Ρεκόρ στις μειώσεις φόρων οδηγεί σε αύξηση των δημοσίων εσόδων από φόρους. Φαντάζει οξύμωρο, αλλά η εξήγηση είναι απλή: οι φόροι που πληρώνουν οι πολίτες για ΦΠΑ και έμμεσους φόρους δεν καταλήγουν, όπως παλιά, στις τσέπες των επιτήδειων, καθώς εισπράττονται όλο και περισσότερο αποτελεσματικά από το κράτος.
Τα στοιχεία που φέρνει στο φως το «business stories» δείχνουν ότι οι πάνω από 70 μόνιμες μειώσεις φόρων που ψηφίστηκαν από το 2019 και μετά αποδείχθηκαν πολλαπλά ωφέλιμες, καθώς, παρά τη μεγάλη ύφεση που μεσολάβησε το 2020:
■ Το ΑΕΠ της χώρας μεγεθύνθηκε κατά 55 δισ. ευρώ ή σχεδόν 30%, από τα 192 δισ. το 2019 στα 247 δισ. ευρώ το 2025.
■ Τα δημόσια έσοδα αυξήθηκαν κατά 23 δισ. τον χρόνο. Το 2025 θα φτάνουν συνολικά στα 96,4 δισ. ευρώ (69,2 δισ. από φόρους και 27,2 δισ. από ασφαλιστικές εισφορές), ενώ το 2019 που δεν υπήρχαν όλες αυτές οι μειώσεις φόρων είχαν εισρεύσει 73,6 δισ. ευρώ (51,2 δισ. από φόρους και 22,4 από ασφαλιστικές εισφορές).
Τι θα γίνει με τον ΦΠΑ
Οι μειώσεις φόρων αποδεικνύονται πολλαπλά ωφέλιμες για τους φορολογούμενους και την οικονομία. Δεν αρκεί μόνο αυτό όμως για «να βγαίνουν τα νούμερα» και να μπορούν να γίνουν. Κυρίως, οι μειώσεις θέλουν τρόπο για να είναι αποτελεσματικές και αποδοτικές.
Αν και ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης έχει προχωρήσει σε πάνω από 70 μόνιμες μειώσεις φόρων και εισφορών κατά τη διάρκεια της θητείας του (μεταξύ των οποίων και πολλές μειώσεις στον ΦΠΑ), πιέζεται συστηματικά να μειώσει κατά 1 ή 2 μονάδες τους ισχύοντες συντελεστές ΦΠΑ.
Και προ ημερών ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε πάλι πως δεν είναι στις άμεσες προτεραιότητες της κυβέρνησης να τους μειώσει. Εγκαλείται όμως από κόμματα της αντιπολίτευσης (κυρίως αυτά που τους αύξησαν όταν κυβερνούσαν το 2010 από 19% σε 21% και, εν συνεχεία, το 2016 σε 24% καταργώντας και τη μείωση 30% στα νησιά) ότι ο ίδιος είχε εξαγγείλει από το 2019 την πρόθεσή του να μειώσει τους συντελεστές ΦΠΑ πριν τα τέλη της πρώτης θητείας του.
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός προβάλλει το επιχείρημα ότι λόγω υψηλής φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, το Δημόσιο θα χάνει έσοδα 1,5 δισ. τον χρόνο, χωρίς όμως η αντίστοιχη ωφέλεια να φτάνει τελικά στους καταναλωτές – με εξαίρεση ίσως στα σούπερ μάρκετ. Και μεταθέτει την προοπτική μείωσης του ΦΠΑ όταν διασφαλιστεί ότι τα μέτρα αύξησης της φορολογικής συμμόρφωσης συνεχίζουν να αποδίδουν (POS, myDATA, ψηφιακό δελτίο αποστολής κ.λπ.) ώστε να πέσει η φοροδιαφυγή σε ευρωπαϊκά επίπεδα.
Το «κενό ΦΠΑ» εκτιμάται ότι θα πέσει κάτω 10% ή 9% στα τέλη του 2026, πλησιάζοντας στο 5%-6% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Εως τότε, βασική στρατηγική της κυβέρνησης θα παραμένει να δίνει επιλεκτικά μεγαλύτερες φοροελαφρύνσεις στους άμεσους φόρους (δηλαδή στην «τσέπη» όπου μπαίνουν λεφτά και εισοδήματα), γιατί τις βλέπουν άμεσα οι φορολογούμενοι και έχουν πιο σίγουρο όφελος, σε σχέση με τις ελαφρύνσεις που γίνονται «στην άλλη τσέπη», από την οποία οι καταναλωτές τα βγάζουν στη συνέχεια για να πληρώσουν.
