Του Μάριου Ροζάκου
Χάρη στο… σπρώξιμο από τη «διαιτησία» θα καταφέρει η κυβέρνηση να κερδίσει στο αυριανό Eurogroup το ματς για την εκταμίευση των 970 εκατ. ευρώ από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων. Ούτε μία, ούτε δύο, αλλά 8 από τις 16 δεσμεύσεις της 2ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης εμφανίζονται ως ολοκληρωμένες, επειδή οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έκαναν τα… στραβά μάτια για αποκλίσεις και καθυστερήσεις και περιορίστηκαν σε κίτρινες, αντί για κόκκινες, κάρτες, όπως προκύπτει από τη χθεσινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η έκθεση έκρινε ότι η Ελλάδα έχει υλοποιήσει το σύνολο των δεσμεύσεων που είχε αναλάβει και, με βάση την αποτίμηση αυτή, το Euro Working Group αποφάνθηκε χθες το βράδυ ότι μπορεί να προχωρήσει η διαδικασία για την εκταμίευση της δόσης των 970 εκατ. ευρώ. Το πρώτο βήμα για την αποδέσμευση των χρημάτων είναι να εγκριθεί η εκταμίευση από το Eurogroup κατά την αυριανή συνεδρίασή του στο Βουκουρέστι και το δεύτερο και τελευταίο βήμα είναι να δώσουν το «πράσινο φως» ορισμένα από τα κοινοβούλια της ευρωζώνης, όπως το γερμανικό.
Παρόλο που η Κομισιόν πιστοποιεί στη χθεσινή έκθεσή της ότι τα προαπαιτούμενα υλοποιήθηκαν, επιβεβαιώνοντας το ρεπορτάζ του newmoney.gr το περασμένο Σάββατο, μια πιο προσεκτική ματιά στις επισημάνσεις της δείχνει ότι οι μισές μεταμνημονιακές δεσμεύσεις θεωρήθηκαν ολοκληρωμένες επειδή οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είτε κράτησαν χαμηλούς τόνους για ορισμένες αποκλίσεις είτε αποδέχθηκαν τη μετάθεση υποχρεώσεων για αργότερα και την αντικατάστασή τους από «συμπληρωματικά μέτρα». Έτσι:
1. Εξέφρασαν έντονες επιφυλάξεις για αρκετές παραμέτρους του νέου πλαισίου προστασίας της πρώτης κατοικίας, αλλά έδωσαν την έγκρισή τους για να προχωρήσει, με την επιφύλαξη ότι θα παρακολουθούν τις εξελίξεις και ότι οι ελληνικές αρχές θα δεσμευτούν να αντιμετωπίσουν πιθανά προβλήματα και αστοχίες.
2. Παρείχαν νέα πίστωση χρόνου για την εκκαθάριση των εκκρεμών υποθέσεων του (παλιού) νόμου Κατσέλη, την κατάπτωση εγγυήσεων του Δημοσίου σε δάνεια και τη διάδοση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.
3. Συμφώνησαν να περιμένουν τα αποτελέσματα του δεύτερου διαγωνισμού πώλησης των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ σε Μελίτη και Μεγαλόπολη.
4. Έδωσαν… άφεση αμαρτιών για όλες τις καθυστερήσεις στο πεδίο των ιδιωτικοποιήσεων, αποδεχόμενοι ότι «τεχνικές δυσκολίες» δεν επέτρεψαν την υλοποίηση των αρχικών χρονοδιαγραμμάτων.
5. Αποδέχθηκαν ότι για την τοποθέτηση των Διοικητικών Γραμματέων στα υπουργεία θα χρειαστεί ένας ολόκληρος χρόνος επιπλέον, σε σύγκριση με τον αρχικό σχεδιασμό. Δηλαδή, η διαδικασία θα ολοκληρωθεί έως το τέλος της φετινής χρονιάς, αντί για το τέλος του 2018. Επίσης περιορίστηκαν σε συστάσεις σε ήπιους τόνους για το «ξήλωμα» του Ενιαίου Μισθολογίου από την κυβέρνηση στα υπουργεία Οικονομίας και Οικονομικών και για τις προσλήψεις στο Δημόσιο.
6. Επέτρεψαν να θεωρηθεί ότι η δέσμευση για στελεχιακή ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) υλοποιήθηκε, παρότι λείπουν περίπου 500 υπάλληλοι σε σχέση με τον στόχο που είχε τεθεί. Η δικαιολογία είναι ότι οι προσλήψεις «κόλλησαν» στο ΑΣΕΠ και ότι η κυβέρνηση έλαβε ως αντιστάθμισμα «συμπληρωματικά μέτρα».
