Nέο «ψαλίδι» στα επιδόματα φοιτητών και πολυτέκνων

της Μαίρης Λαμπαδίτη

Αλλαγές εκ βάθρων στον προνοιακό χάρτη της χώρας απαιτούν οι δανειστές με στόχο την εξοικονόμηση κονδυλίου άνω των 200 εκατ. ευρώ, μέρος του οποίου θα χρηματοδοτήσει την πανελλαδική εφαρμογή του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).

Στο τραπέζι της νέας δύσκολης διαπραγμάτευσης θα τεθεί η κατάργηση προνοιακών και πολυτεκνικών επιδομάτων, καθώς και η αναδιάρθρωση εκπαιδευτικών επιδομάτων πιθανόν από φέτος τον Οκτώβριο, αλλαγές που προτείνονται στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η αρμόδια αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας Θεανώ Φωτίου έχει ήδη ζητήσει τη βοήθεια τεχνοκρατών από την Ε.Ε. προκειμένου να απαλλαγεί από τη βαριά σκιά της Παγκόσμιας Τράπεζας και να διασώσει τις περισσότερες παροχές. Κύκλοι του υπουργείου εκτιμούν ότι το τελικό κείμενο της έκθεσης θα έχει θετικό προσανατολισμό, καθώς το ΔΝΤ πείσθηκε ότι τα 200 εκατ. ευρώ έχουν ήδη εξασφαλιστεί και δεν απαιτούνται περικοπές.

Ο νέος χάρτης των επιδομάτων

Τα επιδόματα βάσει του σχεδίου αναδιάρθρωσης θα χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:

Α) Σε αυτά που θα καταργηθούν, καθώς έχουν διαπιστωθεί επικαλύψεις, δηλαδή για την ίδια αιτία χορηγούνται επιδόματα από διαφορετικούς φορείς. Τα επιδόματα που θα καταργηθούν θα ενσωματωθούν στο ΚΕΑ.

Β) Σε αυτά που θα αναδιαρθρωθούν με κριτήριο την καλύτερη στόχευση. Δηλαδή με την αυστηροποίηση των εισοδηματικών κριτηρίων θα περιοριστεί ο αριθμός των νοικοκυριών που σήμερα λαμβάνουν αυτά τα επιδόματα. Για παράδειγμα, αν αυστηροποιηθούν τα εισοδηματικά κριτήρια του φοιτητικού επιδόματος των 1.000 ευρώ, τα υψηλότερα εισοδήματα θα χάσουν το επίδομα. Ετσι, ένα μέρος από το κονδύλι που θα εξοικονομηθεί θα κατευθυνθεί στους δικαιούχους φοιτητές, οι οποίοι θα λάβουν αυξημένη παροχή, και το υπόλοιπο στη χρηματοδότηση του ΚΕΑ.

Η Παγκόσμια Τράπεζα προτείνει αλλαγές και στα πολυτεκνικά επιδόματα, με στόχο να χορηγείται αυξημένο επίδομα στο πρώτο και το δεύτερο παιδί, καθώς και στα ενήλικα παιδιά των οποίων το κόστος διαβίωσης είναι υψηλότερο. Τα εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγηση των επιδομάτων τέκνων ήδη έχουν αυστηροποιηθεί από το 2013 και μια περαιτέρω συμπίεση θα επιφέρει απώλεια της παροχής για χιλιάδες οικογένειες. Σήμερα το επίδομα για κάθε παιδί ανέρχεται σε 40 ευρώ μηνιαίως. Ενα από τα σενάρια που προτείνει η Τράπεζα είναι το επίδομα για το πρώτο και το δεύτερο παιδί να είναι 60 ευρώ, ενώ για τρία και περισσότερα 90 ευρώ. Δηλαδή μια οικογένεια με τέσσερα παιδιά θα λαμβάνει 90 αντί 160 ευρώ (40×4) μηνιαίως. Η ελληνική πλευρά έχει «τρέξει» τουλάχιστον άλλα 14 σενάρια που βασίζονται στην αύξηση του κονδυλίου για τα οικογενειακά επιδόματα κατά 250 εκατ. ευρώ όπως προβλέπεται στα αντίμετρα.

Γ) Σε αυτά που θα μείνουν ανέπαφα. Το 2017 δεν πειράχτηκαν τα επιδόματα αναπηρίας, ανεργίας και θέρμανσης. Δεν αποκλείεται ωστόσο το 2018 να μειωθεί το κονδύλι για το επίδομα θέρμανσης. Σύμφωνα με τα σενάρια που επεξεργάζεται το υπουργείο Οικονομικών, θα υπάρξει στοχευμένος διαχωρισμός ορεινών και πεδινών ζωνών, ενώ θα λαμβάνονται υπ’ όψιν και εισοδηματικά κριτήρια. Για παράδειγμα: Ο νομός Αχαΐας δεν θα χαρακτηρίζεται Β΄ Ζώνη εξ ολοκλήρου. Τα Καλάβρυτα θα λαμβάνουν επίδομα, αλλά στο Αίγιο μπορεί να χορηγείται μόνο με αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια. Η υπουργός Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου καθώς και η αναπληρώτρια υπουργός έχουν κατ’ επανάληψη διαβεβαιώσει το αναπηρικό κίνημα ότι δεν πρόκειται να θιγούν τα αναπηρικά επιδόματα που λαμβάνουν περίπου 180.000 δικαιούχοι. Oι αρμόδιοι υπουργοί προσπαθούν επίσης να αποκρούσουν την επαναξιολόγηση της λειτουργικής αναπηρίας (ικανότητα του ατόμου να ασκεί δραστηριότητες), η οποία πρέπει να εφαρμοστεί σε πανεθνική κλίμακα μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2018.