Στη βάση αυτή ήδη, μετά το 2019 και κάθε χρόνο ψηφίζονταν μόνιμες μειώσεις της τάξης του 1 δισ. ευρώ και άνω, που αθροιστικά ως το 2025 φτάνουν τα 7,7 δισ. ευρώ ετησίως.
Από αυτές τις μειώσεις φόρων τα οφέλη φαίνεται να ξεπερνούν εκείνα που θα είχαν τα νοικοκυριά αν μειωνόταν κατά 1-2 μονάδες ο ΦΠΑ, χωρίς παράλληλα να τίθεται σε κίνδυνο ο κρατικός προϋπολογισμός.
Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος που βγάζει 1.000 ευρώ τον μήνα και δαπανά 1.000 για αγορές:
■ Από μείωση ΦΠΑ κατά 1 εκατοστιαία μονάδα σε όσα δαπανά θα γλίτωνε έμμεσα 10 ευρώ τον μήνα, αν και εφόσον οι τιμές μειώνονταν αυτομάτως παντού ομοιόμορφα σε όλη την αγορά και δεν έχανε το όφελος που θα κατέληγε σε επιχειρήσεις που θα την απορροφούσαν. Επιπλέον, ακόμα και αν μειώθηκε 4 μονάδες το «κενό» εισπράξεων ΦΠΑ το 2022, το Δημόσιο εξακολουθεί και χάνει 2,8 δισ. ευρώ τον χρόνο από τις απάτες ΦΠΑ, σύμφωνα με τα νέα στοιχεία της Κομισιόν. Και από το 1,5 δισ. που θα δίνει το Δημόσιο αν μείωνε τον ΦΠΑ, το 13,8% ή τουλάχιστον 200 εκατ. ετησίως θα τα κέρδιζαν πάλι οι επιτήδειοι.
■ Από τη μείωση κατά 1 εκατοστιαία μονάδα, όμως, στους συντελεστές φόρου εισοδήματος σε όσα βγάζει, από το 2020 κερδίζει άμεσα ήδη τα 10 ευρώ ετησίως. Ο πρωθυπουργός είπε ότι δίνει προτεραιότητα σε μια νέα αλλαγή της φορολογικής κλίμακας. Και επιπλέον ωφελείται κάθε μήνα πολλαπλάσια από τη μείωση των ασφαλιστικών κρατήσεων (κατά 4,4 μονάδες ως τώρα ή 22 ευρώ «στην τσέπη»), τη μείωση παρακράτησης σε μισθούς και συντάξεις, την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης, τις μειώσεις ΕΝΦΙΑ ή άλλων επιλεγμένων φόρων κατανάλωσης κ.λπ.
Στην κυβέρνηση δεν υποτιμούν την ανάγκη μείωσης του ΦΠΑ. Θεωρούν όμως ότι στη φάση αυτή έχει περισσότερο σημειολογική παρά πρακτική αξία. Θεωρούν ότι με μείωση στους άμεσους φόρους παίρνει ανάσα και επιβραβεύεται κατά κύριο λόγο ο συνεπής φορολογούμενος – κυρίως μισθωτοί και συνταξιούχοι που δύσκολα μπορούν να αποκρύψουν πού εργάζονται και πόσα βγάζουν. Σε αυτούς στρέφει το κράτος και μεγάλο μέρος των άμεσων οικονομικών ενισχύσεων που δίνει, αν και λόγω φοροδιαφυγής παρεισφρύουν στους δικαιούχους και όσοι ακόμα βρίσκουν τρόπους να φοροδιαφύγουν.
Ωστόσο, στο οικονομικό επιτελείο εξηγούν ότι όποιος αποκρύπτει εισοδήματα και εμφανίζει, π.χ., 500 αντί 1.000 ευρώ τον μήνα, έχει μισό όφελος από τις μειώσεις άμεσων φόρων εισοδήματος. Επειδή δεν τον αγγίζουν, εύλογα διαμαρτύρεται για τον ΦΠΑ που πληρώνει όταν καταναλώνει. Εμμέσως, μάλιστα, το κράτος ευελπιστεί ότι κλείνοντας σταδιακά όλα τα παράθυρα φοροδιαφυγής, όταν τα μαύρα χρήματα δαπανηθούν, στο τέλος της χρονιάς θα έχει εισπράξει ως ΦΠΑ και φόρους για εισοδήματα που δεν φορολογήθηκαν με άμεσο τρόπο.
