Με τους λίγους Ελληνες και τους οδικούς τουρίστες από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Σερβία, όπως αναμενόταν, ξεκίνησε από την περασμένη εβδομάδα, δειλά, η σεζόν για τον ελληνικό τουρισμό, αλλά μια πιο ξεκάθαρη εικόνα αναμένεται από το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου και μετά, εφόσον ανοίξουν και τα περιφερειακά αεροδρόμια στα νησιά.
Για τις αφίξεις στα δύο μεγαλύτερα αεροδρόμια της χώρας, όπου άνοιξαν οι διεθνείς πτήσεις ήδη από τις αρχές της περασμένης εβδομάδας, η επιβατική κίνηση αφορούσε κυρίως ταξιδιώτες που είχαν λόγους για να ταξιδέψουν και στη συντριπτική τους πλειονότητα οι λόγοι αυτοί δεν ήταν για αναψυχή. Από την πλευρά τους οι τουριστικοί φορείς επιμένουν ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις προτού ανοίξουν τα περιφερειακά αεροδρόμια, από τις αρχές Ιουλίου και μετά, ωστόσο ορισμένες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για έναν στόχο από το 20%-25% και πάνω, των επιδόσεων του 2019 (με το ρεκόρ των 34 εκατομμυρίων αφίξεων συνολικά και των 18,2 δισ. ευρώ των εσόδων). Επιπλέον δεν λείπει και η άποψη ότι ακόμη και τα 7-8 εκατομμύρια αφίξεων θεωρούνται υψηλό νούμερο για φέτος και ο πήχης μπορεί να πέσει ακόμη και στα 5 εκατομμύρια αφίξεις.
Ως προς τα πλέον επίσημα νούμερα, αυτά από την Τράπεζα της Ελλάδος, για το πρώτο τετράμηνο του 2020, συμπεριλαμβανομένου και του Απριλίου, που ήταν και ο πλήρης μήνας του lockdown, αποτυπώνουν και το μέγεθος των απωλειών στον τουρισμό: από το ισοζύγιο πληρωμών που δημοσίευσε η ΤτΕ την Παρασκευή προκύπτει βουτιά των εισπράξεων κάτω από το μισό σε σύγκριση με το αντίστοιχο τετράμηνο του 2019, φτάνοντας τα 626 εκατ. ευρώ, από 1,29 δισ. το πρώτο τετράμηνο του 2019 και 1,06 δισ. την αντίστοιχη περίοδο του 2018, ενώ σε επίπεδο αφίξεων η πτώση ήταν 36,1%. Ο Απρίλιος, όπως είναι εύλογο, σχεδόν μηδένισε, με εισπράξεις μόλις στα 7,3 εκατ. ευρώ από 543 εκατ. το 2019 και 502 εκατ. το 2018.
Τα αεροδρόμια
Η κίνηση των αεροδρομίων θα καθορίσει και τη χρονιά φέτος, αν και δεν έχει γνωστοποιηθεί -ακόμη και τώρα που τρέχει ήδη η σεζόν- ο αριθμός των διαθέσιμων θέσεων για το φετινό καλοκαίρι στο αεροδρόμιο της Αθήνας και στα περιφερειακά αεροδρόμια οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ένα 25%-30% των περυσινών αφίξεων για το πολύ κρίσιμο τρίμηνο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου.
