Τρίμηνο αυξήσεων έρχεται στις συντάξεις, αλλά και επιστροφή αναδρομικών για περίπου 1,5 εκατομμύριο δικαιούχους οι οποίοι θα εισπράξουν ζεστό χρήμα μέχρι το τέλος του χρόνου. Ο κύκλος των επιστροφών αναδρομικών ποσών που θα αρχίσει το δεύτερο 15ήμερο του Οκτωβρίου θα κλείσει στο τέλος Δεκεμβρίου.
Αυτό τον μήνα θα λάβουν περίπου 1 εκατομμύριο συνταξιούχοι τα παλιά αναδρομικά από τις περικοπές του 2012, τον Νοέμβριο θα καταβληθούν τα αναδρομικά των αυξημένων προσωρινών συντάξεων και, τέλος, τον Δεκέμβριο θα πιστωθούν αναδρομικά 14 μηνών στους νέους συνταξιούχους που έχουν διανύσει ασφαλιστικό βίο άνω των 30 ετών.
1. Ποιοι δικαιούνται τα παλιά αναδρομικά
Το σίριαλ των παλιών αναδρομικών είχε αρκετές ανατροπές που οφείλονταν στον περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, αλλά και στην πίεση της Κομισιόν που ήδη κούνησε το δάχτυλο στο υπουργείο Εργασίας χαρακτηρίζοντας «δημοσιονομικό κίνδυνο» την περαιτέρω καταβολή αναδρομικών που αφορούν τα κομμένα δώρα και τις επικουρικές.
Ετσι, η πρώτη υπαναχώρηση σημειώθηκε με την εξαίρεση του 60% των συνταξιούχων (περίπου 1,5 εκατομμύριο) από την επιστροφή των αναδρομικών από τα δώρα και τις επικουρικές. Αναδρομικά αναμένουν για το 11μηνο Ιούλιος 2015 – Μάιος 2016 μόνο οι δικαιούχοι κύριων συντάξεων των οποίων οι μειώσεις έχουν κριθεί αντισυνταγματικές, με αποτέλεσμα το συνολικό κόστος από τα 3,9 δισ. να περιοριστεί στο 1,4 δισ. ευρώ.
Η δεύτερη οπισθοχώρηση έγινε με το κλείσιμο του παράθυρου ελπίδας που είχε αφήσει το υπουργείο Εργασίας ότι θα προγραμματιζόταν και δεύτερη πιλοτική δίκη, η οποία θα έκρινε αποκλειστικά αν οι συνταξιούχοι δικαιούνται τα κομμένα δώρα και τις επικουρικές.
Η τρίτη υπαναχώρηση αφορά την εξαίρεση από τις επιστροφές χιλιάδων συνταξιούχων του Δημοσίου που λάμβαναν κύρια σύνταξη πάνω από 1.300 ευρώ.
Η σχετική τροπολογία βασίζεται στη διαφορετική απόφαση που είχε λάβει στο παρελθόν το Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο είναι αρμόδιο για τα αναδρομικά των συνταξιούχων του Δημοσίου σε ό,τι αφορά τις μειώσεις των συντάξεων του 2012. Δηλαδή είχε δικαιώσει τους συνταξιούχους για μία μείωση του 2012 και όχι για δύο, όπως συμβαίνει για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα.
Αυτό σημαίνει ότι σε περίπου 500.000 συνταξιούχους του Δημοσίου θα επιστραφούν μόνο τα ποσά από τη μείωση του νόμου 4093/2012, που επέβαλε κλιμακωτό ψαλίδι 5%-20% σε συνταξιοδοτικό εισόδημα άνω των 1.000 ευρώ. Αντίθετα, στα αναδρομικά του Δημοσίου δεν θα συμπεριληφθούν τα ποσά από τις μειώσεις του νόμου 4051 του 2012, που αφορούσαν περικοπή 12% στο τμήμα της κύριας σύνταξης που υπερέβαινε τα 1.300 ευρώ.
Το συνολικό κόστος ύψους 1,4 δισ. ευρώ για την καταβολή των αναδρομικών δεν διαφοροποιείται, στοιχείο που σημαίνει ότι το οικονομικό επιτελείο είχε υπολογίσει εξαρχής το ποσό της εκταμίευσης με βάση και την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Δηλαδή στην πράξη οι συνταξιούχοι του Δημοσίου θα λάβουν έως και 770 ευρώ λιγότερα, ενώ οι απώλειες για αυτούς ανέρχονται σε έως 1.778 ευρώ αν προστεθούν τα κομμένα δώρα και οι περικοπές των αναδρομικών.
