Σε αντίθεση με το 2008, δεν είναι πλέον όλοι πεπεισμένοι ότι το ελεύθερο εμπόριο είναι πανάκεια. Όπως και το 2008, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ και της ΕΕ βλέπουν μια μαύρη τρύπα, καθώς το παγκόσμιο εμπόριο βυθίζεται και η βιομηχανία διαλύεται. Ομως 12 χρόνια μετά, είναι πιο διχασμένοι για το αν η απάντηση στην πανδημία είναι το ελεύθερο εμπόριο ή αν το αληθινό μάθημα της κρίσης του κορωνοϊού είναι ότι οι μεγάλες αλυσίδες εφοδιασμού (ειδικά αυτές που συνδέονται με την Κίνα) είναι ευάλωτες και ότι οι μεγάλες δυτικές οικονομίες πρέπει να στραφούν ξανά στην δική τους παραγωγή.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους πριν από μια δεκαετία η G20 εγκάλεσε τις χώρες που προσέφυγαν στον προστατευτισμό διακηρύσσοντας τις αρετές των χαμηλών δασμών και των μειωμένων τελωνειακών εμποδίων. Σήμερα δεν υπάρχει η ίδια συναίνεση. Τα σύνορα κλείνουν. Κανείς δεν αμφιβάλλει για τη σοβαρότητα του προβλήματος. Η Κίνα ανακοίνωσε ότι οι εξαγωγές της κατέγραψαν πτώση 17% στους πρώτους δύο μήνες του έτους και, σε μια δραματική ένδειξη της συρρίκνωσης της βιομηχανικής παραγωγής και των μεταφορών, οι παγκόσμιες τιμές πετρελαίου έχουν βυθιστεί πάνω από 60% από την αρχή του έτους.
Τις δύο πρώτες εβδομάδες του Μαρτίου, οι γερμανικές και οι γαλλικές αποστολές στις ΗΠΑ. μειώθηκαν κατά 10,6% και 12,5% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, σύμφωνα με την S & P Global Market Intelligence.
Αντιμέτωπη με αυτή την πτώση ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Πίτερ Αλτμάγερ επέμεινε ότι η εμπορική πολιτική πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αποφυγή της κρίσης. “Γι ‘αυτό πρέπει να συνεργαστούμε … και να αποφύγουμε εντάσεις και εμπόδια στο παγκόσμιο εμπόριο”, είπε. Βραχυπρόθεσμα οι ΗΠΑ κινούνται προς την κατεύθυνση της παροχής 90 ημερών στις πληρωμές δασμών. Ο εκπρόσωπος Εμπορίου Robert Lighthizer λέει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει πάει πολύ μακριά.
«Μάθαμε σε αυτή την κρίση ότι η υπερβολική εξάρτηση από άλλες χώρες ως πηγή φθηνών ιατρικών προϊόντων και προμηθειών έχει δημιουργήσει μια ευπάθεια στην οικονομία μας». Στις Ηνωμένες Πολιτείες ενθαρρύνουμε τη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και επιδιώκουμε να προωθήσουμε περισσότερο την εσωτερική παραγωγή λέει.
Οι μεγαλύτεροι σύνδεσμοι βιομηχανίας στον κόσμο όπως η BDI της Γερμανίας, η MEDEF της Γαλλίας και η FKI της Νότιας Κορέας, εκτιμούν ότι η συνταγή για ανάκαμψη είναι σίγουρα περισσότερο εμπόριο. Προτρέπουν μάλιστα τους πολιτικούς να μην λάβουν αποφάσεις που θα εντείνουν του περιορισμούς των εξαγωγών έτσι ώστε να «ελαχιστοποιήσουν τις διαταραχές στις παγκόσμιες αλυσίδες εμπορίου και να αποφύγουν τους περιττούς νέους κανονισμούς και τα εμπόδια στο εμπόριο». Ωστόσο, τα περισσότερα από τα μέτρα των συμβούλων των δημοσίων αρχών είναι τεχνικά. Η Ιταλία ήταν μια από τις πρώτες κυβερνήσεις της Ευρώπης που αντέδρασαν.
Το διάταγμα που ρυθμίζει τον οικονομικό αντίκτυπο του κορωναϊού περιλαμβάνει πρόσθετη χρηματοδότηση για τη στήριξη της «διεθνοποίησης» των επιχειρήσεων, χρηματοδότηση μιας εκστρατείας επικοινωνίας για την ενίσχυση των εξαγωγών και άλλων πρωτοβουλιών προώθησης. Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να δώσει ώθηση στους εξαγωγείς της ΕΕ αυξάνοντας την ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων. Οι Βρυξέλλες τροποποίησαν τους ισχύοντες κανόνες για να επιτρέψουν στις χώρες της ΕΕ να παρέχουν ασφάλιση βραχυπρόθεσμου κινδύνου εξαγωγικής πίστωσης.