Στο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας, το «Ελευθέριος Βενιζέλος», η επιβατική κίνηση της πρώτης εβδομάδας μετά την αύξηση των διεθνών πτήσεων στις 15 Ιουνίου, κυμάνθηκε μεταξύ 11.000 και 12.000 ημερησίως, ενώ πέρυσι την ίδια περίοδο ήταν στις 87.000. Προ του ορόσημου της 15ης Ιουνίου το αντίστοιχο νούμερο για πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού ήταν κοντά στις 8.000. «Πιο ξεκάθαρη εικόνα συνολικά για το καλοκαίρι θα έχουμε από τις αρχές Ιουλίου και μετά», επισημαίνουν οι επιτελείς του αεροδρομίου, στο οποίο πέρυσι, τόσο τον Ιούλιο όσο και τον Αύγουστο, η κίνηση εξωτερικού ήταν σε επίπεδα πάνω από τα 2 εκατομμύρια επιβάτες μηνιαίως. Φέτος ο πήχης είναι σίγουρα πάνω από το ψυχολογικό όριο των 500.000. Αντίστοιχα και στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια ο Ιούλιος φαίνεται να ξεκινά με το 30% της περυσινής πληρότητας στην κίνηση από το εξωτερικό, για να φτάσει το 35% τον Αύγουστο και πιθανότατα στο 40% τον Σεπτέμβριο.
Οι μάχες στις τιμές
Το θετικό είναι ότι οι αεροπορικές δίνουν το «παρών» στα ελληνικά αεροδρόμια περισσότερο σε σύγκριση με άλλους τουριστικούς προορισμούς, κάτι που θεωρείται κέρδος σε μια «πολεμική» χρονιά όπως η φετινή για τον κλάδο.
Οι πρωτοφανείς απώλειες που βιώνει ο τουρισμός όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και πανευρωπαϊκά, αποτυπώνονται και στις συνεχείς προσπάθειες των αεροπορικών εταιρειών να δημιουργήσουν ζήτηση στις κρατήσεις του καλοκαιριού, με οριζόντιες εκπτώσεις στις τιμές των εισιτηρίων για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Ο μεγαλύτερος εγχώριος αερομεταφορέας, η Aegean, η οποία κατά την περασμένη πρώτη εβδομάδα της ενίσχυσης των δρομολογίων της σημείωσε μεσαίες έως και ικανοποιητικές πληρότητες στα αεροσκάφη της (ανάλογα πάντα με τον προορισμό), προχώρησε σε εκπτώσεις τόσο στο δίκτυο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού, ενώ αντίστοιχα έπραξαν στα δρομολόγιά τους και άλλες αεροπορικές, όπως η Ryanair, η Volotea κ.ά.
Στο μέτωπο των ξενοδόχων, όσων βέβαια ανοίξουν φέτος, αν και υπάρχουν προσφορές, δεν γίνονται εκτεταμένες, οριζόντιες μειώσεις, με δεδομένο το αυξημένο κόστος λειτουργίας που συνεπάγεται η τήρηση των πρωτοκόλλων. Σημειωτέον ότι με βάση τις νεότερες εκτιμήσεις από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων (ΠΟΞ), από το σύνολο των 10.000 ξενοδοχείων ανά την Ελλάδα υπολογίζεται ότι από τον Ιούλιο θα είναι ανοικτά το 60%-70%. Στο θέμα των τιμών δεν είναι τυχαίο ότι ο μεγαλύτερος ταξιδιωτικός οργανισμός της Ευρώπης, η TUI, ανακοίνωσε επισήμως την περασμένη εβδομάδα ότι η επανεκκίνηση για το φετινό καλοκαίρι συνολικά στην Ευρώπη γίνεται με το 30% του αρχικού προγράμματος και παρότι υπάρχουν προσφορές, η μέση τιμή των πακέτων διακοπών έχει αυξηθεί κατά 14%. Στη χώρα μας, ο όμιλος ξεκινά να πουλάει ελληνικούς προορισμούς από τον Ιούλιο και μάλιστα στηρίζει την Ελλάδα ως έναν από τους πλέον ασφαλείς -υγειονομικά- προορισμούς στη Μεσόγειο.
Μπρα ντε φερ
Ο ταξιδιωτικός κολοσσός όπως και οι λοιποί ξένοι tour operators αλλά και οι αεροπορικές επιδίδονται κυριολεκτικά σε αγώνα δρόμου τις τελευταίες εβδομάδες προκειμένου να πείσουν τις κυβερνήσεις τους να προχωρήσουν σε χαλάρωση των μέτρων και των ταξιδιωτικών περιορισμών.