Για παράδειγμα, συνταξιούχος του Δημοσίου με σύνταξη 1.600 ευρώ θα λάβει αναδρομικά 1.605 ευρώ (από τον Ν.4093), αλλά θα χάσει 239,69 ευρώ από τον Ν.4051 που κρίθηκε συνταγματικός.
Σε λίγες ημέρες, λοιπόν, οι δικαιούχοι θα κληθούν να επιλέξουν αν θα προτιμήσουν τα ψαλιδισμένα αναδρομικά, ακολουθώντας την παροιμία «κάλλιο πέντε και στο χέρι», με τον όρο να παραιτηθούν από όλες τις άλλες αξιώσεις για την καταβολή αναδρομικών (δηλαδή από τα δώρα και τις επικουρικές), ή θα συνεχίσουν να διεκδικούν δικαστικά το σύνολο των αναδρομικών.
Σημειώνουμε ότι δεν παραγράφονται και παραμένουν ζωντανές οι αξιώσεις για 400.000 συνταξιούχους που έχουν προσφύγει στα δικαστήρια.
Οπως αναφέρουν νομικοί κύκλοι, μεγάλο είναι το ενδιαφέρον των συνταξιούχων να ασκήσουν νέες αγωγές στα Διοικητικά Δικαστήρια διεκδικώντας τα δώρα και τις κομμένες επικουρικές. Στους ενάγοντες αναμένεται να προστεθούν και οι συνταξιούχοι του Δημοσίου που θα διεκδικήσουν τα αναδρομικά από τον Ν.4051. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, ο φραγμός που έβαλε το ΣτΕ στις διεκδικήσεις δεν αφορά τους συνταξιούχους του Δημοσίου, οι οποίοι μπορούν να διεκδικήσουν αναδρομικά ακόμα και 40 μηνών.
Σε γενικές γραμμές αναδρομικά δικαιούνται οι παλιοί συνταξιούχοι που είχαν άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης το 2012 πάνω από 1.000 ευρώ μεικτά. Ολοι οι υπόλοιποι, δηλαδή συνταξιούχοι, αγρότες και χαμηλοσυνταξιούχοι του ΙΚΑ, δεν θα δουν καμία πίστωση στους λογαριασμούς τους.
Τα ποσά που αναμένουν οι δικαιούχοι είναι:
■ Συνταξιούχοι του πρώην ΙΚΑ από 550 ως 4.500 ευρώ.
■ Συνταξιούχοι ειδικών ταμείων και τραπεζών από 1.300 ως 7.800 ευρώ.
■ Συνταξιούχοι ΟΑΕΕ από 1.400 ως 3.400 ευρώ.
■ Συνταξιούχοι ΕΤΑΑ από 1.400 ως 6.000 ευρώ.
■ Συνταξιούχοι Δημοσίου από 605 ως 3.200 ευρώ.
2. Αναδρομικά συντάξεων χηρείας
Αυξήσεις έως 290 ευρώ πιστώθηκαν ήδη σε 7.444 συντάξεις χηρείας καθώς και τα αναδρομικά ποσά 18 μηνών. Σύμφωνα με τον υπουργό εργασίας Γιάννη Βρούτση εντός του Οκτωβρίου κλείνει οριστικά και η τελευταία εκκρεμότητα στις συντάξεις χηρείας.
Συγκεκριμένα εξοφλήθηκαν όλες οι συντάξεις χηρείας που βρίσκονται σε εκκρεμότητα από το Μάιο του 2019 και μέχρι τον Απρίλιο 2020 και οι δικαιούχοι δεν είχαν λάβει την αύξηση από το 50% στο 70% της σύνταξης του θανόντος, λόγω ελλείψεων στο λογισμικό ενώ εκδόθηκαν όλες οι συντάξεις χηρείας που εκκρεμούν από το 2017 μαζί με τα αναδρομικά ποσά. Οι συγκεκριμένοι συνταξιούχοι επιβίωναν με την προσωρινή σύνταξη χηρείας, η οποία σε πολλές περιπτώσεις δεν ξεπερνά τα 360 ευρώ. Τα αναδρομικά ποσά που προκύπτουν μέχρι και τον Οκτώβριο του 2020, ανέρχονται συνολικά σε 16.994.734,09 ευρώ.
