Ευχάριστη έκπληξη επιφύλασσε ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, καθώς αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας σε Ba3 από Β1, με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας σταθερές. Ενώ ο οίκος αναμένει η ελληνική οικονμία να συρρικνωθεί κατά 9% φέτος, εκτιμά ότι το 2021 θα είναι ένα έτος με ισχυρή ανάκαμψη.
Όπως αναφέρει ο οίκος στην έκθεσή του οι βασικοί παράγοντες για τη σημερινή αναβάθμιση είναι οι εξής:
1. Οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις υποστηρίζουν τη βελτίωση της θεσμικής ισχύος και έχουν ήδη επιφέρει σημαντική πρόοδο σε τομείς όπως η φορολογική διοίκηση, η συμμόρφωση και η καταπολέμηση της διαφθοράς. Κατά την άποψη του οίκου, ο κίνδυνος αναστροφής αυτών των σημαντικών βελτιώσεων είναι χαμηλός.
2. Οι προοπτικές ανάπτυξης της χώρας τα επόμενα χρόνια είναι θετικές παρά τις αρνητικές βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας, ιδίως στον τομέα του τουρισμού. Η οικονομία της Ελλάδας θα ωφεληθεί από τις συνεχείς προσπάθειες για βελτίωση του επενδυτικού κλίματος σε συνδυασμό με τις εισροές των πολύ σημαντικών ευρωπαϊκών κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι ευνοϊκές προοπτικές ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την επιστροφή σε μια συνετή δημοσιονομική θέση, θα οδηγήσουν σε σταδιακή αντιστροφή της τάσης του δημόσιου χρέους. Επιπλέον, η Ελλάδα επωφελείται από την πολύ ευνοϊκή δομή του χρέους και τις χαμηλές αποδόσεις.
Οι σταθερές προοπτικές αντικατοπτρίζουν την άποψη της Moody ότι θα χρειαστεί λίγος χρόνος πριν τα οφέλη των θεσμικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ενσωματωθούν πλήρως και είναι ορατά. Επίσης, ο τραπεζικός κλάδος -παρά τις περαιτέρω βελτιώσεις κατά το παρελθόν έτος- εξακολουθεί να απαιτεί ισχυρή δράση για τη βελτίωση της αδύναμης ποιότητας του ενεργητικού του.
Τα ανώτατα όρια των μακροπρόθεσμων ομολόγων και καταθέσεων σε ξένο και τοπικό νόμισμα έχουν αυξηθεί στο Α3 από Baa1 προηγουμένως. Τα ανώτατα όρια των βραχυπρόθεσμων ομολόγων και των τραπεζικών καταθέσεων σε ξένο νόμισμα παραμένουν στο Prime-2.
Από την τελευταία δράση αξιολόγησης τον Μάρτιο του 2019, η δυναμική για την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ήταν ισχυρή. Εξακολουθεί να σημειώνεται πρόοδος όσον αφορά τις εκκρεμείς δεσμεύσεις για τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν μεταξύ της προηγούμενης κυβέρνησης και του Eurogroup τον Ιούνιο του 2018. Αυτά βασίζονται στα επιτεύγματα που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος προσαρμογής της Ελλάδας μεταξύ 2015 και 2018, το οποίο έδωσε σημαντική έμφαση στις θεσμικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Οι βελτιώσεις στα θεσμικά όργανα και στη διακυβέρνηση της Ελλάδας είναι ορατές σε τομείς όπως η ανεξάρτητη διοίκηση εσόδων, με αποτέλεσμα υψηλότερα φορολογικά έσοδα και βελτιωμένη συμμόρφωση. Η συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης έχει θετικές επιπτώσεις στη φορολογική συμμόρφωση καθώς και στην αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και συμβάλλει στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Η κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα προς μια πιο συστημική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του υψηλού επιπέδου των μη εξυπηρετούμενων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων (NPEs) μέσω του Hercules Asset Protection Scheme (APS), καθώς και ένα νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στη αρχή του επόμενου έτους.
