Συγκρατημένη αισιοδοξία για ανάσες και οφέλη στην τσέπη των πολιτών μέσα στη νέα μεγάλη κρίση ακρίβειας αρχίζει να διαφαίνεται στο οικονομικό επιτελείο. Και όσο ακόμα η κυβέρνηση «ξύνει το βαρέλι», όπως δεσμεύτηκε ο πρωθυπουργός, αρχίζει να βρίσκει περιθώρια που ίσως επιτρέψουν και νέα σχέδια για μέτρα στήριξης των νοικοκυριών πριν από το τέλος της χρονιάς.
Στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών παραμένουν πιστοί στο δόγμα «πρώτα μετράμε και ύστερα μιλάμε».
Ωστόσο, εκτός από την καλύτερη από το αναμενόμενο πορεία του τουρισμού και της ανάπτυξης, που δείχνει να διατηρείται και τον Οκτώβριο, η συνεχιζόμενη αύξηση των εισοδημάτων, η καλύτερη απόδοση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και άλλοι δυναμικοί παράγοντες έρχονται να στηρίξουν το εγχείρημα.
Κάθε μήνας είναι «χρήμα»
Οι εβδομάδες που απομένουν μέχρι να κλείσει το οικονομικό έτος και να κάνουν ταμείο στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (στο σκέλος των δαπανών τουλάχιστον, αφού ως έσοδα του 2023 θα λογίζονται και οι πληρωμές φόρου εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ σε δόσεις που θα τρέχουν μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2024) κρύβουν πολλές αβεβαιότητες.
Τα πράγματα εξελίσσονται προς το παρόν σταθεροποιητικά, όπως σχεδόν είχαν προβλεφθεί εν συγκρίσει με πριν από έναν μήνα, όταν συντασσόταν το Προσχέδιο Προϋπολογισμού το οποίο ο κ. Κωστής Χατζηδάκης κατέθεσε στη Βουλή στις 2 Οκτωβρίου – και στη συνέχεια στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Με τις ως τώρα τάσεις, ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ φέτος φαντάζει απολύτως εφικτός. Η έκταση της καταστροφής στη Θεσσαλία, που αποκαλύφθηκε στις εβδομάδες που ακολούθησαν μετά τις πλημμύρες, δεν φαίνεται να ανατρέπει τις προβλέψεις.
Πάντως, αν και το απεύχονται, στο οικονομικό επιτελείο θέλουν να παραμένουν σε ετοιμότητα για τον κίνδυνο τυχόν επανάληψης φαινομένων ανάλογης έντασης και έκτασης στην καρδιά του χειμώνα που μόλις ξεκίνησε.
Πού θα βρεθούν λεφτά
Ωστόσο κάποια δεδομένα εξελίσσονται και ελαφρώς καλύτερα. Δεν περνούν απαρατήρητες μάλιστα τρεις πιθανές νέες πηγές εσόδων που δεν έχουν ενσωματωθεί στα μέτρα που εξαγγέλθηκαν ως τώρα και μπορούν να αποδειχθούν «κρυμμένος θησαυρός» για εκπλήξεις και παροχές της τελευταίας στιγμής ως τα Χριστούγεννα ή λίγο πριν αλλάξει ο χρόνος.
Μέχρι και τον Σεπτέμβριο ο Προϋπολογισμός του 2023 κατέγραφε υπέρβαση εσόδων 2,7 δισ. ευρώ εν σχέσει με όσα προβλέπονταν όταν ψηφίστηκε πέρυσι τον Δεκέμβριο. Τα «ουρανοκατέβατα» έσοδα, όμως, εξανεμίστηκαν μέσα στη χρονιά έπειτα από τις τρεις αναθεωρήσεις λόγω εκτάκτων δαπανών για αποζημιώσεις και έργα αποκατάστασης μετά από φυσικές καταστροφές, αλλά και μέτρα στήριξης για λογαριασμούς ρεύματος, Market Pass και άλλα επιδόματα.
Σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού, τα όποια δημοσιονομικά περιθώρια εξαντλήθηκαν με βάση τις προβλέψεις που υπήρχαν έως και έναν μήνα πριν, σύμφωνα με τις οποίες και συντάχθηκε. Από τον Οκτώβριο και μετά, όμως, κάτι δείχνει να αλλάζει προς το καλύτερο.