Τι επιτρέπουν τα νούμερα και η Ε.Ε.
Από τον πρώτο Προϋπολογισμό που κατέθεσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, τον Νοέμβριο του 2019, τονιζόταν ξεκάθαρα ότι «βασική προτεραιότητα της δημοσιονομικής στρατηγικής για το έτος 2020 αποτελεί η αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης, η μείωση της υπερφορολόγησης, η ενίσχυση των επενδύσεων και των διαθέσιμων εισοδημάτων των πολιτών και η στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδα, με παράλληλη διασφάλιση των δημοσιονομικών στόχων που περιλαμβάνονται στους όρους της Ενισχυμένης Εποπτείας».
Από το 2020 άλλαξαν πολλά λόγω πανδημίας και των νέων δημοσιονομικών κανόνων που επιβλήθηκαν στην Ε.Ε.
Η φράση αυτή, όμως, ήταν πυξίδα και στους επόμενους Προϋπολογισμούς. Και σε αυτό το πλαίσιο ακόμη, η κυβέρνηση επέλεξε να δίνει επιλεκτικά και στοχευμένες μόνιμες φοροελαφρύνσεις, ύψους 1-1,6 δισ. ευρώ, ενισχύοντας περισσότερο νοικοκυριά ή κλάδους της αγοράς τους οποίους βλέπει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ότι έχουν περισσότερο ανάγκη.
Οι ελαφρύνσεις αυτές αθροίζονται σε 7,7 δισ. (πίνακας 1), ενώ σωρευτικά ξεπερνούν τα 20 δισ. σε ολόκληρη την εξαετία 2020-2025. Τα ποσά μάλιστα αφορούν αποκλειστικά τις μόνιμες μειώσεις φόρων και όχι τις έκτακτες μειώσεις φόρων, εξαιρώντας τα μέτρα στήριξης ύψους 40 δισ. ευρώ που δόθηκαν στα χρόνια της πανδημίας ή άλλων εκτάκτων καταστάσεων, όπως προσωρινές μειώσεις ΦΠΑ και φοροελαφρύνσεις, αποζημιώσεις COVID, επιδοτήσεις λογαριασμών και καυσίμων, αποζημιώσεις για φυσικές καταστροφές σε Θεσσαλία, Αττική κ.λπ.Ούτε περιλαμβάνουν, όμως, και τα όποια χρηματικά βοηθήματα ή επιδοτήσεις δίνονταν ή θα δοθούν σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, σε μόνιμη ή έκτακτη βάση (π.χ. αυξήσεις σε επιδόματα γέννησης, φοιτητικά επιδόματα, αυξήσεις ΟΠΕΚΑ κ.λπ.).
Η σύγκριση αυτή δείχνει ότι με αναπτυξιακή λογική αλλά και συνετή δημοσιονομική διαχείριση το κράτος μπορεί να τονώνει την οικονομία και να ελαφρύνει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, προχωρώντας σταδιακά σε νέες μειώσεις φόρων. Προϋπόθεση, όμως, για να μην αποδειχθούν αναποτελεσματικές, είναι να μη γίνονται οριζόντια «στα τυφλά», αλλά λελογισμένα και στοχευμένα, καθώς και να συνοδεύονται από αποδοτικά μέτρα περιστολής της φοροδιαφυγής, ώστε τα οφέλη να μην καταλήγουν στις τσέπες λίγων, αλλά να διαχέονται στην αγορά και την κοινωνία.
Oι 70 μόνιμες φοροελαφρύνσεις 2020-2025
Ελαφρύνσεις στα νοικοκυριά
1. Φόροι εισοδήματος (φυσικά πρόσωπα): μείωση συντελεστή 9% από 22%, μείωση 1 μονάδος σε όλους τους συντελεστές, κατάργηση Εισφοράς Αλληλεγγύης 1%-4%, αύξηση αφορολόγητου 1.000 ευρώ για κάθε τέκνο (το 2020 αλλά και νέα μείωση το 2024), μειώσεις φόρων σε επιδόματα ενστόλων, αποζημιώσεις ΕΚΑΒ, εφημερίες ΕΣΥ κ.λπ., κίνητρα για χρήση ηλεκτρονικών συναλλαγών, αύξηση επάθλων φορολοταρίας κ.λπ.