Για τις εν λόγω συντάξεις, ο μέσος όρος αύξησης ανά σύνταξη ανήλθε στα 208 ευρώ για το τέως ΙΚΑ και στα 290 ευρώ για το Δημόσιο.
Το υπουργείο εργασίας υπενθυμίζει με ανακοίνωσή του ότι η διαδικασία επαναφοράς των συντάξεων χηρείας ξεκίνησε επί κυβέρνησης Μητσοτάκη με την έκδοση εγκυκλίου από τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων στις 18 Ιουλίου 2019 και μετά από εργώδη προσπάθεια του προσωπικού του e-ΕΦΚΑ καταβλήθηκαν στις 27/09/2019 τα διορθωμένα ποσά των δικαιούχων που αντιστοιχούν σε 66.323 συντάξεις λόγω θανάτου (χήρες και ορφανά τέκνα).
Οι εν λόγω συνταξιούχοι θα λαμβάνουν μόνιμα και κανονικά από το τέλος Οκτωβρίου (συντάξεις Νοεμβρίου) και κάθε μήνα εφεξής, τα προσαυξημένα ποσά με την τακτική καταβολή της σύνταξής τους.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου εργασίας μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου δεν θα υπάρχει καμία εκκρεμής αίτηση για σύνταξη χηρείας αφού μπαίνουν στο σύστημα ΑΤΛΑΣ όλες οι εκκρεμείς συντάξεις χηρείας και αγροτών. Το νέο σύστημα ΑΤΛΑΣ στην πλήρη απόδοσή του στο τέλος του χρόνου θα απονείμει σε αυτές τις δύο κατηγορίες 4.000 συντάξεις το μήνα.
Υπενθυμίζεται ότι τη σύνταξη λόγω θανάτου ασφαλισμένου ή συνταξιούχου δικαιούνται:
1. Ο επιζών σύζυγος/έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης.
2. Τα τέκνα του θανόντος ασφαλισμένου.
3. Ο διαζευγμένος σύζυγος.
Μάλιστα, με τις αλλαγές που επήλθαν τον Μάιο του 2019, από 17/5/2019 ο επιζών σύζυγος/έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης συνεχίζει να λαμβάνει τη σύνταξη λόγω θανάτου ανεξάρτητα από την ηλικία του, μετά την πρώτη τριετία από την αρχική χορήγησή της. Ακόμη προβλέπεται πλέον η 3ετία ως ελάχιστη διάρκεια γάμου/συμφώνου συμβίωσης, για την αναγνώριση δικαιώματος συνταξιοδότησης σε επιζώντα σύζυγο ή στο έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης.
Η σύνταξη εξακολουθεί να καταβάλλεται στα τέκνα και μετά τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους μόνο στην περίπτωση που κατά τον χρόνο του θανάτου του συνταξιούχου ή του ασφαλισμένου είναι άγαμα και ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία, εφόσον η ανικανότητά τους επήλθε πριν από τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους.
3. Αναδρομικά από τις αυξήσεις των προσωρινών συντάξεων
Δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι θα λάβουν τον Νοέμβριο αυξήσεις έως και 288 ευρώ τον μήνα στις προσωρινές συντάξεις καθώς και αναδρομικά ανάλογα με τον χρόνο αναμονής. Μάλιστα τα αναδρομικά για όσους περιμένουν στην ουρά περίπου δύο χρόνια φτάνουν τα 6.500 ευρώ. Δικαιούχοι των αναδρομικών του Νοεμβρίου είναι οι συνταξιούχοι που υπέβαλαν αίτηση από 13/5/2016 και δεν έχει βγει η οριστική τους σύνταξη. Η πρόσφατη διάταξη του υπουργείου Εργασίας προβλέπει ότι η προσωρινή σύνταξη για συνταξιούχους από Ταμεία μισθωτών αυξάνεται στο 80% του μέσου μισθού του τελευταίου έτους αντί 50% που είχε υπολογιστεί στις αρχικές τους αιτήσεις (μετά τις 13/5/2016).
