Την Ανάπτυξη πολλοί υποσχέθηκαν, αλλά τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής άλλα δείχνουν… Τα στοιχεία «φωνάζουν» ότι με μόνη κινητήριο δύναμη την κατανάλωση όπως παλιά, χωρίς επενδύσεις ή άλλες βαθιές αλλαγές, η Ανάπτυξη φαντάζει σχεδόν ….άχρηστη! Και μπορεί το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σαν όρος να μη σημαίνει και πολλά για πολλούς, αλλά εξηγεί όσα ζήσαμε ή ακούσαμε τόσα χρόνια, ή και το πού πάμε από εδώ και μπρος.
Ακόμα και το +1,9% της Ανάπτυξης το 2019, δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί αν τα 4 τρίμηνα του 2018 ήταν ίδια ή καλύτερα από όσο είχαν αρχικά εκτιμηθεί. Και αυτό σημαίνει ότι δεν αρκούν ούτε οι προεκλογικές παροχές, ούτε οι αλλαγές κυβέρνησης ή η αλλαγή βάσης υπολογισμού (base effect) από μόνες τους για να φέρουν «ισχυρή Ανάπτυξη», έστω και στα χαρτιά….
Η τελευταία 10ετία αποτυπώνεται ανάγλυφα -με βάση τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ- στον ακόλουθο πίνακα. Και εκεί φαίνεται ότι:
Σε απόλυτα νούμερα και μεγέθη (κόκκινες μπάρες):
Το 2012 η Ελλάδα έπαψε μεν πια να κατρακυλά όπως το 2011 (που έπεφτε με -10,1% ) αλλά δεν μπορεί να σηκώσει κεφάλι και να ανακάμψει. Παραμένει καθηλωμένη στα ίδια επίπεδα του 2012 εδώ και 7 τουλάχιστον χρόνια – με προοπτική αυτό να συνεχιστεί και λόγω COVID το 2020.
Σε μια χρονιά, το 2011 η ελληνική Οικονομία στερήθηκε 22 δισ. ευρώ, από 216,3 δισ. στα 194,3 δισ. ευρώ. Το 2012 έπεσε στα 180,6 δισ. και από τότε, σερνόταν ως το 2018 στα 180,3 δισ. ευρώ. Μόνο το 2019 που ήταν έτος πρόωρων εκλογών και αλλαγής κυβέρνησης, το ΑΕΠ ξεπέρασε κατά τι τα επίπεδα του 2012 (στα 183,6 δισ. έναντι 180,6 δισ. πριν μια 7ετία).
Σε τάση και κατεύθυνση (μαύρη γραμμή):
Η καταβαράθρωση του ΑΕΠ το 2011 αποδείχθηκε πλέον ότι ήταν ακόμα μεγαλύτερη από όσο φαινόταν (-10,1% αντί -9,1% που ήταν ως τώρα η επίσημη εκτίμηση).
Η επαναφορά προς Ανάπτυξη ήταν ραγδαία μετά το 2012. Τώρα αποδείχθηκε μάλιστα πως και το 2013 ακόμα, που ήταν έτος ύφεσης και πολλοί μιλούσαν για πλήρη καταστροφή, χώρα σε πτώχευση και ανθρωπιστική κρίση, η πτώση που βίωνε στην πραγματικότητα η Ελλάδα ήταν πολύ μικρότερη τελικά (-2,7% αντί -3,2% που ήταν ως τώρα η επίσημη καταγραφή).
Το 2014 η Ελλάδα άρχιζε να κερδίζει πλέον αντί να χάνει πλούτο. Η ανάσχεση της κρίσης από το -10,1% στο +0,7% έδειχνε την τάση και για τα επόμενα χρόνια.
Επιβεβαιώθηκε και δεν άλλαξε (παρά την αναθεώρηση) Ανάπτυξη 0,7% το 2014 και ύφεση 0,4% το 2015. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το 2016 τελικά το ΑΕΠ έφτασε στα 175,248 δισ. ευρώ, χειρότερα δηλαδή και από το «μαύρο» 2013 που ήταν στα 175,613 δισ. ευρώ.