7. Περιορίστηκαν σε «κίτρινη κάρτα» για την «αργή μείωση» του στοκ των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα.
8. Αρκέστηκαν στη διατύπωση της ανησυχίας τους για την αύξηση του κατώτατου μισθού.
Πιο αναλυτικά, οι «αστερίσκοι» που συνοδεύουν την έγκριση των μισών από τα 16 προαπαιτούμενα της 2ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης είναι, σύμφωνα με τη χθεσινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι εξής:
1. Προστασία Α΄ κατοικίας: Η έγκριση του νέου πλαισίου προστασίας της Α΄ κατοικίας συνοδεύεται από ισχυρές επιφυλάξεις, καθώς «το νέο καθεστώς είναι μοναδικό στην περίπτωση της Ελλάδας», δηλαδή δεν έχει δοκιμαστεί σε άλλη χώρα, και εξακολουθεί να εγκυμονεί κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία στις πληρωμές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι το καινούργιο σχήμα προστασίας:
– «Σε αντίθεση με την πάγια τραπεζική πρακτική, δεν λαμβάνει πλήρως υπόψη τη συνολική ικανότητα πληρωμής του οφειλέτη και δεν συνεκτιμά τη βιωσιμότητα των δανειοληπτών επιχειρηματικών δανείων, δεδομένου ότι εφαρμόζει οριζόντια την ίδια αναδιάρθρωση και διαγραφή χρεών».
– «Ενώ έχει τη δυνατότητα να στηρίξει την αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία στις αποπληρωμές έχουν μετριαστεί σε κάποιο βαθμό, αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί».
– Δεν θα έπρεπε να καλύπτει επιχειρηματικά δάνεια, καθώς και ενυπόθηκα δάνεια που έλαβαν δημόσιοι υπάλληλοι όχι από τράπεζα, αλλά από δημόσιο ταμείο με προνομιακούς όρους.
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θεωρούν κρίσιμες τις τεχνικές λεπτομέρειες που απομένει να διευθετηθούν με υπουργικές αποφάσεις αναφορικά με τη λειτουργία του συστήματος και της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Παράλληλα, καλούν τις ελληνικές αρχές να δεσμευτούν ότι δεν θα επεκτείνουν περαιτέρω τη διάρκεια ή το πεδίο εφαρμογής του νέου καθεστώτος και ότι θα λάβουν διορθωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης νομοθεσίας, σε περίπτωση που ανακύψουν προβλήματα εφαρμογής ή νομικά προβλήματα. Υπενθυμίζουν ακόμα ότι το νέο πλαίσιο προστασίας της Α΄ κατοικίας θα πρέπει να εγκριθεί από τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Comp).
2. Μείωση των «κόκκινων» δανείων: Η Κομισιόν αποφαίνεται μεν ότι μετά τις 27 Φεβρουαρίου (ημερομηνία δημοσίευσης της 2ης έκθεσης ενισχυμένης εποπτείας) οι ελληνικές αρχές έλαβαν επαρκή μέτρα «για τους σκοπούς της υλοποίησης της ειδικής δέσμευσης για τη στήριξη της εκκαθάρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων», αλλά σπεύδει να συμπληρώσει: «Ωστόσο, στο μέλλον θα απαιτηθεί στενή παρακολούθηση και επακολούθηση και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα υποβάλουν εκ νέου έκθεση στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας». Η παρακολούθηση θα επικεντρωθεί στα εξής ζητήματα:
– Καταπτώσεις εγγυήσεων: Τους επόμενους μήνες θα αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του επικαιροποιημένου σχεδίου δράσης για την πλήρη εκκαθάριση των εκκρεμών καταπτώσεων εγγυήσεων σε δάνεια που έχουν χορηγηθεί με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
– Ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί: «Οι αρχές αναμένεται να υποβάλουν και να εγκρίνουν, στο πλαίσιο του τρίτου κύκλου ενισχυμένης εποπτείας, προτάσεις για την υλοποίηση μέτρων για αποτροπή της δικονομικής κατάχρησης από στρατηγικούς κακοπληρωτές μέσω αναφορών της τελευταίας στιγμής για αναβολές, στο πλαίσιο εφαρμογής του νέου καθεστώτος για την προστασία της πρώτης κατοικίας και του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος Κατσέλη). Οι αρχές θα προβούν επίσης σε περαιτέρω ανάλυση των λόγων αποτυχίας των πλειστηριασμών και στην αντιμετώπισή τους, μεταξύ άλλων, με νομοθετικά μέσα, όπου χρειάζεται».