«Είναι βασανιστήριο οι ανάπηροι που ταλαιπωρούνται τόσα χρόνια στα ΚΕΠΑ να περάσουν και πάλι από αξιολόγηση. Το 70% των ατόμων που λαμβάνουν σήμερα αναπηρικό επίδομα δεν είναι συνταξιούχοι και δεν έχουν άλλους πόρους για να συντηρηθούν. Αν κοπούν τα επιδόματα, θα βρεθούν σε τραγική κατάσταση», επισημαίνει ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας ΑμεΑ Γιάννης Βαρδακαστάνης.

Η αρχή για τον ανασχηματισμό του χάρτη των επιδομάτων έγινε ήδη με την κατάργηση τεσσάρων που ενσωματώνονται στο ΚΕΑ. Η εξοικονόμηση από την κατάργησή τους ανέρχεται σε 8 εκατ. το 2017 και άλλα 2 εκατ. ευρώ το 2018.

Συγκεκριμένα πρόκειται για:

■ Το επίδομα ένδειας και φυσικών καταστροφών που χορηγούσαν οι δήμοι σε περίπου 500-1.300 ωφελούμενους με προϋπολογισμό 2,8 εκατ. ευρώ.

■ Το επίδομα απροστάτευτων τέκνων από πατέρα που είχε ως στόχο, σύμφωνα με τη διάταξη που ίσχυε από το 1960, να ενισχύσει οικογένειες που αντιμετώπιζαν προβλήματα αντικειμενικής ή ουσιαστικής έλλειψης πατρικής γονικής μέριμνας για να μη διαλυθούν και τα παιδιά καταλήξουν σε ιδρύματα. Αφορά 13.000 ωφελούμενους με προϋπολογισμό 5,268 εκατ. ευρώ για το 2016. Τώρα, τα 3,952 εκατ. ευρώ μεταφέρονται το 2017 και τα υπόλοιπα το 2018.

■ Το επίδομα για την αντιμετώπιση της σχολικής διαρροής. Η ρύθμιση ίσχυε από το 2002 με στόχο την ενίσχυση οικογενειών με χαμηλό εισόδημα και παιδιά σχολικής ηλικίας προκειμένου να τους παρέχουν τα βασικά είδη για να μη διακόπτουν την υποχρεωτική εκπαίδευση. Είχε προϋπολογισμό 1,75 εκατ. ευρώ και αφορούσε 5.000 ωφελούμενους.

■ Το επίδομα ΟΑΕΔ για νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας. Πρόκειται για καταβολή από τον ΟΑΕΔ ειδικού επιδόματος σε άνεργους νέους μέχρι και 29 ετών, οι οποίοι παρέμεναν εγγεγραμμένοι στα μητρώα ανέργων για έναν χρόνο. Αφορούσε σε 5.500 ωφελουμένους και είχε συνολικό κόστος 2 εκατ. ευρώ.

Ποιες παροχές βρίσκονται στο στόχαστρο της Παγκόσμιας Τράπεζας

Εκτός από τα προνοιακά, τα πολυτεκνικά και τα εκπαιδευτικά, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει εντοπίσει άλλα 33 επιδόματα και κοινωνικές παροχές που ζητά να καταργηθούν ή να αναδιαρθρωθούν.

Ανάμεσα σε αυτά είναι:

■ Φοροαπαλλαγές
■ Το επίδομα των μακροχρόνια ανέργων
■ Κατασκηνωτικά προγράμματα
■ Η δωρεάν μεταφορά οικογενειών μέσω ΚΤΕΛ – Η μεταρρύθμιση των επιδομάτων για τις μεταφορές πρέπει να τεθεί σε ισχύ το 2018 μετά την εφαρμογή της ηλεκτρονικής κάρτας
■ Προγράμματα και παροχές διακοπών για άνεργους, συνταξιούχους του Δημοσίου και συνταξιούχους με αναπηρία
■ Προγράμματα κοινωνικού τουρισμού
■ Προγράμματα ΟΑΕΔ οικονομικής ενίσχυσης συνδικαλιστικών οργανώσεων (OAED Funding for Union Organizations)
■ Οικογενειακά επιδόματα και επιδόματα γάμου
■ Συμπληρωματικές παροχές μητρότητας