των συνταξιούχων, που υπολογίζονται σε περίπου 500.000 περισσότερους εν συγκρίσει με τα προηγούμενα χρόνια – πριν από το 2013 δεν καταγράφονταν καν, αλλά σήμερα ανέρχονται σε 2,4 εκατομμύρια, σύμφωνα με το σύστημα «Ηλιος».

Καθώς μάλιστα το ΑΕΠ της χώρας παραμένει μικρότερο σε σχέση με το παρελθόν, αν δεν έτρεχε η οικονομία με ανάπτυξη 6% (ή και αν δεν είχαν μειωθεί κατά 50% οι ανάγκες πληρωμών για τόκους που «κουρεύτηκαν» κατά 6-7 δισ. τον χρόνο λόγω PSI και μνημονίων) οι φόροι και εισφορές δεν θα επαρκούσαν για να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες μισθοδοσίας και ο προϋπολογισμός θα βούλιαζε σε τεράστια ελλείμματα, όπως το 2009 και 2010.

Επιστροφή… στο μέλλον!

Τον Νοέμβριο του 2009 και με το ΑΕΠ της χώρας στα 240 δισ. ευρώ, ο τελευταίος «ελεύθερος» (προ μνημονίων) προϋπολογισμός προέβλεπε για το 2009 και 2010:

■ κρατικές δαπάνες 70 δισ. ετησίως

■ 45 δισ. για τις καταβολές αποδοχών

■ εκ των οποίων 31-32 δισ. για συντάξεις και 14 δισ. μισθούς στο Δημόσιο.

«Κατά τα ειωθότα», μάλιστα, για το 2010 ο τότε προϋπολογισμός προέβλεπε και αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό – που τελικά κόπηκαν βίαια μαζί με τα δώρα λόγω μνημονίων.

Ωστόσο τα μεγέθη εκείνα συμπίπτουν με αυτά που προβλέπει και ο πρώτος «ελεύθερος» από μνημόνια προϋπολογισμός του 2023. Το 65% των φόρων και εισφορών θα καλύπτει και πάλι ανάγκες μισθοδοσίας του κράτους (45 δισ. από τα 70 δισ. ευρώ), με ΑΕΠ όμως μόλις 210 δισ. ευρώ φέτος και πρόβλεψη για 225 δισ. του χρόνου.
Συγκεκριμένα στον υπό ψήφιση Προϋπολογισμό προβλέπονται:

■ κρατικές δαπάνες 71,8 δισ. ευρώ για φέτος και 70 δισ. για το 2023,

■ εκ των οποίων 45 δισ. για τις καταβολές αποδοχών

■ για συντάξεις 30,1 δισ. φέτος και 31,5 δισ. ευρώ το 2023

■ και άλλα 13,7 δισ. ευρώ σε μισθούς του Δημοσίου.

Για να καλυφθούν οι ανάγκες αυτές, πριν από τα μνημόνια επιβάλλονταν φόροι 50 δισ. το 2009 (με πρόβλεψη να αυξηθούν σε 55 δισ. το 2010) καθώς και 15-16 δισ. ευρώ συνταξιοδοτικές εισφορές.
Επιστρέφοντας… στο 2022, ο νέος κρατικός προϋπολογισμός προβλέπει αντίστοιχα έσοδα 72 έως 73 δισ. ευρώ: από φόρους 55 δισ. φέτος και 56,7 δισ. το 2023, ενώ από εισφορές στον ΕΦΚΑ 15,7 δισ. για εφέτος και άλλα 16 δισ. το 2023.

Άλλαξαν πολλά

Μετά από 13 χρόνια ακριβώς, οι δαπάνες του Δημοσίου έφτασαν έτσι εκεί που ήταν κάποτε – αλλά με υψηλότερο ΑΕΠ τότε. Η ανάπτυξη χρηματοδοτεί μεν την αύξηση των δαπανών, αλλά η εξέλιξη αυτή υπογραμμίζει και τη σημασία που έχει τόσο για τους εν ενεργεία εργαζόμενους όσο και για τους νυν ή μελλοντικούς συνταξιούχους, να συνεχιστεί και να διαφυλαχθεί δυναμική και βιώσιμη οικονομική μεγέθυνση, σε μόνιμη βάση και στα επόμενα χρόνια.

