Της Μαίρης Λαμπαδίτη
Χωρίς προσωρινή σύνταξη μένουν αναγκαστικά όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν στον ΟΑΕΕ ληξιπρόθεσμες οφειλές πάνω από 20.000 ευρώ (15.000 ευρώ κύρια οφειλή + 5.000 ευρώ προσαυξήσεις) ακόμη κι αν έχουν θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Όπως ορίζει εγκύκλιος του ΟΑΕΕ που υπογράφει ο διοικητής του Οργανισμού Δ. Τσακίρης, προσωρινή σύνταξη θα χορηγείται σε υποψήφιους συνταξιούχους όλων των κατηγοριών (γήρατος – αναπηρίας – θανάτου) οι οποίοι όμως, κατά την υποβολή της σχετικής αίτησης δεν έχουν καμία ληξιπρόθεσμη οφειλή από ασφαλιστικές εισφορές, με εξαίρεση αυτές από την αναγνώριση πλασματικών ετών.
Για το σύνολο των ασφαλιστικών ταμείων, σύμφωνα με το νέο ασφαλιστικό νόμο, τα ποσά της προσωρινής σύνταξης κυμαίνονται από 384 έως 768 ευρώ ( για πλήρη σύνταξη) , μειωμένα δηλαδή κατά 38% σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Σε περίπτωση μειωμένης σύνταξης λόγω χηρείας, αναπηρίας η πρόωρης συνταξιοδότησης , το ποσό της προσωρινής σύνταξης μπορεί να κατέβει ακόμα και στα 192 ευρώ. Ο χρόνος έκδοσης της προσωρινής σύνταξης δεν θα υπερβαίνει τους δύο μήνες.
Μάλιστα, η εγκύκλιος προβλέπει ότι δίδεται προτεραιότητα στους δικαιούχους που είναι άτομα με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και στους γονείς και νόμιμους κηδεμόνες που προστατεύουν άτομα με αναπηρία ή για όσους συνταξιοδοτούνται με βάση ειδικές διατάξεις. Για την εφαρμογή της ανωτέρω ρύθμισης θα πρέπει να προκύπτει αποδεδειγμένα αναπηρία τουλάχιστον 50%.
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την καταβολή της προσωρινής σύνταξης αφορά αιτήσεις συνταξιοδότησης που κατατέθηκαν μετά τις 12 Μαΐου 2016 και κρίνονται με το νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης.
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, η προσωρινή σύνταξη ορίζεται ως το 50% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος των 12 τελευταίων μηνών ασφάλισης που προηγούνται της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Ως μέσο μηνιαίο εισόδημα νοείται αυτό το οποίο προκύπτει από το πηλίκο του συνόλου των τρεχουσών εισφορών κύριας ασφάλισης που καταβλήθηκαν ή έπρεπε να καταβληθούν κατά τους μήνες αυτούς, διαιρούμενου δια του 20% και δια του 12.
Το ποσό για περιπτώσεις χορήγησης μειωμένης προσωρινής σύνταξης γήρατος υποχωρεί κατά 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας που προβλέπεται για την πλήρη σύνταξη και φτάνει το πολύ έως και στο -60/200.
Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, εάν υπολείπονται 60 μήνες η προσωρινή σύνταξη υποχωρεί και διαμορφώνεται από 268,80 ευρώ έως 537,60 ευρώ. Σε περίπτωση μειωμένης σύνταξης λόγω αναπηρίας, αν η αναπηρία είναι για παράδειγμα 70%, τότε το ποσό της προσωρινής σύνταξης θα κυμαίνεται από 288 έως 576 ευρώ. Ομοίως, στις περιπτώσεις υποβολής αίτησης για συνταξιοδότηση λόγω θανάτου, όπου καταβάλλεται το 50% της προκύπτουσας προσωρινής σύνταξης, το κατώτατο και ανώτατο όριο διαμορφώνονται σε 192 και 384 ευρώ αντίστοιχα.
