Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο καλούνται να λάβουν σκληρές αποφάσεις και να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα. Το lockdown δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ ακόμα και οι συνέπειες της οικονομικής κατάρρευσης θα μπορούσαν να είναι ακόμη πιο θανατηφόρες από την ασθένεια.

Χώρες σε όλο τον κόσμο ανακοινώνουν lockdown και οικονομικά πακέτα διάσωσης δισεκατομμυρίων ευρώ. Γνωρίζουν όμως ότι όλα αυτά μπορούν να βοηθήσουν μόνο βραχυπρόθεσμα. Οι ηγέτες σε όλο τον κόσμο έχουν το βλέμμα καρφωμένο στο ημερολόγιο και προσπαθούν να υπολογίσουν πότε θα πρέπει να πουν στους πολίτες ότι μπορούν να επιστρέψουν στη δουλειά, ακόμα και αν αυτό θα σημάνει νέο κύκλο κρουσμάτων και θανάτων.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε την αγωνία εξισορρόπησης των μέτρων, όπως η αυτοαπομόνωση και η κοινωνική απομάκρυνση, ενάντια στην επιτακτική ανάγκη να διατηρηθεί η οικονομία.”Είναι αδύνατο να ζήσουμε – ακόμη και στην αυτοαπομόνωση – και να θεραπεύσουμε τους ανθρώπους, αν δεν συνεχίσουμε την οικονομική δραστηριότητα που απλά μας επιτρέπει να ζήσουμε σε αυτή τη χώρα”, δήλωσε.

Ο Μακρόν έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα έχουμε σύντομα ένα εμβόλιο και ίσως αυτό δεν θα συμβεί έως το τέλος του 2021. Το μήνυμα είναι σαφές: Δεν είναι δυνατόν οι άνθρωποι να παραμείνουν στο σπίτι μέχρι τότε. Δεν είναι εύκολο να τα βάλεις όλα στη ζυγαριά και επίσης δεν είναι βέβαιο ότι υπάρχει έστω και μια κυβέρνηση με αξιόπιστη στρατηγική εξόδου. Οπως λέει ο Μουτζντάμπα Ραχμάν, διευθυντής Ευρώπης του EurasiaGroup θα υπάρξει νέος κύκλος κρουσμάτων.

Imperial: Προσωρινή λύση το lockdown

Ο Μακρόν ήταν ο πρώτος ηγέτης της ΕΕ που παραδέχτηκε ότι κανείς δεν ξέρει «πόσο καιρό θα πρέπει να διατηρήσουμε αυτή τη μείωση των κοινωνικών επαφών». Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγάλη κοινωνική αποστασιοποίηση που παρατηρείται στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο και άλλες χώρες της ΕΕ δεν θα εξαφανίσει την πανδημία. Μπορεί να την επιβραδύνει για να αντέξουν όσο αυτό είναι δυνατό τα δημόσια συστήματα υγείας.

Τα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης μπορούν να μειώσουν τη μετάδοση του ιού και τους θανάτους αλλά θα ρίξουν την οικονομία σε βαθιά ύφεση που θα πλήξει τα δημόσια έσοδα. Και βέβαια, όταν τερματιστεί το lockdown τα κρούσματα οι θάνατοι θα επιστρέψουν. «Είναι μια πολύ δύσκολη πράξη εξισορρόπησης», λέει ο Ραχμάν.

Σύμφωνα με έρευνα του Imperial College οι επιδημιολόγοι και οι γιατροί πιστεύουν ότι ακόμη και τα πιο ριζοσπαστικά μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης μπορούν να λειτουργήσουν μόνο προσωρινά.

Μόλις οι κυβερνήσεις άρουν τα μέτρα, όπως κάνει τώρα η Κίνα για να σώσει την οικονομία της, τα κρούσματα θα αυξηθούν και πάλι λέει ο γερμανός ιολόγος Κρίστιαν Ντρόστεν που ανέπτυξε το τεστ του κορωνοϊού και σύμβουλος της γερμανικής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της νόσου. «Ως γιατρός που εκπαιδεύεται στην επιδημιολογία λοιμωδών νοσημάτων, μπορώ να πω μόνο το ίδιο πράγμα που λένε και οι συνάδελφοί μου», είπε σε podcast.  «Με το που θα επαναλειτουργήσει η δημόσια ζωή, τα κρούσματα θα αναζωπυρωθούν».

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι ένα εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο σε 12 με 18 μήνες. Αλλά η διατήρηση της κοινωνικής αποστασιοποίησης αυτό το διάστημα θα οδηγούσε εκτός από την οικονομική καταστροφή και σε παγκόσμια κατάθλιψη.

Οικονομική καταστροφή

Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι η παγκόσμια ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί στο 2,4% το 2020 λόγω της πανδημίας, σε σχέση με τις προβλέψεις του 2,9% τον περασμένο χειμώνα.

Σύμφωνα με μελέτη του ινστιτούτου Ifo, που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα, εκτιμάται ότι η οικονομική ζημία στη Γερμανία θα κυμανθεί από 7,2% του ΑΕΠ έως 20,6% στο χειρότερο σενάριο με lockdown τριών μηνών. «Οι φορείς χάραξης πολιτικής κλείνουν ενεργά τις μεγάλες οικονομίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έκταση της ύφεσης που βλέπουμε στην ευρωζώνη θα μπορούσε να είναι 10% του ΑΕΠ, ίσως ακόμη περισσότερο», λέει ο Ραχμάν .

Κάποια στιγμή μπορεί απλά να μην είναι δυνατό το lockdown και μαζικός περιορισμός. Στην Ιταλία, εννέα κρατούμενοι έχασαν τη ζωή τους στις φυλακές ενώ οι εξεγέρσεις διαδόθηκαν σε άλλες φυλακές στη Βενετία, το Μιλάνο, τη Μπολόνια, τη Ρώμη, τη Νάπολη, το Παλέρμο.