Μια έκθεση την περασμένη εβδομάδα από την Ελβετική εταιρεία Global Trade Alert διαπίστωσε ότι 54 χώρες έχουν επιβάλει εξαγωγικούς περιορισμούς για τα ιατρικά προϊόντα από την αρχή του έτους. Οι υπουργοί εμπορίου της G20 τη Δευτέρα δεσμεύθηκαν να διατηρήσουν την αγορά ανοιχτή, αλλά απέφυγαν να δεσμευτούν ότι δεν θα επιβάλλουν περιορισμούς στις εξαγωγές.
Ο επικεφαλής του εμπορίου της ΕΕ, Phil Hogan, κάλεσε τους ηγέτες να «αποφύγουν τα περιοριστικά μέτρα» αλλά ταυτόχρονα υπερασπίστηκε τους ελέγχους της ΕΕ για τις αποστολές ιατρικού εξοπλισμού. Στην Ευρώπη, η κρίση προκάλεσε άγχος στην ενδοευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού με νέους συνοριακούς ελέγχους που προκαλούν κυκλοφοριακές δυσκολίες για τους οδηγούς φορτηγών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπρεπε να καλέσει τις χώρες της ΕΕ να εφαρμόσουν τις λεγόμενες «πράσινες ζώνες» για να επιτρέψουν τη μεταφορά αγαθών και να ελαχιστοποιήσουν τους ελέγχους και τις γραφειοκρατικές διαδικασίες των εργαζομένων στις μεταφορές.
Ακόμη και αν η ΕΕ επιλύσει αυτά τα προβλήματα στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς – ο κορωνοϊός αποτελεί μια παγκόσμια πρόκληση.”Θα αφυπνιστούμε όταν θα δοθούν στη δημοσιότητα τα νούμερα για το γερμανο-κινεζικό εμπόριο» , δήλωσε ο Volker Treier, επικεφαλής του εξωτερικού εμπορίου στα Γερμανικά Επιμελητήρια Βιομηχανίας και Εμπορίου (DIHK). Οι εξαγωγές της Ιταλίας θα μειωθούν κατά 5,1% το 2020, σύμφωνα με στοιχεία της ιταλικής Confindustria. Οι εξαγωγείς της χώρας αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις, καθώς ολόκληρη η χώρα έχει κλείσει από τις 10 Μαρτίου, δήλωσε ο Marco Bonometti, πρόεδρος της Confindustria Lombardy, της περιοχής που πλήττεται περισσότερο από την Ιταλία.
“Το μήνυμα του” total lockdown “που παρατηρείται στο εξωτερικό οδηγεί σε απομόνωση της Ιταλίας από σημαντικούς βιομηχανικούς και εμπορικούς εταίρους και στη πιθανότητα μεγαλύτερης απώλειας θέσεων εργασίας σε σύγκριση με τους διεθνείς ανταγωνιστές μας”, δήλωσε ο Bonometti. Τα σενάρια για χιλιάδες επιχειρήσεις που ζουν από τις εξαγωγές είναι δύσκολο να προβλεφθούν.
Προς το παρόν, οι πολιτικοί προσπαθούν απλώς να μετρήσουν την επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου. Τα στοιχεία από τις αερομεταφορές είναι αποθαρρυντικά. Όλες οι χώρες της ΕΕ εκτός της Ιρλανδίας απαγορεύουν τα ταξίδια από τρίτες χώρες.
Ακόμη και αν η βιομηχανία ανοίξει και λειτουργεί ξανά μέχρι το τέλος Απριλίου, ο κόσμος θα δει 700 εκατομμύρια λιγότερους επιβάτες να περνούν από τα αεροδρόμια της Ευρώπης φέτος – μια πτώση της τάξης του 28%. Ομως τα αεροπλάνα που μεταφέρουν επιβάτες φορτώνονται επίσης με φορτίο. Ομως περίπου το 80% του όγκου του διεθνούς εμπορίου αγαθών εξακολουθεί να μεταφέρεται δια θαλάσσης. Για να διατηρηθεί το εμπόριο, το Παγόσμιο Ναυτικό Επιμελητήριο κάλεσε τις κυβερνήσεις να επιτρέψουν τη συνεχή πρόσβαση σε λιμάνια σε όλο τον κόσμο και την ταχεία μετάβαση των πληρωμάτων των πλοίων. Οι πρόεδροι της Maersk, της μεγαλύτερης εταιρείας μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως, δήλωσαν ότι η εταιρεία λειτουργεί με φουλ ταχύτητα παρά τις «σημαντικές προκλήσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού». Ομως στο ολλανδικό λιμάνι του Ρότερνταμ, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη ο αντίκτυπος της πανδημίας είναι ήδη αισθητός. Δεν ισχύει το ίδιο με το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, στην Αμβέρσα που δεν έχει παρατηρήσει ακόμα μείωση του εμπορίου αγαθών. Ωστόσο και η Αμβέρσα αναμένει ένα «μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο» σύντομα, όταν αρχίζουν να εισέρχονται λιγότερα πλοία. Οι ίδιοι οι εξαγωγείς έχουν άγνοια για το πώς θα μοιάζει ο κόσμος του εμπορίου μετά την πανδημία.