2. Μισθοί – συντάξεις: μείωση 3,9 μονάδες στις ασφαλιστικές εισφορές (επεκτείνεται το 2025), μείωση 0,5 μονάδες στις εισφορές στα επικουρικά ταμεία (ΕΤΕΑΕΠ, ΤΕΚΑ), κατάργηση ειδικής εισφοράς 1% υπέρ ΤΠΔΥ, αναπροσαρμογή Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), κατάργηση μείωσης 30% σε συνταξιούχους που εργάζονται, πλήρης απαλλαγή πρώην δικαιούχων ΕΚΑΣ από φαρμακευτική δαπάνη κ.λπ.
3. Επαγγελματίες: κατάργηση τέλους επιτηδεύματος για αυταπασχολουμένους (400-650 ευρώ), απαλλαγή από εισφορές σε εργαζόμενους με μπλοκάκι (νόμος Βρούτση), μείωση προκαταβολής φόρου στο 55% από 100% για φυσικά πρόσωπα, μειώσεις ή απαλλαγές από το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα.
4. Ιδιοκτήτες ακινήτων: μείωση ΕΝΦΙΑ κατά 35% (22% το 2019 και επιπλέον 13% το 2022), μείωση ΕΝΦΙΑ 10% για κατοικίες που ασφαλίζονται (επεκτείνεται σε 20% για το 2025), κατάργηση ΕΝΦΙΑ σε μικρά και απομακρυσμένα νησιά, επιστροφή φόρου για ανακαινίσεις και επισκευές κατοικιών, κατάργηση φόρου για δωρεές-παροχές ως 800.000 ευρώ, απαλλαγή φόρου 3 έτη για κλειστά διαμερίσματα που νοικιάζονται, έκπτωση φόρου για ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση κτιρίων, αναστολή ΦΠΑ και φόρου υπεραξίας 15% στα ακίνητα κ.λπ.
5. Αγρότες: μείωση ΦΠΑ ζωοτροφών και λιπασμάτων από 13% στο 6%, μόνιμη επιστροφή ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο με νέα διαδικασία, μείωση 50% στον φόρο εισοδήματος αγροτών που μετέχουν σε συνεταιρισμό ή συμβολαιακή γεωργία, μείωση συντελεστή φόρου αγροτικών συνεταιριστικών σχημάτων στο 10% από 13%.
Ελαφρύνσεις στην κατανάλωση
■ Μονιμοποίηση του μειωμένου ΦΠΑ σε μεταφορές, γυμναστήρια, σχολές χορού, κινηματογράφους, βρεφικά είδη, κράνη ασφαλείας, ιατρικά είδη και συσκευές, βιβλία κ.λπ.
■ Μείωση τέλους κινητής τηλεφωνίας (0%-10% από 12%-20%) από το 2022.
■ Μόνιμη απαλλαγή αυτοκινήτων Ι.Χ. πολυτέκνων από φόρο πολυτελείας.
■ Μείωση συντελεστών ΦΠΑ κατά 30% στα νησιά του Αιγαίου.
■ Αναστολή ΦΠΑ στην οικοδομική δραστηριότητα (επεκτείνεται το 2025).
Μειώσεις για εταιρείες και επενδύσεις
■ Μείωση φόρου από το 28% στο 22%.
■ Μείωση προκαταβολής φόρου από 100% στο 80%.
■ Μείωση φόρου μερισμάτων από 10% σε 5%.
■ Μείωση φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου κατά 50%.
■ Φορολογικά κίνητρα για μετασχηματισμούς, συνέργειες, επενδύσεις, καινοτομία, non dome κ.λπ.
Διαβάστε ακόμη
Η Goldair μπαίνει με εξαγορά στα ξενοδοχεία – Πρώτος σταθμός η Μύκονος (pics)
Πώς μπορείτε να μειώσετε από σήμερα το επόμενο εκκαθαριστικό της εφορίας
«Ψωνίζουν» μπλε τιμολόγια οι καταναλωτές για να αποφύγουν τη μεταβλητότητα των τιμών
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα