Μία χαμένη ευκαιρία που μεταφράζεται σε 13,6 δισ. ευρώ και 173.000 θέσεις εργασίας. Αυτά είναι τα νούμερα που θα μπορούσε να προσθέσει σε διάστημα πενταετίας ο ιατρικός τουρισμός, ο ιαματικός και ο λεγόμενος τουρισμός τρίτης ηλικίας στο ΑΕΠ της χώρας αν κι εφόσον υπήρχαν οι υποδομές, το θεσμικό πλαίσιο και συνολικότερα οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των εν λόγω αγορών.
Στο πλαίσιο της χθεσινής κλειστής συνάντησης εργασίας που διοργάνωσε η διαΝΕΟσις για την έρευνά της που αφορά τον Τουρισμό Τρίτης Ηλικίας και τον Τουρισμό Υγείας στην Ελλάδα, κατατέθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής προκειμένου να ξεπερασθούν οι αδυναμίες της χώρας, η οποία προσελκύει μόλις 85.000 ασθενείς/ τουρίστες ετησίως, όταν η Τουρκία, το 2015 με 42 διεθνώς πιστοποιημένα νοσοκομεία ιατρικού τουρισμού ξεπέρασε τις 600.000 ασθενείς/ τουρίστες με τα νούμερα να έχουν αυξηθεί περαιτέρω.
Η έρευνα της διαΝΕΟσις εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής και ομάδα ερευνητών υπό τον συντονισμό του καθηγητή κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής στο ΕΚΠΑ Γιάννη Τούντα.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ερευνητικής ομάδας, αν όλα γίνονταν σωστά (υποδομές, θεσμικό πλαίσιο, εκπαίδευση κ.τ.λ.), ο τουρισμός τρίτης ηλικίας, η διαμονή μακράς διάρκειας ξένων τρίτης ηλικίας, ο ιατρικός τουρισμός και ο ιαματικός τουρισμός μπορούν συνολικά να προσθέσουν στο ΑΕΠ της χώρας 13,6 δισ. ευρώ, καθώς και 173.000 νέες θέσεις εργασίας σε διάστημα πέντε χρόνων. Ο τουρισμός ευεξίας, που απευθύνεται και σε νεότερους, μπορεί να αποφέρει περίπου άλλα τόσα: 13,5 δισ. ευρώ και 171.000 θέσεις εργασίας σε πέντε χρόνια.
Τα προβλήματα
Από την άλλη, όμως, εδώ υπάρχουν και πολλά προβλήματα που προς το παρόν εμποδίζουν τη χώρα να γίνει κορυφαίος προορισμός γι’ αυτές τις κατηγορίες τουρισμού. Η ποιότητα των υποδομών, ειδικά για άτομα με προβλήματα κινητικότητας, οι κακές υπηρεσίες των μέσων μαζικής μεταφοράς, οι ελλείψεις προσωπικού και υλικών και η κακή οργάνωση στο δημόσιο σύστημα υγείας είναι σημαντικά θέματα. Όπως καταγράφεται στην έρευνα, στα ελληνικά νοσοκομεία οι λοιμώξεις είναι συχνότερες από ό,τι αλλού, ενώ η Ελλάδα έχει πολύ υψηλά ποσοστά μικροβιακής αντοχής. «Αν και έχουμε πολλούς γιατρούς, δεν έχουμε αρκετούς νοσηλευτές. Τα εμπόδια για επενδύσεις (γραφειοκρατία, χωροταξικοί κανονισμοί) είναι μεγάλα, ενώ αντίστοιχα υψηλή είναι και η φορολογία.
Στο κομμάτι της φιλοξενίας, μόνο το 6,1% των ελληνικών ξενοδοχείων (αποκλειστικά ξενοδοχεία 4 ή 5 αστέρων) είναι σε θέση να προσφέρουν κάποια μορφή στοιχειώδους ιατρικής φροντίδας εντός των εγκαταστάσεών τους. Μόνο το 25,2% των ξενοδοχείων έχουν λάβει πρόσθετη μέριμνα για την εξυπηρέτηση των ηλικιωμένων με ειδικό εξοπλισμό πλέον όσων επιβάλλονται από τη νομοθεσία. «Στην Ελλάδα, δε, υπάρχουν 822 πηγές θερμομεταλλικών νερών, εκ των οποίων οι 750 είναι αξιοποιήσιμες σε σχέση με τις ιαματικές ιδιότητές τους. Μόνο 123 έχουν καταθέσει φάκελο στο υπουργείο Τουρισμού και μόνο οι 48 έχουν λάβει αναγνώριση. Ελάχιστες από αυτές έχουν σύγχρονες εγκαταστάσεις που προσφέρουν σύγχρονες υπηρεσίες», επισημαίνεται στην έρευνα.
Στα θετικά για την αγορά καταγράφονται, ως προς το θεσμικό κομμάτι, η ύπαρξη της ΕΛΙΤΟΥΡ, του μη-κερδοσκοπικού φορέα όπου συμμετέχουν ιδιωτικές εταιρείες από τον τομέα της υγείας, του τουρισμού, των μεταφορών, των πιστοποιήσεων, των συμβούλων επιχειρήσεων, της ασφάλισης και της διαφήμισης, που προωθεί τον τουρισμό υγείας στην Ελλάδα. Ακόμα σχηματίστηκε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Τουρισμού Υγείας, ενώ πρωτοβουλίες στο χώρο αναλαμβάνουν και ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών και η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας. Υπάρχουν ήδη και κάποια πρώτα clusters, όπως το Athens Dental Tourism Cluster ή το Athena Health Tourism Cluster.
Στον ιδιωτικό τομέα, με πρωτοβουλία μιας γερμανικής εταιρείας τουρκικών συμφερόντων, τον χειμώνα του 2018 έξι ξενοδοχεία της Κρήτης έμειναν ανοιχτά για να υποδεχτούν περίπου 50.000 τουρίστες, κυρίως συνταξιούχους γερμανικών ταμείων, με πτήσεις της Aegean από τη Γερμανία.
Παλιότερα, στη Ρόδο το 2014, σε μια πιλοτική εφαρμογή μιας μορφής τουρισμού που στοχεύει στη διευκόλυνση ατόμων τρίτης ηλικίας με προβλήματα υγείας να κάνουν διακοπές μαζί με τους συγγενείς τους έχοντας πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα που χρειάζονται, 15 Γερμανοί τουρίστες με ιατρικά προβλήματα εντάχθηκαν σε ένα πρόγραμμα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, συνοδευόμενοι από έξι νοσηλευτές και δύο γιατρούς. «Αλλά τέτοιες μεμονωμένες εξαιρέσεις απλά αναδεικνύουν τη μεγάλη χαμένη ευκαιρία. Αν το κράτος και οι επιχειρήσεις τουρισμού αποφάσιζαν να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να την εκμεταλλευτούμε το κέρδος για την ελληνική οικονομία θα ήταν τεράστιο», ανέφεραν οι ερευνητές.
Οι δέκα προτάσεις
Στις 10 προτάσεις, όπως επισημάνθηκαν χθές, στο πλαίσιο της εκδήλωσης περιλαμβάνονται οι εξής:
-Να ιδρυθεί Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού Υγείας
-Να υπάρξει αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τον ιατρικό τουρισμό (όπου υφίσταται η ΚΥΑ από το 2013, η οποία όμως δεν εφαρμόζεται)
-Να αναβαθμιστούν οι υπηρεσίες υγείας της χώρας και οι υποδομές των υπαρχόντων μονάδων
-Να μπορούν να αδειοδοτούνται ιατρικές υπηρεσίες μέσα στις τουριστικές υποδομές
-Να διασυνδεθούν οι ξενοδοχειακοές δομές με υπηρεσίες υγείας
-Να επιδιωχθεί και να διευκολυνθεί η απόκτηση διεθνούς πιστοποίησης για τις μονάδες ιατρικού τουρισμού
-Να δημιουργηθούν clusters- δίκτυα σε κάθε προορισμό που επιθυμεί να γίνει προορισμός τουρισμού τρίτης ηλικίας
-Να αποσυνδεθούν οι μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων από ιδρύματα προνοιακού χαρακτήρα
-Να διασφαλιστούν επιπλέον ευρωπαϊκοί και εθνικοί πόροι (επιχορηγήσεις, συγχρηματοδοτήσεις)
-Να υπάρξει προγράμματα στρατηγικής branding και προβολής- marketing για κάθε προορισμό.