– Εκκαθάριση εκκρεμών υποθέσεων νόμου Κατσέλη: Η Ελλάδα έχει δεσμευτεί ότι οι υποθέσεις του (παλιού) νόμου Κατσέλη που εκκρεμούν στα δικαστήρια θα εκκαθαριστούν έως το 2021. Πλέον, η κυβέρνηση καλείται να υποβάλει έως τα μέσα του 2019 αναθεωρημένο σχέδιο δράσης, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον αντίκτυπο του νέου καθεστώτος προστασίας της Α΄ κατοικίας. Παράλληλα, οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί να «ξηλώσουν» ουσιαστικά και τον υπόλοιπο νόμο Κατσέλη που παραμένει σε ισχύ, ώστε να ενοποιηθεί η νομοθεσία για την αφερεγγυότητα/πτώχευση και την αναδιάρθρωση χρεών. Έως τα μέσα του 2019 θα πρέπει να έχουν αντικατασταθεί οι διατάξεις του νόμου Κατσέλη που παραμένουν σε ισχύ και οι οποίες, σύμφωνα με τους θεσμούς, αφήνουν «παράθυρα» στους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
– Πωλήσεις και τιτλοποιήσεις «κόκκινων» δανείων: Η αποτελεσματικότητα των σχετικών νομοθετημάτων θα αξιολογηθεί στην πράξη τους προσεχείς μήνες.
3. Πώληση λιγνιτικών μονάδων ΔΕΗ: Η Ελλάδα είχε δεσμευθεί να ολοκληρώσει την πώληση των λιγνιτικών μονάδων Μελίτης και Μεγαλόπολης 3 και 4 της ΔΕΗ έως το τέλος του 2018. Ωστόσο, καθυστέρησε, ο πρώτος διαγωνισμός ναυάγησε τον Φεβρουάριο και προκηρύχθηκε νέος, με προθεσμία το τέλος Ιουνίου για τη σύναψη της συμφωνίας. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θεωρούν ότι το προαπαιτούμενο αυτό υλοποιήθηκε, επειδή βρίσκεται σε εξέλιξη ο νέος διαγωνισμός και τονίζουν πως «είναι κρίσιμης σημασίας να διατηρηθεί η κεκτημένη ταχύτητα κατά τα επόμενα στάδια της συναλλαγής εκποίησης».
4. Ιδιωτικοποιήσεις: Τρία είναι τα projects όπου εντοπίζονται οι μεγαλύτερες καθυστερήσεις, για τις οποίες όμως οι Ευρωπαίοι δείχνουν κατανόηση:
– Η παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, για την οποία αναφέρεται ότι «οι συμφωνηθείσες δράσεις που έπρεπε να έχουν υλοποιηθεί μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί στον βαθμό που ήταν τεχνικά εφικτό» και διαμηνύεται πως «θα είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν κωλύματα στη συναλλαγή στο μέλλον, ώστε να αποφευχθεί η σπίλωση της γενικά θετικής εικόνας του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων». Σύμφωνα με την έκθεση, απομένει να ολοκληρωθούν μόνο τεχνικά ζητήματα που θα επιτρέψουν στην Εγνατία Οδό να προχωρήσει στην κατασκευή όλων των υπόλοιπων σταθμών διοδίων, ενώ θα πρέπει να συνεχιστούν οι ενισχυμένες προσπάθειες για ουσιαστική πληροφόρηση όσον αφορά την αδειοδότηση των σηράγγων».
– Το Ελληνικό, που, όπως επισημαίνεται, «σημείωσε ορισμένες καθυστερήσεις, κυρίως όσον αφορά την ανάθεση της άδειας λειτουργίας καζίνο καθώς και τον πολεοδομικό σχεδιασμό και τις περιβαλλοντικές εγκρίσεις». Στα ζητήματα αυτά αναγνωρίζεται ότι υπήρξε πρόοδος, με πιο πρόσφατη εξέλιξη την έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης γα την ολοκληρωμένη μελέτη εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις 21 Μαρτίου.
– Η μεταβίβαση του ΟΑΚΑ, η οποία «θα διαρκέσει περισσότερο από ό, τι είχε αρχικά προγραμματιστεί. Οι αρχές έχουν καταρτίσει έναν χάρτη πορείας με συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν κατά τη διάρκεια του 2019 για να επιλυθούν τα εκκρεμή τεχνικά ζητήματα, ο οποίος φαίνεται εύλογος, λαμβανομένης υπόψη της πολυπλοκότητας του έργου».