Μετά από όλα αυτά, αποδείχθηκε ότι μόνο με ρυθμούς Ανάπτυξης 4-5% ετησίως μπορεί η χώρα να σηκώσει ξανά «κεφάλι». Και για να μοιραστεί η Ανάπτυξη (και να διαφωνήσει κανείς για το πώς και για ποιους) πρέπει πρώτα να υπάρξει Ανάπτυξη, δηλαδή να ξεκολλήσει «το κάρο από τη λάσπη».
Ωστόσο τα 195,3 δισ. ΑΕΠ του 2011 παραμένουν στόχος μακρινός, αφού η τροχιά ανάκαμψης (με ρυθμούς κάτω από 2% Ανάπτυξη) δεν προσφέρουν ουσιαστικά παρά μόλις 2-3 δισ. ευρώ επιπλέον στο ΑΕΠ κάθε χρόνο. Θα χρειάζονταν έτσι άλλα 3-4 χρόνια (το 2023 πχ) για να φτάσουμε το 2011 ή και άλλα 7 χρόνια (το 2030) για να φτάσουμε στα 216 δισ. του 2010!
Σε τι οφείλονται οι αλλαγές
Όσο και αν δεν βολεύει συχνά τις κυβερνήσεις, η Στατιστική δεν είναι απλώς επιστήμη μετρήσεων, αλλά και ορθής αποτύπωσης των μεγεθών. Για τις αλλαγές που ανακοίνωσε εχθές η ΕΛΣΤΑΤ, η εξήγηση πρέπει να αναζητηθεί όχι μόνον στην τεχνική αλλαγή έτους βάσης (2015 αντί του 2010) αλλά σε νεώτερα ποιοτικά στοιχεία που τώρα έχει πλέον στη διάθεσή της η Ελληνική Στατιστική Αρχή. Και συγκεκριμένα, οι αλλαγές οφείλονται:
Α. Σε ενσωμάτωση νέων και επικαιροποιημένων στοιχείων από τις πηγές:
• Ενσωμάτωση επικαιροποιημένων αποτελεσμάτων των Έρευνών Διάρθρωσης Επιχειρήσεων έτους 2014 και ενσωμάτωση αποτελεσμάτων ετών 2015-2017
• Επικαιροποίηση εκτιμήσεων για την τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) για τα έτη 2010-2017 και ενσωμάτωση νέων εκτιμήσεων για τα έτη 2018 και 2019
• Ενσωμάτωση επικαιροποιημένων στατιστικών Διεθνούς Εμπορίου Αγαθών ετών 2010- 2019
• Ενσωμάτωση επικαιροποιημένων στοιχείων Ισοζυγίου Πληρωμών ετών 2010-2019
• Ενσωμάτωση επικαιροποιημένων στοιχείων Γενικής Κυβέρνησης ετών 2010-2019
• Ενσωμάτωση επικαιροποιημένων στοιχείων Βραχυχρόνιων Δεικτών 2010-2019
• Ενσωμάτωση επικαιροποιημένων στοιχείων Απασχόλησης 2010-2019
Β. Σε μεθοδολογικές και στατιστικές αλλαγές (σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Λογαριασμών ESA 2010)
• Ενσωμάτωση του επικαιροποιημένου στατιστικού μητρώου επιχειρήσεων της ΕΛΣΤΑΤ για τα έτη 2011 και εντεύθεν.
• Επικαιροποίηση του στατιστικού μητρώου των Μη Κερδοσκοπικών Ιδρυμάτων που Εξυπηρετούν Νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) για το έτος βάσης 2015.
• Χρήση διοικητικών φορολογικών στοιχείων σε συνδυασμό με τις έρευνες διάρθρωσης επιχειρήσεων με στόχο τη βελτίωση της κάλυψης των πηγών που χρησιμοποιούνται για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασμών.