Οι μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα συνεχίζονται, παράλληλα με περαιτέρω μέτρα για την ευθυγράμμιση της ποιότητας και του επαγγελματισμού της δημόσιας διοίκησης με τους Ευρωπαίους ομολόγους. Συνολικά, αυτές οι μεταρρυθμίσεις βοηθούν στην αντιμετώπιση των παραγόντων της οικονομικής κρίσης και του χρέους της Ελλάδας την τελευταία δεκαετία.
Οι βελτιώσεις στα θεσμικά όργανα και στη διακυβέρνηση της Ελλάδας είναι ορατές σε τομείς όπως η ανεξάρτητη διοίκηση εσόδων, με αποτέλεσμα υψηλότερα φορολογικά έσοδα και βελτιωμένη συμμόρφωση. Η συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης έχει θετικές επιπτώσεις στη φορολογική συμμόρφωση καθώς και στην αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και συμβάλλει στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Η κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα προς μια πιο συστημική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του υψηλού επιπέδου των μη εξυπηρετούμενων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων (NPEs) μέσω του Hercules Asset Protection Scheme (APS), καθώς και ένα νέο πλαίσιο αφερεγγυότητας που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στη αρχή του επόμενου έτους. Οι μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα συνεχίζονται, παράλληλα με περαιτέρω μέτρα για την ευθυγράμμιση της ποιότητας και του επαγγελματισμού της δημόσιας διοίκησης με τους Ευρωπαίους ομολόγους. Συνολικά, αυτές οι μεταρρυθμίσεις βοηθούν στην αντιμετώπιση των παραγόντων της οικονομικής κρίσης και του χρέους της Ελλάδας την τελευταία δεκαετία.
Ενώ θα χρειαστεί δέσμευση για πολλά χρόνια για να αποκομίσουμε τα πλήρη οφέλη των θεσμικών αλλαγών που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη δημιουργία μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης, αυτές οι βελτιώσεις αρχίζουν να αντικατοπτρίζονται στους δείκτες διακυβέρνησης. Η Ελλάδα έχει βελτιωθεί σε όλους τους Παγκόσμιους Δείκτες Διακυβέρνησης τους οποίους η Moody’s αξιολογεί από το 2016, το πρώτο πλήρες έτος του τρίτου προγράμματος προσαρμογής. Τα αποτελέσματα των βασικών δεικτών απόδοσης της ανεξάρτητης φορολογικής διοίκησης (IAPR) δείχνουν μια σαφή ανοδική τάση στην είσπραξη και την επιβολή του φορολογικού χρέους από το 2017. Η ευρύτερη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών, παράλληλα με τα αυξημένα κίνητρα και τις συνεχιζόμενες βελτιώσεις στην ικανότητα του IAPR, θα πρέπει να στηρίξει περαιτέρω τις πρόσφατες βελτιώσεις στην είσπραξη φόρων.
Κατά την άποψη του οίκου Moody’s, ο κίνδυνος αναστροφής αυτών των μεταρρυθμίσεων τα επόμενα χρόνια είναι χαμηλός. Η σημερινή κυβέρνηση εκλέχθηκε σε μια πλατφόρμα οικονομικών και φιλικών προς τις επιχειρήσεις μεταρρυθμίσεων και φαίνεται πιθανό να χρησιμοποιήσει την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία για να προωθήσει αυτήν την πλατφόρμα. Μεσοπρόθεσμα, η σημερινή δράση αντικατοπτρίζει την άποψη της Moody ότι οι κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να επιδιώκουν τη συμμόρφωση με τους απαιτητικούς στόχους που συμφωνήθηκαν με το Eurogropu και ότι τα κίνητρα και από τις δύο πλευρές είναι αρκετά ισχυρά για να αποφευχθούν οι αντιδικίες που σημειώθηκαν νωρίτερα την προηγούμενη δεκαετία.