Στην εγκύκλιο διευκρινίζεται επίσης ότι μετά την έκδοση της οριστικής απόφασης συνταξιοδότησης, τα ποσά της προσωρινής σύνταξης που έχουν καταβληθεί συμψηφίζονται με τις διαφορές που τυχόν έχουν δημιουργηθεί. Εάν διαπιστωθεί ότι δεν πληρούνταν οι όροι χορήγησης της σύνταξης, τότε τα ποσά που εισπράχθηκαν αναζητούνται από τον ΟΑΕΕ ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.
Η προσωρινή σύνταξη δεν χορηγείται όταν οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι δηλώσουν ότι δεν το επιθυμούν, καθώς και όταν λαμβάνεται ταυτόχρονα άλλη κύρια σύνταξη για την ίδια αιτία, οριστική ή προσωρινή. Επίσης, δεν χορηγείται όταν δεν έχει διακοπεί η οποιαδήποτε εργασία κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοοδότησης.
Επισημαίνεται ότι εάν το ποσό της προσωρινής σύνταξης ανέρχεται στα 750 ευρώ και ο ενδιαφερόμενος καταβάλλει ταυτόχρονα για την αναγνώριση χρόνου ασφάλισης, ποσό 300 ευρώ το μήνα, τότε η προσωρινή σύνταξη που θα χορηγείται υποχωρεί στα 450 ευρώ.
Σε καμία περίπτωση το ποσό της της προσωρινής σύνταξης δεν μπορεί να υπολείπεται, μετά την αφαίρεση του ποσού της εξαγοράς, του 50% του ποσού που προκύπτει. Δηλαδή, εάν το ποσό της προσωρινής σύνταξης είναι 750 ευρώ και το ποσό της εξαγοράς για χρόνο ασφάλισης είναι 450 ευρώ το μήνα, τότε θα χορηγείται προσωρινή σύνταξη στα 375 ευρώ το μήνα, δηλαδή ακριβώς το μισό.
Διαδικασία και δικαιολογητικά
Κατά την υποβολή του συνταξιοδοτικού αιτήματος ο αιτών θα ενημερώνεται για την δυνατότητα χορήγησης προσωρινής σύνταξης και θα συνυποβάλλει και υπεύθυνη δήλωση όπου θα δηλώνεται ενδεικτικά, ο χρόνος ασφάλισης, η μη ύπαρξη οφειλής που υπερβαίνει το προβλεπόμενο από το άρθρο 43 του ν.3996/2011 ανώτατο όριο, η λήψη ή μη άλλης οριστικής ή προσωρινής σύνταξης για την ίδια αιτία, τυχόν ανάληψη ή συνέχιση επαγγελματικής δραστηριότητας κλπ.
Επιπλέον οι ασφαλισμένοι με διαδοχικό χρόνο ασφάλισης οφείλουν, να προσδιορίζουν στην υπεύθυνη δήλωση, τα Ταμεία στα οποία έχουν διαδοχικό χρόνο ασφάλισης, τυχόν χρόνο παράλληλης ασφάλισης, το Ταμείο στο οποίο έχουν τυχόν οφειλές, καθώς και το ύψος αυτών. Επισημαίνεται ότι ο χρόνος ασφάλισης σε άλλους Φορείς βεβαιώνεται από την υπεύθυνη δήλωση του ασφαλισμένου και δεν απαιτείται η προσκόμιση βεβαίωσης των αντίστοιχων Φορέων. Επίσης, η χορήγηση προσωρινής σύνταξης δεν απαιτεί την προηγούμενη έκδοση πιστοποιητικού χρόνου ασφάλισης,
Τι ισχύει στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης
Η διαδικασία προσωρινής σύνταξης με διαδοχικό χρόνο ασφάλισης στους εντασσόμενους στον ΕΦΚΑ είναι η εξής: α) Για αιτήσεις μέχρι 31/12/2016 ο έλεγχος, επεξεργασία και απονομή προσωρινής σύνταξης πραγματοποιείται από τον τελευταίο φορέα στον οποίο υπάγεται ο ασφαλισμένος κατά την τελευταία χρονική περίοδο πριν την αίτηση του. β) Για αιτήσεις από 1/1/2017 και μετά, ο έλεγχος, επεξεργασία και απονομή προσωρινής σύνταξης πραγματοποιείται από τον ΕΦΚΑ σύμφωνα με την νομοθεσία του εντασσόμενου φορέα της τελευταίας απασχόλησης πριν την αίτηση του ασφαλισμένου.