Σε αυτό συμβάλλουν:
1. Η μεγαλύτερη από το αναμενόμενο ανάπτυξη στο β’ εξάμηνο της χρονιάς, κυρίως λόγω του τουρισμού που συνεχίζει να κινείται δυναμικά και μπορεί να εισφέρει τελικά φέτος ίσως και 20 έως 21 δισ. ευρώ συνολικά, έναντι 19 έως 20 που ήταν η προ μηνός εκτίμηση. Από την κατανάλωση μισού έως και 1 δισ. ευρώ επιπλέον που θα εισρεύσει στην αγορά μπορεί να εξασφαλιστούν περί τα 100-150 εκατ. ευρώ από «ουρανοκατέβατους» έμμεσους φόρους ως το τέλος της χρονιάς.
2. Η συνεχιζόμενη άνοδος των εισοδημάτων, που θα βρίσκονται σε τροχιά ανόδου και το 2024, και στηρίζουν τόσο την κατανάλωση όσο και τα έσοδα από τη μηνιαία παρακράτηση φόρου που γίνεται στους καταβαλλόμενους μισθούς. Εκτιμάται ότι μπορεί να αποφέρει έσοδα επιπλέον 50-100 εκατ. ευρώ στο τελευταίο τετράμηνο του έτους.
3. Η ταχύτερη μείωση της ανεργίας, που μεταφράζεται αντίστοιχα σε αύξηση εισοδήματος των εργαζομένων που βρίσκουν δουλειές, αλλά και ανάλογη μείωση της κρατικής δαπάνης για επιδόματα ανεργίας και πρόνοιας. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εκδόθηκε την εβδομάδα που πέρασε (SPC Annual Report), στην Ελλάδα καταγράφηκε μείωση δικαιούχων επιδομάτων ανεργίας κατά 74,2% (από τον Φεβρουάριο του 2022 ως τον Απρίλιο του 2023), που είναι με τεράστια διαφορά η μεγαλύτερη σε όλη την Ευρώπη (έναντι μείωσης 35% στην Ουγγαρία και 21% στη Σλοβενία).
4. Η συνεχώς αυξανόμενη αποδοτικότητα στην είσπραξη των φόρων λόγω διάδοσης των ηλεκτρονικών πληρωμών και πιο πιεστικής εφαρμογής των ηλεκτρονικών βιβλίων myDΑΤΑ.
Τέλος, σημαντική παράμετρος ίσως αποδειχθεί και το γεγονός πως ενώ η Ελλάδα έχει από τους χαμηλότερους πληθωρισμούς στην Ευρώπη (μόλις 1,6% τον Σεπτέμβριο) η ακρίβεια επιμένει και φέρνει νέα έσοδα από έμμεσους φόρους κατανάλωσης. Ακόμα και το ενδεχόμενο μιας νέας πετρελαϊκής κρίσης μπορεί να συμβάλει σε αύξηση έως και 100 εκατ. ευρώ των κρατικών εσόδων μέχρι τέλος του έτους.
Πού θα πάνε τα λεφτά
Αν και ακούγεται οξύμωρο, ακόμα και αυτή η διάσταση της ακρίβειας ίσως καθορίσει τελικά το ύψος και τη μορφή που θα λάβουν οι οικονομικές ενισχύσεις. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση δεν θα κρατήσει στα ταμεία αλλά θα επιστρέψει στην κοινωνία οποιοδήποτε ποσό υπέρβασης πάνω από τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ (περί τα 2,5 δισ. ευρώ), το τελικό περίσσευμα θα καλύψει ανάγκες που δεν μπορούν να προβλεφθούν πριν αυτές ανακύψουν.
Για παράδειγμα, ένα υπερπλεόνασμα της τάξεως των 200 εκατ. ευρώ οριακά μόνο θα επαρκούσε για να δοθεί ένα μικρό βοήθημα τα Χριστούγεννα σε δικαιούχους ΟΠΕΚΑ, ΔΥΠΑ ή και τους κατωτατοσυνταξιούχους.
Αντιθέτως, αν οι ανατιμήσεις συνεχιστούν και «φουσκώσουν» έως μισό δισ. ευρώ τα έσοδα του κράτους από ΦΠΑ και έμμεσους φόρους, στο τραπέζι μπαίνει και η επέκταση της καταβολής του Market Pass για Νοέμβριο και Δεκέμβριο.
Για όλα αυτά οι αποφάσεις θα ληφθούν στις επόμενες 50 μέρες που μένουν έως την τελική ψήφιση του Προϋπολογισμού στη Βουλή, ώστε να καταβληθούν στους δικαιούχους που θα επιλεγούν εντός 20 ημερών προτού αλλάξει η χρονιά.
Διαβάστε ακόμη
Ποιες κυρώσεις; Σε υψηλά 18 μηνών τα έσοδα της Ρωσίας από πετρέλαιο και φυσικό αέριο (γράφημα)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