Παρά τη σημαντική οικονομική συρρίκνωση που έχει προκληθεί από το σοκ του κορωνοϊού, η Moody’s αναμένει ισχυρότερες επενδυτικές προοπτικές που θα στηρίξουν την ανάκαμψη και θα βελτιώσουν ουσιαστικά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας. Η εκταμίευση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, από το οποίο η Ελλάδα θα είναι ο μεγαλύτερος δικαιούχος της Ευρωζώνη σε σχέση με το ΑΕΠ, θα προσφέρει σημαντική στήριξη τόσο στην ανάπτυξη όσο και στις επενδύσεις. Ενώ η Moody’s αναμένει ότι η οικονομία της Ελλάδας θα συρρικνωθεί κατά περίπου 9% το 2020, προβλέπει ισχυρή ανάκαμψη το 2021. Το πιο σημαντικό για το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας, η ανάπτυξη αναμένεται να φτάσει κατά μέσο όρο περίπου 3,5% μεσοπρόθεσμα.
Η Ελλάδα θα λάβει 32 δισ. ευρώ (17% του ΑΕΠ του 2019) από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, από τα οποία το 60% θα είναι με τη μορφή επιχορήγησης. Τα κεφάλαια προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για την αποκατάσταση των χαμηλών επενδύσεων στην Ελλάδα -έως τώρα το χαμηλότερο επίπεδο στην ΕΕ και βασικό εμπόδιο της ανάκαμψης πριν από τον κορωνοϊό- και για την αύξηση της δυνητικής ανάπτυξης. Η Ελλάδα λαμβάνει επίσης σημαντικά πολυμερή κεφάλαια από άλλες πηγές, όπως τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (Aaa σταθερό) και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (Aaa σταθερό), οι οποίες θα υποστηρίξουν επίσης την αύξηση των επενδύσεων. Η ένταξη της Ελλάδας στο μεγάλο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, συμβάλλει στη διασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης όχι μόνο για την κυβέρνηση, αλλά και για τις ελληνικές τράπεζες και για την οικονομία στο σύνολό της.
Στο παρελθόν, η Ελλάδα κατά καιρούς απέτυχε να υλοποιήσει τα σχέδια δημόσιων επενδύσεων και οι ιδιωτικές επενδύσεις ήταν αδύναμες. Βασικές μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί στο πρόσφατο παρελθόν είναι το νέο πλαίσιο αδειοδότησης των επενδύσεων, το οποίο μεταξύ άλλων μετριάζει σημαντικά τη γραφειοκρατία για νέες επενδύσεις και αφαιρεί βασικά εμπόδια, εκτός από την ανάπτυξη των ψηφιακών εργαλείων. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ορατά. Σύμφωνα με τις έρευνες Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, η έναρξη μιας επιχείρησης είναι πλέον πιο αποτελεσματική στην Ελλάδα από οπουδήποτε αλλού στην ΕΕ. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις πέρυσι έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδο τουλάχιστον από το 2002, εν μέρει λόγω αρκετών επιτυχημένων ιδιωτικοποιήσεων. Η πρόσφατη απόφαση της Microsoft (Aaa, σταθερό) να κατασκευάσει τρία κέντρα δεδομένων στην Ελλάδα είναι μια ένδειξη της βελτίωσης της ελκυστικότητας της χώρας για ξένες επενδύσεις. Η κυβέρνηση επίσης προχωράει την ενημέρωση του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων, ο οποίος θα είναι σημαντικός εάν η χώρα πρόκειται να κάνει πλήρη χρήση των διαθέσιμων πόρων της ΕΕ.
Η Moody’s προβλέπει ότι ο δείκτης χρέους της Ελλάδας θα αυξηθεί σημαντικά φέτος, σε περίπου 200% του ΑΕΠ, προτού υποχωρήσει και πάλι από το επόμενο έτος, μετά από την αναμενόμενη οικονομική ανάκαμψη. Ωστόσο, ο ίδιος ο λόγος του χρέους είναι πιο περιορισμένης σημασίας από ότι για άλλες χώρες, δεδομένης της πολύ μεγάλης διάρκειας διάρθρωσης του χρέους και της σημαντικής και επαναλαμβανόμενης ελάφρυνσης του χρέους που παρέχουν οι πιστωτές της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.