Προκειμένου να δικαιωθεί ασφαλισμένος με διαδοχικό χρόνο προσωρινής σύνταξης πρέπει να διαπιστωθεί ότι από τον συνολικό χρόνο ασφάλισης του αιτούντος πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης σύμφωνα με τη νομοθεσία του τελευταίου φορέα έως 31.12.2016 ακόμη και αν δεν καθίσταται αυτός τελικώς απονέμων της οριστικής σύνταξης ή του Ε.Φ.Κ.Α από 1.1.2017 ακόμη κι αν ο ενδιαφερόμενος δεν συνταξιοδοτηθεί με την νομοθεσία του τελευταίου εντασσομένου φορέα.
Στην περίπτωση που για τον υπολογισμό του ποσού της προσωρινής σύνταξης στον διαδοχικά ασφαλισμένο, ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης (12μηνο) δεν επαρκεί, λόγω αλλαγής επαγγελματικής δραστηριότητας του ασφαλισμένου, λαμβάνεται υπόψη και ο διαδοχικά διανυθείς χρόνος ασφάλισης και καταβάλλεται ποσό προσωρινής σύνταξης. Συγκεκριμένα στην περίπτωση, που κατά την διάρκεια του εν λόγω δωδεκάμηνου, ο ασφαλισμένος είχε διαδοχικά την ιδιότητα μισθωτού και αυτοαπασχολουμένου, το ύψος της προσωρινής σύνταξης θα αποτελείται από το άθροισμα των ποσών που προκύπτουν από τους δύο τρόπους υπολογισμού, ανάλογα με τους μήνες που διένυσε ο ασφαλισμένος στην κάθε απασχόληση.
Παράδειγμα υπολογισμού με διαδοχικό χρόνο ασφάλισης
Μισθωτός 5 μήνες με μηνιαίες αποδοχές 900€ και αυτοαπασχολούμενος 7 μήνες με μέσο μηνιαίο εισόδημα 800 ευρώ. Ο υπολογισμός γίνεται ως εξής: 900ευρώ χ50%=450 ευρώ χ5 μήνες=2250 ευρώ/12=187,50 ευρώ. Στη συνέχεια 800 ευρώ χ50%=400 ευρώ χ7 μήνες=2800 ευρώ /12=233,33 ευρώ. Σύνολο: 420,83 ευρώ.
Παραδείγματα
Ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ στην 6η κατηγορία διέκοψε την ασφάλιση στον φορέα τον Μάρτιο του 2013 και υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης τον Ιούλιο του 2016 με θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Για τον υπολογισμό της προσωρινής σύνταξης λαμβάνονται υπόψη οι ασφαλιστικές εισφορές από τον Μάρτιο του 2012 έως και τον Φεβρουάριο του 2013. Και υπολογίζεται ως εξής: 315,59 ευρώ χ 12 = 3.787,08 ευρώ: 20% : 12=1.577,95 ευρώ. Τα 1.577, 95€ αποτελούν το μέσο μηνιαίο εισόδημα και το 50% είναι 788,97 ευρώ. Επειδή όμως το ποσό αυτό υπερβαίνει το όριο των 768 ευρώ, που είναι το ανώτερο όριο προσωρινής σύνταξης, χορηγείται προσωρινή σύνταξη 768 ευρώ.
Μισθωτός 5 μήνες με μηνιαίες αποδοχές 900 ευρώ και αυτοαπασχολούμενος 7 μήνες με μέσο μηνιαίο εισόδημα 800 ευρώ, θα λάβει 420,83 ευρώ (900 ευρώ χ50%=450 ευρώ χ5 μήνες=2.250 ευρώ/12=187,50 ευρώ 800 ευρώ χ50%=400 ευρώ χ7 μήνες=2.800 ευρώ /12=233,33 ευρώ Σύνολο: 420,83 ευρώ).