• Κατάρτιση των μεγεθών του θεσμικού τομέα των ΜΚΙΕΝ με τη χρήση διοικητικών φορολογικών στοιχείων. Τα μεγέθη αναθεωρήθηκαν μετά την επικαιροποίηση του μητρώου. Η εκτίμηση της παραγωγής μη εμπορικού χαρακτήρα έγινε βάσει του αθροίσματος όλων των στοιχείων από την πλευρά του κόστους.
• Βελτίωση της μεθοδολογίας για την εκτίμηση των υπηρεσιών χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης που μετρούνται έμμεσα (ΥΧΔΜΕ). Συγκεκριμένα, για την εκτίμηση των ΥΧΔΜΕ χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία τόσο για τα υπόλοιπα δανείων και καταθέσεων όσο
και για τους αντίστοιχους τόκους κατά θεσμικό τομέα της οικονομίας. Παράλληλα, ο υπολογισμός του εσωτερικού και εξωτερικού επιτοκίου αναφοράς ευθυγραμμίστηκε με τις απαιτήσεις του ESA 2010 (παράγραφοι 14.09 και 14.10).
• Επικαιροποίηση πηγών και μεθόδων υπολογισμού των μεγεθών για τη γεωργία, δασοκομία και αλιεία (τομέας Α της NACE Rev.2).
• Βελτίωση της μεθοδολογίας για την εκτίμηση των μεταβολών αποθεμάτων. Οι μεταβολές αποθεμάτων των διάφορων κατηγοριών (έτοιμα προϊόντα, υλικά και προμήθειες, συνεχιζόμενες εργασίες, αγαθά προς μεταπώληση) συμπεριλήφθηκαν στην παραγωγή και εξαιρέθηκαν από την ενδιάμεση ανάλωση σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στο ESA 2010. Παράλληλα εξαιρέθηκαν τα κέρδη και οι ζημιές κτήσης από τις μεταβολές των αποθεμάτων σε όλους τους κλάδους της οικονομίας.
• Επανεκτίμηση του μέρους της κατανάλωσης από τα νοικοκυριά των προϊόντων που εμπορεύεται το Κράτος με την εξαίρεση από την τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών του μεριδίου των κρατικών πωλήσεων που δεν αγοράζεται από τα νοικοκυριά.
• Αναθεώρηση της ελληνικής ναυτιλιακής δραστηριότητας σύμφωνα με το νέο μοντέλο της Τράπεζας της Ελλάδος. Στο μοντέλο γίνεται εκτίμηση των θαλασσίων μεταφορών με βάση στοιχεία που αντλούνται από διεθνείς εμπορικές βάσεις δεδομένων και διοικητικές πηγές. Τα στοιχεία αυτά ενσωματώθηκαν στα στοιχεία εθνικών λογαριασμών της παρούσας αναθεώρησης.
• Ενσωμάτωση επικαιροποιημένων στατιστικών διεθνούς εμπορίου αγαθών με βάση την αρχή της οικονομικής κυριότητας. H ΕΛΣΤΑΤ προέβη σε νέες εκτιμήσεις στις εισαγωγές/αφίξεις, εξαγωγές/αποστολές πλοίων και αεροσκαφών με βάση την αρχή της αλλαγής της οικονομικής κυριότητας σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στους Κανονισμούς 96/2010 και 113/2010 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΕΛΣΤΑΤ πάντως συνεχίζει τις εργασίες για την ενσωμάτωση των παραπάνω αλλαγών στη χρονολογική σειρά 1995-2009.
Επιπλέον, στο πλαίσιο του κύκλου επαλήθευσης για το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ) συνεχίζονται οι εργασίες περαιτέρω βελτίωσης των πηγών και μεθόδων εκτίμησης των στοιχείων εθνικών λογαριασμών.