Σε όλη την Ιταλία, ο στρατός επιτηρεί τα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης. Η Κίνα επέλεξε να εγκαταλείψει τις πιο ριζοσπαστικές μορφές απομόνωσης και να δώσει προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη τους επόμενους μήνες. «Αυτό που συμβαίνει στην Κίνα τώρα … είναι ότι οι επιχειρήσεις επιστρέφουν στην εργασία», δήλωσε ο Ντρόστεν.

Το Πεκίνο θα προσπαθήσει πιθανότατα να κρατήσει κρυφή την οποιαδήποτε νέα αύξηση κρουσμάτων. «Δεν θα δούμε αξιόπιστες αναφορές από την Κίνα στο εγγύς μέλλον», λέει ο ίδιος. Η Κίνα θέλει να λυθεί εδώ και τώρα το πρόβλημα αλλά φυσικά δεν θα λυθεί. Για την Ευρώπη, αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις σύντομα θα πρέπει να αποφασίσουν πώς θα προχωρήσουν – και να το γνωστοποιήσουν στον πληθυσμό τους. Σε χώρες όπου μόλις ξεκίνησε μόλις το lockdown το ερώτημα είναι ένα: τι θα συμβεί πλέον;

Το διπλό μήνυμα της Γαλλίας

Η Γαλλία στέλνει ένα διπλό μήνυμα. Ακόμα και όταν η κυβέρνηση δίνει εντολή στους πολίτες να παραμείνουν στο σπίτι καλεί τις επιχειρήσεις που λειτουργούν να κρατούν τον κόσμο στην εργασία δίνοντας μάλιστα ένα εφάπαξ επίδομα έως και 1.000 ευρώ «Καλώ όλες τις ομοσπονδίες, όλες τις μεγάλες εταιρείες … να πληρώσουν αυτό το επίδομα των € 1.000 που είναι πλήρως αφορολόγητο στους υπαλλήλους τους», δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας Μπρουνό Λε Μερ την Παρασκευή.

Στην Ιταλία, η χώρα που έχει δεχτεί το μεγαλύτερο πλήγμα ανακοίνωσε ότι η απομόνωση – που προβλέπεται να λήξει στις 25 Μαρτίου – θα επεκταθεί, αλλά δεν έδωσε ημερομηνία λήξης. Μέχρι στιγμής, η παραγωγή δεν έχει σταματήσει. Μετά από απεργίες σε εργοστάσια και ναυπηγεία, καθώς οι εργαζόμενοι φοβούνταν τη μόλυνση, τα συνδικάτα διαπραγματεύθηκαν ένα πρωτόκολλο ασφάλειας για τους εργαζόμενους με την κυβέρνηση και τους εργοδότες. Αλλά το ζήτημα δεν έχει ακόμη επιλυθεί.

Την Κυριακή, η ιταλική κυβέρνηση εξέδωσε νέο διάταγμα που τέθηκε σε ισχύ από τη Δευτέρα, σταματώντας όλες τις «μη ουσιαστικές» οικονομικές δραστηριότητες. Σε απάντηση, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις απειλούν τη γενική απεργία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ακολουθεί την τακτική της καθυστέρησης. Η καγκελάριος Μέρκελ επίσης αγοράζει χρόνο: «Δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία κατά του κορονοϊού ούτε εμβόλιο. Όσο συμβαίνει αυτό, υπάρχει μόνο ένα πράγμα που μπορούμε να κάνουμε, και αυτό είναι να επιβραδύνουμε την εξάπλωση του ιού και έτσι να κερδίσουμε χρόνο». Μέχρι στιγμής, καμία κυβέρνηση δεν έχει κοινοποιήσει ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο.

Ο τρίτος δρόμος

Μεταξύ της οικονομικής κατάρρευσης και της αποδοχής των ποσοστών θνησιμότητας από τον ιό, μπορεί να υπάρχει ένας τρίτος δρόμος. Εάν γίνουν περισσότερα τεστ τους επόμενους μήνες οι κυβερνήσεις μπορεί να διαπιστώσουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει ήδη ασυμπτωματική μόλυνση. Αυτή είναι η στιγμή κατά την οποία οι χώρες αρχίζουν να άρουν μέτρα .

Ο Ντρόστεν δήλωσε ότι τα τεστ αντισωμάτων θα είναι διαθέσιμα τις επόμενες εβδομάδες. Η μελέτη του Imperial College του Λονδίνου προσφέρει μια άλλη προσέγγιση: Μια φάση εναλλασσόμενων lockdown και χαλάρωσης για μια περίοδο δύο ετών, κατά την οποία οι κυβερνήσεις χαλαρώνουν τα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης για περίπου ένα μήνα, κάθε τρίμηνο. Η κοινωνική αποστασιοποίηση – συν το κλείσιμο των σχολείων και των πανεπιστημίων, – πρέπει να εφαρμοστεί για τουλάχιστον δύο χρόνια αναφέρουν οι ερευνητές.

Αυτό όμως αφήνει τις κυβερνήσεις με το ίδιο δίλημμα: Να προετοιμάζουν τον πληθυσμό για ένα lockdown διαρκείας ή να αφήσουν ανεξέλεγκτη την επιδημία προκαλώντας έναν τεράστιο αριθμό θυμάτων; Καμία από τις δύο επιλογές δεν είναι εύκολη. “Ας ελπίσουμε ότι το ανθρώπινο κόστος θα είναι περιορισμένο γιατί το οικονομικό θα είναι τεράστιο” λέει ο ευρωπαίος επίτροπος Τιερί Μπρετόν.