5. Δημόσια διοίκηση: Τρία είναι τα μεγάλα μέτωπα που ουσιαστικά παραμένουν ανοιχτά:
– Διορισμός Διοικητικών Γραμματέων: Ούτε ένας από τους 69 νέους, μόνιμους Γραμματείς των υπουργείων δεν έχει διοριστεί, όμως η Κομισιόν δίνει… άφεση αμαρτιών στην κυβέρνηση, αποδεχόμενη ότι έχουν γίνει «συμπληρωματικές δράσεις», όπως «η έγκριση του νόμου για τις στρατηγικές προσλήψεις». Πλέον, η ολοκλήρωση των προσλήψεων Διοικητικών Γραμματέων προβλέπεται να γίνει έως το τέλος του 2019, δηλαδή με καθυστέρηση ενός έτους.
– «Ξήλωμα» του Ενιαίου Μισθολογίου: Για το «δωράκι» του Υπουργείου Οικονομίας, που προβλέπει σε σχέδιο νόμου την καταβολή της «προσωπικής διαφοράς» σε όλους τους υπαλλήλους του αναδρομικά από 1ης Σεπτεμβρίου 2018 (το θέμα αποκάλυψε πρώτο το newmoney.gr στις 10 Μαρτίουστις 10 Μαρτίου), η αντίδραση των ευρωπαϊκών θεσμών είναι ήπια: «Τα θεσμικά όργανα έχουν εκφράσει την ανησυχία ότι η προτεινόμενη τροποποίηση για την επέκταση της επονομαζόμενης “προσωπικής διαφοράς” θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την υπονόμευση των γενικών αρχών της μεταρρύθμισης του ενιαίου μισθολογίου».
-Προσλήψεις στο Δημόσιο: Σε μια «κίτρινη κάρτα» περιορίζονται οι Ευρωπαίοι και για τις προσλήψεις στο Δημόσιο. Ενώ διαπιστώνουν ότι η κυβέρνηση υπερέβη πέρυσι τον κανόνα για μία πρόσληψη ανά τρεις αποχωρήσεις, οι θεσμοί αρκούνται στο να σημειώσουν ότι «θα χρειαστεί η επανεξισορρόπηση του αριθμού των μόνιμων προσλήψεων του 2018 (περίπου 1.000) οι οποίες υπερέβαιναν τον κανόνα του περιορισμού των προσλήψεων και η μείωση του αριθμού των προσωρινών υπαλλήλων (κατά περίπου 14 %), προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για το μισθολογικό κόστος».
6. Στελεχιακή ενίσχυση της ΑΑΔΕ: Ο στόχος να φθάσουν οι μόνιμοι υπάλληλοι της ΑΑΔΕ τους 12.000 δεν επετεύχθη, καθώς στα τέλη του 2018 το μόνιμο προσωπικό της ΑΑΔΕ διαμορφωνόταν στα 11.487 άτομα. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί παρέβλεψαν την απόκλιση αυτή, θεωρώντας ότι ως αντιστάθμισμα ελήφθη μια «πλήρης σειρά συμπληρωματικών μέτρων», που θα συμβάλουν στη συμμόρφωση με τη δέσμευση για στελεχιακή ενίσχυση της ΑΑΔΕ και θα ενισχύσουν την ευρύτερη μεταρρύθμιση της είσπραξης εσόδων και τη συνολική επιχειρησιακή ικανότητα και αποδοτικότητα της Αρχής Δημοσίων Εσόδων.
7. Ληξιπρόθεσμες οφειλές Δημοσίου προς ιδιώτες: «Τα στοιχεία του Ιανουαρίου δείχνουν συνεχή, αν και αργή, μείωση. Στο μέλλον, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την εκκαθάριση των εκκρεμοτήτων και την αποφυγή της δημιουργίας νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών», επισημαίνει η Κομισιόν.
8. Κατώτατος μισθός: Οι Ευρωπαίοι εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 10,9% και στην κατάργηση του υποκατώτατου μισθού για τα άτομα ηλικίας κάτω των 25 ετών, αλλά θεώρησαν ότι η διαδικασία που είχε συμφωνηθεί για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού τηρήθηκε, παρότι η αύξηση ήταν μεγαλύτερη από την εισήγηση της αρμόδιας επιτροπής. Η έκθεση σημειώνει απλώς ότι οι θεσμοί εκφράζουν «ανησυχίες για τις προοπτικές απασχόλησης (ιδίως για τους νέους και τους ηλικιωμένους ανειδίκευτους εργαζομένους) και για την ανταγωνιστικότητα μεσοπρόθεσμα».