Επισήμως, οι Βρυξέλλες δηλώνουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη ότι θα πρέπει να στηριχθεί ο κλάδος του τουρισμού και των μεταφορών – μάλιστα υπήρξε και σχετικό κοινό ψήφισμα από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ανάκαμψη του τουρισμού και των μεταφορών στην Ε.Ε., αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από κάθε άλλον κατά την τρέχουσα κρίση και τουλάχιστον 6,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας διατρέχουν κίνδυνο σε ολόκληρη την Ε.Ε.
Ανεπισήμως, σε επίπεδο χωρών υπάρχει ένα ισχυρό μπρά ντε φερ γι’ αυτές που θα κερδίσουν το μεγαλύτερο μερίδιο από τη μικρότερη πίτα και, στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα εξελίχθηκε και η κόντρα της περασμένης εβδομάδας μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας, όταν το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών συμπεριέλαβε την Τουρκία στις λεγόμενες «περιοχές κινδύνου» από την πανδημία της νόσου COVID-19 για την επιβολή καραντίνας 14 ημερών σε όσους ταξιδιώτες εισέρχονται στη Γερμανία από την Τουρκία.
Επιπλέον, δεν είναι καθόλου μυστικό ότι οι περισσότερες χώρες προτρέπουν επισήμως ή ατύπως τους πολίτες τους να παραμείνουν εντός των τειχών προκειμένου να στηριχθούν οι δικές τους οικονομίες, ενώ ούτως ή άλλως η ψυχολογία φέτος του Ευρωπαίου τουρίστα τείνει σε μεγάλο βαθμό να είναι πιο εσωστρεφής, αποφεύγοντας τα ταξίδια στο εξωτερικό.
Οι οδικες αφίξεις
Για την Ελλάδα, από την πρώτη εβδομάδα του ανοίγματος του ελληνικού τουρισμού, τα πράγματα κύλησαν σαφώς καλύτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τις αφίξεις από… αέρος, αλλά δεν συνέβη το ίδιο με τον οδικό τουρισμό, όπου σε μια κρίσιμη περίοδο όπως το φετινό καλοκαίρι του κορωνοϊού με τους επιπλέον ελέγχους, τα προϋπάρχοντα προβλήματα αναδεικνύονται τώρα. «Η υποδομή μας είναι πολύ μικρή, 30 χρόνια παραμένει η ίδια. Εν όψει της 1ης Ιουλίου που θα ανοίξουν περαιτέρω τα οδικά σύνορα, θα πρέπει να οργανωθούμε καλύτερα», εκτιμούν οι τουριστικοί φορείς. Υπολογίζεται ότι από τις 15 έως τις 19 Ιουνίου ήρθαν στη χώρα μας περί τους 2.000 οδικοί τουρίστες από Ρουμανία, Βουλγαρία και Σερβία, με προορισμούς κυρίως τη Χαλκιδική, την Πιερία, την Ασπροβάλτα και τα Βρασνά.
Στα θετικά ήταν ότι το αρχικό πρόβλημα με τους Σέρβους τουρίστες που εγκλωβίστηκαν στα σύνορα λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών και του διαχωρισμού ανάλογα με τους κατοίκους εντός και εκτός Σένγκεν λύθηκε σε λιγότερο από 24 ώρες.
Ακρως αρνητική, ωστόσο, ήταν η ταλαιπωρία, ανεξαρτήτως εθνικότητας, εξ ου και η νέα επιστολή που έφτασε στον υπουργό Εσωτερικών Τάκη Θεοδωρικάκο και τον υφυπουργό Μακεδονίας-Θράκης Θεόδωρο Καράογλου από την ΠΟΞ για τις υποδομές στους συνοριακούς σταθμούς. Εν μέσω… κορωνοϊού, λόγω και των αυξημένων ελέγχων, οι καθυστερήσεις είναι δεδομένες, από τη στιγμή μάλιστα που, όπως επισημαίνουν οι τουριστικοί φορείς της χώρας, «οι συνοριακές υποδομές μας είναι μικρές, με τις ευθύνες να είναι διαχρονικές».