Σε σύγκριση με το 2009-2010, πάντως, η πρώτη μεγάλη διαφορά είναι ότι -μαζί και με πληρωμές 12 δισ. για τόκους δημοσίου χρέους- ο προϋπολογισμός έκλεινε τότε με ένα θηριώδες έλλειμμα γενικής κυβέρνησης, ύψους 30 δισ. ευρώ ή 12,2% ευρώ τον χρόνο.

Ωστόσο το 2022 κλείνει με έλλειμμα μόλις 3,4 δισ. ευρώ ή 1,7% του ΑΕΠ. Κι αυτό επειδή η οικονομία (ΑΕΠ) αυξήθηκε κατά 28,5 δισ. ευρώ από το 2021 (από 181,6 το 2021 σε 210,2 δισ. φέτος). Αλλά και διότι στα χρόνια που μεσολάβησαν μειώθηκαν, μεταξύ άλλων:

■ Οι ανάγκες του Δημοσίου για πληρωμές τόκων κατά 50% ή 6,5 δισ. ευρώ τον χρόνο: στα 5,5-6 δισ. φέτος αντί 12,3 δισ. το 2009 ή έναντι 13 δισ. ευρώ που προϋπολογίζονταν να καταβάλλει το 2010 -δηλαδή μία επιπλέον μισθοδοσία ολόκληρου του Δημοσίου για ένα έτος!

■ Οι ανάγκες των άλλων κρατικών φορέων (ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, ΝΠΔΔ πλην του ΕΦΚΑ) για επιχορηγήσεις, κατά 5 δισ. ευρώ τον χρόνο.

■ Οι καταναλωτικές δαπάνες κατά 2 δισ. ευρώ ετησίως: από τα 3,5 δισ. σε 1,6 δισ. ευρώ εφέτος (μαζί μάλιστα με τις δαπάνες για παραλαβές οπλικών συστημάτων).

Πολλά μπήκαν σε τάξη, αλλά η μεγαλύτερη διαφορά ίσως είναι ότι, αν και η συνταξιοδοτική δαπάνη φτάνει στα ύψη του 2009-2010, στην πραγματικότητα το τοπίο στις συντάξεις είναι τελείως διαφορετικό σε σχέση με το 2010, όπως υποστηρίζουν παράγοντες της κοινωνικής ασφάλισης.

Επικαλούνται μάλιστα μελέτες που δείχνουν πως αν συνεχίζαμε με τους ρυθμούς του 2009, η συνταξιοδοτική δαπάνη σήμερα δεν θα ήταν 31 δισ. αλλά πάνω από 45 δισ. ευρώ! Μαζί και με τα επιπλέον 13 ή 14 δισ. ευρώ της μισθοδοσίας για το Δημόσιο, θα απαιτούνταν σήμερα τουλάχιστον 15-20 δισ. ευρώ επιπλέον κρατικά έσοδα (δηλαδή 90 αντί 70 δισ. το χρόνο), για να καλυφθεί το 65%-70% των αυξημένων αναγκών του δημοσίου από φόρους και εισφορές. Εκτός αν το κράτος εξασφάλιζε (και) άλλους τρόπους χρηματοδότησης του ασφαλιστικού συστήματος και των αναγκών του Δημοσίου πέραν της ανάπτυξης και των επενδύσεων, όπως «ουρανοκατέβατα» έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις ή από εξόρυξη υδρογονανθράκων κ.λπ.

Διαβάστε ακόμη:

Πολυτελείς κατοικίες: Σε ποιες πόλεις θα ανέβουν περισσότερο οι τιμές το 2023 και πού θα πέσουν (pics)

Ρεκόρ εικοσαετίας στις επενδύσεις – Νέες βάσεις για την οικονομία

Τα επώνυμα σφυριά που θα χτυπήσουν ως το τέλος της χρονιάς (pics)