Παράλληλα, η προσωρινή σύνταξη για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες αυξάνεται στο 70% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος του τελευταίου 12μήνου. Για τους δικαιούχους αναπηρικής σύνταξης η προσωρινή θα καταβάλλεται ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας ως εξής: α) προσωρινή 75% με ποσοστό αναπηρίας από 67% έως και 79,99% και β) προσωρινή 50% με αναπηρία έως 66,99%.
Το κατώτατο ποσό της προσωρινής σύνταξης μένει στα 384 ευρώ (όσο η εθνική σύνταξη για 20 έτη) ενώ το ανώτερο δεν θα ξεπερνά τις 2,5 εθνικές συντάξεις, δηλαδή τα 960 ευρώ από 768 που είναι σήμερα.
4. Αναδρομικά από την αύξηση των κύριων συντάξεων για ασφαλισμένους με πάνω από 30 έτη
Στο τέλος του 2020, όπως εξήγγειλε ο πρωθυπουργός, θα καταβληθούν οι αυξήσεις που προέρχονται από τον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων μαζί με τα αναδρομικά 14 μηνών (από τον Οκτώβριο του 2019 που δημοσιοποιήθηκε η σχετική απόφαση του ΣτΕ). Από τις ευνοϊκές ρυθμίσεις που προβλέπονται στον νόμο Βρούτση θα επωφεληθούν περίπου 180.000 συνταξιούχοι.
Τυχεροί είναι όσοι κατάφεραν να συμπληρώσουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης, ενώ ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις θα δουν όσοι προσεγγίζουν τα 40 χρόνια δουλειάς. Η ελάχιστη αύξηση εκτιμάται γύρω στο 1,5% ενώ η μέγιστη κοντά 8,5%. Συνεπώς, η μέση αύξηση εκτιμάται γύρω στο 5%-6% ή στα 70-80 ευρώ/μήνα. Ετσι, για παράδειγμα, συνταξιούχος του ιδιωτικού τομέα με συντάξιμες αποδοχές 2.000 ευρώ λαμβάνει σύνταξη 1.224 ευρώ. Με την αύξηση των συντελεστών θα λάβει 1.384 ευρώ. Κερδίζει 160 ευρώ τον μήνα, ενώ δικαιούται αναδρομικά ύψους 2.240 ευρώ.
Ωστόσο, δεν θα πάρουν όλοι ζεστό χρήμα. Ειδικότερα, πάνω από 100.000 (ιδίως νέοι συνταξιούχοι) δεν θα δουν βελτίωση στις πραγματικές αποδοχές τους, ενώ περίπου 650.000 (παλαιοί συνταξιούχοι) θα δουν βελτίωση σε λογιστικό επίπεδο στη σύνταξή τους. Η τροποποίηση γι’ αυτούς θα εμφανιστεί στο εκκαθαριστικό τους καθώς διατηρούν προσωπική διαφορά η οποία θα μειωθεί αντίστοιχα με την αύξηση της ανταποδοτικής παροχής. Οι εν λόγω συνταξιούχοι θα πρέπει να περιμένουν αυξήσεις στην τσέπη μετά το 2023 και αφού μηδενιστεί η προσωπική διαφορά τους. Το δημοσιονομικό κόστος από τις αυξήσεις στις κύριες συντάξεις εκτιμάται για το 2020 σε περίπου 80 εκατ. ευρώ.
Υπογραμμίζεται ότι όσοι συνταξιούχοι αποχώρησαν με τις διατάξεις του νόμου 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου), δηλαδή από 13/5/2016 έως και τις 30/9/2019, θα λάβουν σε μία δόση την αύξηση και τα αναδρομικά. Αντίθετα οι παλιοί συνταξιούχοι θα πάρουν τις αυξήσεις που δικαιούνται σε 5 ετήσιες δόσεις έως το 2024. Στο 2021 παραπέμπεται η καταβολή των αναδρομικών για τους συνταξιούχους που εργάζονται και έχουν κερδίσει με τον νόμο Βρούτση μείωση του πέναλτι της σύνταξής τους από το 60% στο 30%. Τα αναδρομικά μετρούν από την 1η Μαρτίου όπου τέθηκε σε εφαρμογή η διάταξη.