Ηδη τα προηγούμενα χρόνια, των ιστορικών ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό και δη με την άνοδο του οδικού, ο οποίος πέρυσι έφτασε το 30,6% επί του συνόλου των αφίξεων (έστω και με μικρότερο μερίδιο εσόδων, στο 10,1%), ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) αλλά και η ΠΟΞ έχουν επισημάνει την ανάγκη βελτίωσης των συνοριακών σταθμών που παραπέμπουν σε περασμένες δεκαετίες. Η ανάγκη για γρήγορες, βελτιωτικές κινήσεις είναι πιο επιτακτική από ποτέ, από τη στιγμή μάλιστα που δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια προκειμένου να περισωθεί ό,τι περισσότερο γίνεται από τη σεζόν.
«Καθυστερήσεις θα έχουμε διότι υποδεχόμαστε από τα χερσαία σύνορα επισκέπτες από 10 διαφορετικές χώρες, αν όμως ενισχύσουμε τα τελωνεία μας με προσωπικό και υλικοτεχνικό εξοπλισμό και παράλληλα διευκολύνουμε τη διέλευση των οχημάτων με περισσότερες λωρίδες κυκλοφορίας, θα μειώσουμε σημαντικά την ταλαιπωρία όσων θέλουν να μας επισκεφθούν. Οπου μπορούμε, πρέπει άμεσα να κάνουμε παρεμβάσεις και βελτιωτικές κινήσεις, γιατί στόχος μας θα πρέπει να είναι να μη χάσουμε κανέναν τουρίστα», αναφέρει ο πρόεδρος της ΠΟΞ Γρηγόρης Τάσιος. Στη νέα επιστολή των ξενοδόχων (οι οποίοι πριν από 1,5 μήνα είχαν προειδοποιήσει με έτερη επιστολή τους ξανά για το θέμα του οδικού τουρισμού) επισημαίνεται ότι «οι ουρές χιλιομέτρων που παρατηρούνται στους συνοριακούς σταθμούς του Προμαχώνα και της Νυμφαίας Ροδόπης δημιουργούν μια εικόνα που δεν τιμά κανέναν».
Οι τουριστικοί φορείς επισημαίνουν ότι ο οδικός τουρισμός φέτος θα βοηθήσει ώστε να υπάρξει κάποια στοιχειώδης έστω τουριστική κίνηση και πρέπει να οργανωθούμε καλύτερα γιατί από τις αρχές Ιουλίου, με την περαιτέρω άρση των περιορισμών, ανοίγουν και οι συνοριακοί σταθμοί σε Ευζώνους και Κρυσταλλοπηγή.
Να σημειώσουμε εδώ ότι το μερίδιο του οδικού τουρισμού στον εισερχόμενο τουρισμό το 2019 ήταν σημαντικό σε αφίξεις, κατά πολύ μικρότερο ωστόσο -αναλογικά- σε εισπράξεις: πέρυσι η συνεισφορά του ήταν 9,6 εκατομμύρια αφίξεις, 38,2 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις και 1,8 δισ. ευρώ έσοδα, που αντιστοιχούν στο 30,6% του συνόλου των αφίξεων, στο 16,4% των διανυκτερεύσεων και στο 10,1% επί του συνόλου των εσόδων των 18,2 δισ. Ο οδικός τουρισμός χαρακτηρίζεται από σχετικά χαμηλή μέση κατά κεφαλήν δαπάνη -185 ευρώ έναντι 731 για τον υπόλοιπο τουρισμό και 564 για το σύνολο του εισερχόμενου τουρισμού- ως απόρροια της χαμηλής μέσης διάρκειας παραμονής (4 διανυκτερεύσεις έναντι 8,9 και 7,4 αντίστοιχα) αλλά και της χαμηλής μέσης δαπάνης ανά διανυκτέρευση (47 ευρώ, έναντι 82 και 76 αντίστοιχα).